De Berlijnse uitgeverij Karo publiceerde een opvallende reisgids over het land van de Nibelungen. Auteur Rainer Schöffl neemt ons mee naar de plaatsen waar het epos zich heeft afgespeeld. Hoogst origineel en buitengewoon boeiend.
Waar zijn de Nibelungen heen getrokken en hoe ziet die weg er vandaag uit? Dat is de vraag die de auteur zich in dit boek stelt. Met het Nibelungenlied als wandelgids heeft hij de afstand van de Neder-Rijn naar Hongarije, te voet afgelegd. Zijn weg voerde hem door de vele eenzame landschappen langs de Rijn en de Donau en leverden hem telkens weer getuigenissen op uit het verleden. Soms waren het indrukwekkende overblijfselen uit de Romeinse tijd, maar soms ook gewoon gedenkstenen en kruisbeelden uit de latere periode.
Maar het verhaal gaat niet alleen over de wandeling. Het gaat nl. ook over de mensen die de auteur ontmoette, al was het maar op zijn dagelijkse zoektocht naar onderdak. Over de plaatsen in het Nibelungenlied is veel geschreven. In dit boek gaat het weliswaar over het pad zelf. Met gedetailleerde beschrijvingen van het landschap, de plaatsen en de omgeving, vertelt de goed geïnformeerde auteur met humor over zijn ontmoetingen met andere wandelaars en over de ongewone, lokale bevolking.
Rainer Schöffl ondernam een wel bijzonder lange wandeling van Xanten aan de zuidoever van de Duitse Niederrhein naar Esztergom (het “Gran” van weleer, denk aan de mis van Liszt…) in het noorden van Hongarije! Hier werd trouwens ‘onze’ Godfried van Bouillon in 1096 ontvangen door de Hongaarse koning Kálmán om hem toestemming te vragen door zijn rijk te mogen trekken met zijn kruisvaardersleger. Koning Kálman gaf toestemming op voorwaarde dat de kruisvaarders, samen met het Hongaarse leger, Belgrado op de Serviërs zouden innemen. Zo geschiedde. Godfried van Bouillon kwam zijn belofte na…
De tocht voerde Rainer Schöffl naar de Bourgondiërs en de koningsdochter Kriemhild (Gudrun). Xanten was de geboorteplaats van de held en drakendoder Siegfried. Maar, Siegfried was geen Bourgondiër en ook geen Nibelung. Waarom begon Rainer dan zijn Nibelungen wandeling in Xanten? Wel, omdat Siegfried de geliefde werd van de Bourgondische prinses Kriemhild van Worms, zuster van Gunther (de gemaal van Brünnhilde), en hij met Kriemhild als vrouw en latere koningin, terugkeerde naar Xanten. Xanten kan bijgevolg als het beginpunt van het pad van de Nibelungen worden beschouwd.
Pas in Worms kwam het tot het geschil dat uiteindelijk leidde tot de moord op Siegfried. Rond 407 werd het koninkrijk Bourgondië nl. gesticht in de omgeving van Worms. De Bourgondiërs waren ten tijde van koning Gundohar bondgenoten van de Romeinen. Samen met de Romeinen hielpen zij de Rijngrens verdedigen. In 435 verbraken de Bourgondiërs echter het bondgenootschap, vielen het aangrenzend Romeins gebied binnen, waarop de Hunnen bij Worms de Bourgondische strijdkrachten een verpletterende nederlaag toebrachten.
De gebeurtenissen rond koning Gundohar werden de inspiratiebron van het Middelhoogduits heldenepos uit de 13de eeuw, het Nibelungenlied, het verhaal over Siegfried en zijn verblijf aan het hof van Günther in Worms. Daar nam Siegfried het met Günther op tegen de Saksen en reisde hij vervolgens naar IJsland om daar Brünnhilde als bruid te winnen. Terug in Worms huwde Siegfried echter Kriemhilde, de zuster van Günther en werd beticht van overspel. Door de Nibelung Hagen, zoon van Alberich in de sage, en vazal van Günther, werd hij gedood. Vervolgens beschrijft het Nibelungenlied de ondergang van Günther en Hagen. Zij werden door toedoen van Siegfrieds weduwe Kriemhild, inmiddels hertrouwd met de Hunnenkoning Atilla, uit wraak door de Hunnen gedood.
Rainer Schöffl, geboren in Tsjechië, woont sinds 1946 in Duitsland en studeerde bouwkunde aan de Hogeschool van Neurenberg. Sinds zijn jeugd, onderneemt de auteur ongebruikelijke reizen: wandelen in Lapland en naar Damascus, een tiendaagse rit op een kameel door de Wahiba woestijn in Oman, bergtochten in de Himalaya of een fietstocht door Afrika. Zijn interesse in geschiedenis en archeologie heeft hem nu naar het pad van de Nibelungen van Xanten tot Esztergom in Hongarije geleid. Sinds zijn pensionering in 2006, is Rainer Schöffl freelance en vrijwilliger bij het Deutsches Museum in München. Hij woont in München en in Odenthal / NRW, de stad van het mooie Märchenwald.
Het boek is opgevat als een echte “Wanderführer” en is opgesplitst in vier etappen. In “Die Rheingold-Etappe” neemt de auteur ons mee “Durch das Niederrheinische nach Köln”, “Auf dem Rheinhöhenweg nach Bingen” en “Durch Weinberge nach Worms”. In de tweede etappe, “Die Kaplan-Etappe”, wandelen we “Durch den Odenwald zum Kocher”, door “Ochsenstraβen und Rätischer Limes” (de grens van het toenmalige Romeinse Rijk) en langs “Römerstraβen zur Donau”. Daar begint “Die Donau-Etappe”, die ons naar “Niederbayern und die Donausteig-Südroute” leidt, “Durch den Strudengau und Nibelungengau” en door het “Dunkelsteiner Wald und das Tullner Becken”.
Tenslotte brengt “Die pannomische Etappe” ons “Von Wien nach Ungarn” en wandelen we “Über die Szigetköz” door het “Gerecse-Gebirge” naar de Burgberg van Esztergom. Pannonië was een Romeinse provincie die vandaag ongeveer overeen komt met het huidige West-Hongarije en Burgenland in Oostenrijk en de streek tussen de Drava en de Sava, zijnde Slavonië in Kroatië, Vojvodina in Servië en aangrenzende gebieden in Slovenië.
Helaas ontbreekt een kaart maar de duidelijkheid van de teksten en de overzichtelijkheid en onderverdeling van de verschillende routes maken dat goed. Het boek leest heel vlot, is mooi geïllustreerd met kleurfoto’s en levert hoogst interessante achtergrondinformatie bij het beluisteren van Wagners “Ring”. Warm aanbevolen.