Het Ensemble I Sonatori en de tenor Knut Schoch presenteren een selectie van religieuze concerten van Samuel Scheidt en tijdgenoten. Ze bieden een boeiende kennismaking met de vocale religieuze muziek van deze tot nu toe onbekende tijdgenoten van Heinrich
Schütz.

Nog onbekend

Samen met Schütz, Schein en Scheidemann was Samuel Scheidt (1587-1654) één de vier groten van wie de composities zich uit Midden-Duitsland verspreidden en de Duits-Lutherse vroeg barok beïnvloedden. Terwijl Schütz vanaf het einde van de 19^de en in de loop van de 20^ste eeuw herontdekt werd, zijn Schein, Scheidemann en Scheidt nog steeds niet echt bekend. Behalve twee jaar studie met Jan Pieterszoon Sweelinck in Amsterdam, heeft Scheidt zijn hele leven doorgebracht in zijn geboortestad Halle. In 1609 werd hij er hof organist en hof directeur. Ondanks de moeilijke leefomstandigheden door de Dertigjarige Oorlog en daaruit voortvloeiende belegeringen, epidemieën, afwezige autoriteiten en het verdwijnen van middelen om geld te verdienen, slaagde Scheidt erin om de meerderheid van zijn composities te drukken en te verspreiden.

Director Musices in Halle

De drie zonen van vader Konrad Scheidt uit Halle, Samuel (1587-1654), Gottfried (1593-1661) en Christian (geboren 1600, overleden na 1628) werden alle drie organist. In 1603 werd de toen 16-jarige Samuel organist van de Moritzkerk en tussen 1607 en 1608 verbleef hij bij Jan Pieterszoon Sweelinck in Amsterdam. Als hij in 1609 naar zijn geboortestad Halle terugkeerde, werd hij organist van de Magdalenakapel op de Moritzburg, de residentie van markgraaf Christian Wilhelm van Brandenburg. In 1619 werd Scheidt Hofkapelmeister. De kapel bestond uit professionele zangers en instrumentalisten waarbij voor de kerkdiensten ook leerlingen van het stedelijk gymnasium meewerkten. Tussen 1620 en 1627 verschenen een aantal banden met vocale en instrumentale muziek in druk. Tijdens de Dertigjarige Oorlog benoemde de stad Halle hem in mei 1628 tot “Director Musices”. Scheidt hervormde de “Stadtpfeiferei”, zorgde voor nieuwe instrumenten en muziek en reorganiseerde het koor van het gymnasium. In de hoofdkerk “St. Marien” voerde hij de nieuwe concerterende stijl in de kerkmuziek in.

Organist

Scheidt maakte als orgeldeskundige verschillende reizen, maar bleef zijn hele leven in zijn geboortestad wonen. Tijdens zijn leven verschenen zijn meeste werken in druk. Bewaard zijn 700 composities, waarvan de helft vocaal. Wereldlijk zijn te noemen dertig orgelstukken, tachtig orkestwerken en zeventig symfonieën. Van de vocale muziek is twee derde deel gebaseerd op kerkliederen, de rest op Bijbelse of liturgische teksten, waaronder vier Missen en tien Magnificats. In het begin werden zijn geestelijke composities vooral bepaald door de nog hoofdzakelijk Latijnse diensten. Na 1624 werden Duitse liederen steeds vaker het uitgangspunt. Scheidt had diverse leerlingen die op belangrijke organistenposten terechtkwamen. De bekendste onder hen was Adam Krieger (1634-1666) uit Dresden, de oprichter van het eerste Collegium musicum in Leipzig.

Geistliches Konzert

Geistliches Konzert of Sacred Concerto was de benaming van korte religieuze composities in de 17^de eeuw. Vaste vormen zoals de cantate waren op dat moment nog in ontwikkelingsfase. De stilistische en formele wortels van het geestelijke concert waren de monodie en het traditioneel motet. Onder de componisten van Geistliche Konzerte waren o.a. Heinrich Schütz, Samuel Scheidt, Dietrich Buxtehude en de oudere leden van de familie Bach. Tussen 1621 en 1630 verschenen er meerdere banden met “Geistliche Konzerte” van Scheidt. Scheidt componeerde nl. vier bundels geestelijke concerten, Geistliche Konzerte Teil I (1631), Geistliche Konzerte Teil II (1634), Geistliche Konzerte Teil III (1635) en Geistliche Konzerte Teil IV (1640). Op de cd staat ook werk van zijn tijdgenoten Melchior Franck, Erasmus Kindermann, Bartolome de Selma y Salaverde en Thomas Selle, stijlvol gespeeld op historische instrumenten. Organiste Isolde Kittel-Zerer, docente klavecimbel en koorzang aan de Muziekhogeschool van Hamburg, tenor Knut Schoch en het Italiaans ensemble I Sonatori zorgen voor de gepaste, ingetogen, Lutherse sfeer. Een historische ontdekking voor fijnproevers. Aanbevolen.

Samuel Scheidt Sacred Concertos Knut Schoch I Sonatori cd Christophorus CHR77411