Het project “Sound and Fury” werd geïnspireerd door het boek “Folie et déraison, Histoire de la folie à l’âge Classique” uit 1961. van de Franse filosoof Michel Foucault (1926-1984), Daarin beschreef Foucault als criticus van de disciplinemaatschappij en adept van biopolitiek en biomacht, waanzin als het natuurlijk tegenovergestelde van normaliteit. Maar de betekenis van waanzin is door de geschiedenis heen veranderd. Tijdens de Middeleeuwen waren de gek, net als de melaatsen, niet zomaar ziek. Ze kregen de rol toegewezen van ‘de Ander’, noodzakelijk of toch onvermijdelijk in een samenleving. Maar, ze waren toen ook een heilig teken van de toorn van God en een herinnering aan Zijn barmhartigheid jegens mensen in nood.
Bedlam
In de loop van de renaissance en barok verloor de krankzinnige deze bijzondere, geestelijke betekenis. Door de ontwikkeling van psychiatrische inrichtingen in de 17de eeuw, werden ze een entertainment. Het Engelse lunatic asylum ‘Bedlam’ (Bethlem Royal Hospital) vervulde dezelfde functie als bron van spanning en afleiding als de dierentuinen in onze dagen. Deze ontwikkeling werd weerspiegeld in de burleske en groteske kunst zoals in Cervantes’/Telemanns “Don Quijote” en in de Mad Songs van de 17de -eeuwse Restauratie periode in Engeland.
Muzikale evocatie
Heinrich Ignaz Franz von Biber (1644-1704) publiceerde verzamelingen instrumentale muziek, “Sonatae tam aris quam aulis servientes” (1676), “Mensa Sonora” (1680), en “Fidicinium sacro profanum” (1682/3). “Sonatae tam aris” bevatte sonaten in vijf, zes of acht delen; sommige alleen voor snaarinstrumenten, sommige voorzien van één of twee trompetten. “Mensa sonora” was een set van zes partita’s voor één of twee violen, altviool, cello en basso continuo. “Fidicinium sacro profanum” omvatte dan weer twaalf sonaten voor één of twee violen, twee altviolen en continuo. Voorbeelden van zijn evocatieve, programmatische werken waren zijn “Battalia” met polytonaliteit en col legno spel (met het hout van de strijkstok) en zijn “Sonata representativa” waarin hij verschillende vogels en dieren imiteerde. Beide composities zijn hier opgenomen. Een voorbeeld van de veelzijdigheid van Bibers instrumentale muziek was zijn “Sonata Sancti Polycarpi” voor acht trompetten en pauken.
U ontdekt op deze cd het anonieme “New Mad Tom of Bedlam”, “Restless in Thought” van John Eccles (1668-1735) en Purcells “Bess of Bedlam”, alle gezongen door de sopraan Karin Dahlberg. Wanneer Biber “Battalia” en Telemann “Burlesquede Quixotte” componeerden, was hun muziek nieuw en ongehoord. Deze muziek wordt nu herontdekt. De arrangementen zijn van Terje Tønnesen en Mihkel Kerem. Dit is bijgevolg één van de meest originele cd’s uitgebracht de laatste tijd. Een knotsgekke ontdekking van jewelste, een cd die u geenszins mag missen!
Tales of Sound and Fury Camerata Nordica Terje Tonnesen Karin Dahlberg cd Bis BISSA 2256