Als vervolg op de vijf jaar geleden verschenen cd-box Han de Vries – The Radio Recordings is nu een tweede box verschenen. Wel 18 cd’s met unieke opnamen en een opvallende dvd vieren dit keer de 75ste verjaardag van de beroemde, Nederlandse hoboïst.

33 jaar Nederlands muziekleven

Er bleven na de vorige uitgave, naar het schijnt, nog heel wat plaatopnamen over (niet meer verkrijgbaar) van barok tot eigentijdse muziek, gespeeld op moderne hobo en barokhobo, met al dan niet de authenticiteit volgende orkesten, geleid door grote dirigenten. Dit alles uit een periode die 33 jaar Nederlands muziekleven omvatte, van 1967 tot 2000, van de eerste baroksonates tot de exuberante, jazzy muziek van Willem Breuker.

Meer dan 83 composities

De opnamen die van publieksconcerten gemaakt zijn, zijn dankzij producer en audio ingenieur Alexander Van Ingen, van storende bijgeluiden gezuiverd. In de box bevinden zich enkele van de vroegste opnamen die Han maakte voor het Iramac-label, een aantal opnamen met het Amsterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Anton Kersjes, en opnamen met het Danzi Kwintet, o.a. studio opnamen die dat kwintet maakte in Duitsland. Zo zijn 32 werken met orkest en 51 kamermuziek- en ensemblestukken bij elkaar gebracht, naast uitvoeringen met de Duitse trompettist Wolfgang Basch en de complete, lang niet meer verkrijgbare, originele cd met operarepertoire dat Han de Vries met fluitist Jacques Zoon (°1961) opnam.

De nestor van de Nederlandse hoboschool.

Han de Vries werd in 1941 geboren in Den Haag als zoon van een mooie zangeres van Joodse liederen en een architect. Toen hij veertien was ging hij naar de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en tegelijkertijd werd hij er leerling van de beroemde hoboïst Jaap Stotijn aan het Koninklijk Conservatorium. Na de pensionering van Jaap Stotijn studeerde Han verder bij zoon Haakon Stotijn. Daar sloot hij in 1961 zijn studie af met de hoogste onderscheiding en het daarop volgende jaar ontving hij de Prix d’Excellence. Na de dood van Haakon Stotijn in 1964 nam Han de Vries voor zeven jaar zijn plaats in als eerste hoboïst van het Concertgebouworkest en concentreerde zich op wat een grandioze solocarrière zou worden.

Docent en belangrijke opnamen

Als hoogleraar aan het Sweelinck Conservatorium, waar hij bijna drie decennia lang les gaf, waren o.a. Christopher Bouwman, Peter Bree, Frank van Koten, Wolfgang Lange en Bart Schneemann zijn leerlingen. Als solist toerde de Vries door Europa, Japan, Australië en Noord- en Zuid-Amerika, met een repertoire van barok, klassiek, romantische en hedendaagse muziek. Hij was medeoprichter van het Nederlands Blazers Ensemble (1960-70) en speelde ook in het Danzi Kwintet dat als één van de eersten begon met het spelen op authentieke, historische instrumenten. De fluitisten Frans Vester en Frans Brüggen moedigden de Vries aan om naast moderne hobo ook barokhobo te spelen. Dit resulteerde in plaatopnamen op barokhobo. In 1973 kreeg Han de Vries een Edison Award met pianist Rudolf Jansen en in 1990 kreeg hij een tweede Edison voor de opvallende easy listening cd “Appassionato” met pianist Louis van Dijk en het London Studio Orchestra o.l.v. Dick Bakker.

Vader en zoon Stotijn

De Nederlandse hoboïst, pianist en dirigent Jacob Hendrik (Jaap) Stotijn (1891–1970) studeerde aan het Haags conservatorium en werd solohoboïst bij de Opéra in Parijs en het Residentie Orkest. Jaap Stotijn was daarnaast dirigent van de Koninklijke Orkestvereniging “Symphonia” in Rotterdam en vormde vanaf 1935 een trio met de componist-pianist Piet Ketting en fluitist Johan Feltkamp. Vader en zoon Stotijn waren vooral bekend door hun uitvoering van het Concerto voor twee hobo’s en orkest uit 1933 van Alexander Voormolen (1895-1980), de Louis Couperus van de muziek. Zoon Haakon (1915–1964) studeerde hobo bij zijn vader, was lid van het Stedelijk Orkest van Bern en werd in 1940 solohoboïst van het Concertgebouworkest.

Composities voor de Vries

Onder de componisten die muziek voor Han de Vries hebben gecomponeerd waren Louis Andriessen (Anachronie II, musique d’ameublement, ter nagedachtenis van Erik Satie 1969), Peter Schat (Theme op. 21, 1970), Bruno Maderna (Oboe Concerto nr 3, 1973), Morton Feldman (hobo en orkest, 1976) en Willem Breuker (Oboe Concertos I en II, 1992, 2000). De meeste van deze stukken schreven moderne technieken voor als multiphonics, flutter-tonguing en glissandi. Han de Vries heeft ook altijd interesse gehad in de geschiedenis van de hobo en de hobomuziek. Hij bezit een grote collectie historische hobo’s, heeft daarom ook een uitgebreid barokrepertoire en publiceerde oude en onbekende muziek voor hobo.

Thematisch geordend

De 18 cd’s zijn thematisch geordend. Eerst kamermuziek. Op de eerste vier cd’s staat “klassieke” kamermuziek, cd 5 bevat “Contempary Chamer music” en op de 6^de en 7^de cd’s is Franse kamermuziek opgenomen. De 6 volgende cd’s bevatten een schat aan hoboconcerti. De 14^de cd is dan gewijd aan “Minimal & electronic music” (Riley, Vink/De Haas). Cd 15 heet “Baroque Oboe” (Vivaldi, Telemann, Quantz), cd 16 kreeg de titel “Virtuose Bläsermusik | Chamber Music for trumpet and winds” (Finger, Albinoni, Telemann, Molter), cd 17 “Opera Fantasy” bevat de opnamen die de Vries maakte van operamelodieën met fluitist Jacques Zoon, en op cd 18 ten slotte, staan onder de titel “Earliest recordings”, opnamen van de Vries uit de jaren ’60 van werk van Telemann, Vivaldi, De Fesch en Händel.

Vooraanstaande musici en onbekende componisten

Op de cd’s is een keur aan vooraanstaande musici/solisten en tal van vooraanstaande ensembles, orkesten en dirigenten te beluisteren. De veelzijdigheid van Han de Vries kwam ook tot uiting in het spelen van werk van minder bekende tot onbekende componisten. De opnamen zijn daarenboven bijzondere live- en archiefstudio opnamen.

Sonoor compendium

Bij een dergelijke uitgave gaat het niet enkel om de muziek. Meerwaarde zijn de ensembles, orkesten, dirigenten en vele andere musici met wie de Vries musiceerde, de nooit eerder en opnieuw uitgegeven opnamen, de onbekende muziek, zowel uit de barok als hedendaagse of eigentijdse muziek, de klank van de historische musette, oboe d’amore, hobo en Engelse hoorn (cor anglais), en de (her)ontdekking van composities speciaal voor de Vries geschreven. Een dergelijke uitgave bevat bijgevolg een bloemlezing van een heel belangrijk deel van Nederlands rijke muziekgeschiedenis in de tweede helft van de 20^ste eeuw. De box is als het ware een sonoor compendium of naslagwerk.

DVD – Die ellende is een goudmijn : de levenskunst van Han de Vries

Nu Han de Vries al geruime tijd geen concerten meer speelt, legt hij zich toe op schilderen en tekenen. In de film laat documentairemaker Hans Polak (1945-2016) zien hoe de Vries onder invloed van zijn leraar Robert Webster, zijn grenzen heeft verlegd naar de beeldende kunst om zijn door de oorlog getraumatiseerde jeugd te verwerken: “Een vader die hartstikke gek uit een concentratiekamp terugkwam en die verongelukte toen Han 17 jaar was, en een moeder die na de oorlogsperiode voortdurend in psychiatrische instellingen zat”. Door te schilderen komt “het tranendal” uit zijn jeugd naar boven, zo klinkt het.

Interessante tekst

Het bijhorend tekstboekje bevat sprekende foto’s van Bianca Holzhaus, Hans Pelgrom en Bob van Dam, en uitgebreide en bijzonder interessante achtergrondinformatie (in het Nederlands en in het Engels), geschreven door samensteller Peter Bree. Aan deze tekst gaat een treffend voorwoord vooraf van niemand minder dan Jaap van Zweden. Van Zweden eindigt zijn voorwoord met de gedachte dat Han de Vries ‘de sterren van de hemel blies’. De box toont weliswaar aan dat Han de Vries een ster aan de hemel toevoegde, nl. zichzelf. Een monument!

WAT: Han de Vries The almost last recordings -18 cd + dvd
WIE:diverse uitvoerders
UITGAVE: Attacca Productions ATT 2016148