Bij het label Briljant Classics kan u terecht voor een dubbel cd met de complete motetten voor solo zangstem en instrumentaal ensemble van Giovanni Paolo Colonna (1637-1695), voorbeelden van de Concertato stijl van de Bolognese en Romeinse hoog barok. Bijzonder.

Verrijking

Zonder overdrijven mogen we stellen dat van de componisten die tussen 1530 en 1630 werkzaam waren aan de kerken van verschillende Italiaanse steden, enkel de namen van Palestrina en Monteverdi bekend zijn gebleven bij een breed publiek. Tijdgenoten van Palestrina en Monteverdi en de Italiaanse componisten van de 17^de eeuw in het algemeen wachten nog grotendeels op herontdekking. Deze dubbel cd is dus een verrijking van onze kennis van Italiaanse barokmuziek.

Een familiebedrijf

In de vroege jaren 1680 werd de muziekmarkt van Bologna verrijkt met de uitgave van vier nieuwe delen met muziek van Giovanni Paolo Colonna. Geboren in 1637, was Colonna kapelmeester van de San Petronio, de belangrijkste muzikale instelling van Bologna sinds 1674. Hij componeerde oratoria en opera’s voor Bologna en Modena, onderwees kinderen en werkte als componist voor diverse andere kerken. Colonna was een orgelbouwer en was de zoon van een orgelbouwer. Een aantal van zijn instrumenten zijn bewaard in Modena en in Forli. Muziek was bij de Colonna’s een familiebedrijf. Al zijn broers waren muzikanten en tot zijn voorouders behoorde Zarlino. Hij leerde orgel bij Agostino Filippuzzi in Bologna en bij Antonio Maria Abbatini en Orazio Benevoli in Rome. Daar kreeg hij de kans om zijn vaardigheden in contrapunt bij de hoogste autoriteit van die tijd Carissimi te verbeteren. Toen hij terug kwam naar Bologna, stond hij met zijn vader in voor het onderhoud van de orgels van San Petronio, werd hij benoemd tot tweede organist van dezelfde kerk, tot men hem in 1674  als kapelmeester benoemde.

De motetten zijn alle gecomponeerd in de stijl van de toen nieuwe solo cantate stijl met de vele melismen. Deze motetten van de Maestro di Cappella in San Petronio prefigureren door hun virtuoze vocale partijen en hun theatrale stijl, de cantata da camera van de Italiaanse hoog barok. De instrumentale partijen worden gespeeld door twee violen, gamba, barokharp, klavecimbel, orgel en violone.

De verzameling hier opgenomen (zijn enige composities voor solozang) bevatten al zijn stukken voor solo zang en instrumenten. Ze geeft zowel een opmerkelijk beeld van het gebruik van contrapunt als van zijn smaakvol gebruik van de nieuwe concertante stijl. De motetten voor solo stemmen waren waarschijnlijk bedoeld als offertorium of als communio van de mis, als contrast met de enorme koor momenten van de ordinarium delen, vaak gecomponeerd voor dubbel tot drievoudig koor, strijkers, trompetten en dubbel orgel continuo. Deze solo motetten, in feite cantaten, vereisten virtuoze zangers en werden waarschijnlijk geschreven voor de solisten van de cappella die op die manier hun vaardigheden konden laten horen. De ondertiteling omschreef telkens het kerkelijk feest waarvoor elk motet was geschikt, terwijl andere gegevens konden worden afgeleid uit de structuur van de stukken zelf. “Ad Gaudia gentes” kon bv. het hele jaar worden uitgevoerd, maar kon ook specifiek voor de vastentijd zijn bedoeld, omdat het gebruikelijke, finale Alleluia ontbrak.

De twaalf cantaten/motetten hier geregistreerd zijn alle overgebleven voorbeelden van dit soort van muziek in het oeuvre van Colonna. Gangbare praktijk was ook het hergebruiken van dezelfde muziek bij verschillende gelegenheden door het veranderen van de Latijnse tekst. De twaalf cantaten zijn verdeeld in een groep van zes voor sopraan of tenor, twee voor alt en vier voor bas. Bijna alle motetten wisselden recitatieven af met solo aria’s, meestal voorzien van instrumentale ritornelli en werden afgesloten met het gebruikelijk Alleluia in concertato stijl. In drie van de vier motetten voor bas zijn alle bewegingen in concertato stijl gecomponeerd. Zo anticipeerde Colonna op het solo motet dat een belangrijk deel van de vocaal religieuze muziek de volgende eeuwen zou domineren. Een belangrijke historische herontdekking.

Giovanni Paolo Colonna Triumphate Fideles Complete motets for solo voice and instruments Francesca Cassinari sopraan Elena Carzaniga alt Paolo Borgonovo tenor Salvo Vitale bas Astrarium Consort Carlo Centemeri 2 cd Briljant Classics 94647