Na zijn veelgeprezen cd-opname “Sei Solo” met de sonaten en partita’s van Bach, nam de Hamburgse Barokspecialist Thomas Pietsch nu de solowerken voor viool van Telemann op. Met deze bijzondere cd levert Thomas Pietsch een belangrijke bijdrage aan onze kennis van de muziek uit het Hamburg van de 18de eeuw.
Georg Philipp Telemann (1681-1767) was nauw verbonden met de stad Hamburg. Hij was er nl. van 1721 tot aan zijn dood in 1767, de “Director Musices”. Hier componeerde hij 46 jaar lang zijn belangrijkste werken en richtte er zijn eigen uitgeverij op. Telemann drukte volgens het nieuw procedé van drukplaten, bestaande uit een legering van tin en lood en gaf in Hamburg samen met de componist Johann Valentin Görner (1702-1762), het eerste Duits muziektijdschrift „Der getreue Musikmeister“ uit. Hoewel de Duitse barokviolist Thomas Pietsch opgegroeide in Potsdam, woont ook hij sinds zijn vlucht uit Oost-Duitsland in Hamburg. Daar richtte hij in 1980 richtte het “Sanssouci Ensemble Hamburg” op (nu “Jupiter Ensemble Hamburg”), en maakte er als één van de eersten, naam als uitvoerder op historische instrumenten van 17de – en 18de eeuwse muziek uit de Hanzestad.
Telemann stond in Hamburg volledig zelf in voor zij levensonderhoud. Hij verkocht zelf de tickets voor zijn concerten en gaf zijn composities uit d.m.v. een door hemzelf, speciaal daarvoor opgerichte uitgeverij. Hij bood vervolgens zijn werken aan, aan klanten in Amsterdam, Londen en Parijs. Partijen en partituren werden dan rechtstreeks bij hem besteld. In 1735 plaatste hij advertenties in diverse lokale kranten en bood zijn nieuwe compositie aan, “12 Fantasieën voor viool zonder bas, waarvan zes voorzien van fuga’s, en zes in de galante (Italiaanse) stijl”. In dat jaar componeerde Telemann Fantasieën voor zowel solo traverso, solo viool als voor solo viola da gamba (zie foto’s van aanbevolen cd opnamen, onderaan). De partituren van Telemanns Fantasieën werden in het “Niedersächsischen Landesarchiv” in Osnabrück ontdekt. Dat archief herbergt nl. de private “Ledenburg-Sammlung” met alle werken die Telemann in 1735 uitgaf.
Thomas Pietsch bespeelt een bijzonder waardevolle Hanns Khögl viool uit Füssen, uit 1672. Zijn strijkstok is van de hand van de Belgische violist en archetier uit Heverlee, Pierre Patigny (°1936). Yehudi Menuhin en Arthur Grumiaux speelden ook met een Platigny strijkstok. Grumiaux was overigens de leraar van Platigny. Füssen in de Allgäu was hét centrum van vioolbouw. De luthiers uit Füssen zouden zelfs aan de wieg van de vioolbouw hebben gestaan. Duits-Beierse luthiers brachten nl. hun ambachtelijk kunstenaarschap van de vioolbouw naar Italië. Zij bouwden in Italiaanse steden eerder violen dan hun collega’s uit Cremona. Matthias Klotz bv., de oprichter van de vioolbouw in Mittenwald, leerde het vak in Füssen en richtte samen met de luitbouwer Pietro Railich zijn atelier op in Padua. Pietro Railich kwam eveneens uit de Allgäu en had eerst een atelier in Venetië. Zijn zoon Johannes (Giovanni) maakte eveneens naam als luitbouwer in Venetië en Padua. Ook Wenen profiteerde al vroeg van de migratie van tal van Beierse vioolbouwers.
Thomas Pietsch leerde viool spelen bij zijn grootmoeder Lena von Bülow. Hij studeerde ook gamba en orgel en ontdekte de barokviool bij Peter Liersch. Geïnspireerd door de Telemann onderzoeker Karl Grebe (1926-2010), die hem zijn musicologisch legaat naliet, werd Thomas Pietsch zelf uitgever van werken van Telemann. Grebe was de auteur van o.a. de kleine maar fijne boekjes over Telemann en Bruckner in de reeks “Rowohlts Monographien”. Opnamen (bv. Sonaten van Biber) en producties voor vrijwel alle Duitse en enkele buitenlandse zenders, waaronder live-opnamen, vergezelden Pietsch vanaf het begin. Tussen 1981 en 1986 was Thomas Pietsch concertmeester van de “Camerata Accademica Hamburg” die o.l.v. Jürgen Jürgens, met het Monteverdi koor uit Hamburg, concerten speelde over de hele wereld.
Sinds 1986 is Thomas Pietsch ook concertmeester van de door hem opgerichte “Cappella Filarmonica Hamburg”, een orkest met instrumenten uit de 18de eeuw. Hij speelde concerten met zijn duo partners Bob van Asperen (klavecimbel), Menno van Delft (klavecimbel), Richard Fuller (pianoforte) en Edith Picht-Axenfeld (pianoforte), bv. sonaten van Schubert en Beethoven, en speelde de complete sonaten en partita’s voor viool solo van J.S. Bach op twee avonden op verschillende locaties. Thomas Pietsch is docent barokviool aan het conservatorium van Frankfurt am Main. De opname vond plaats in de “evangelisch-lutherische Bismarck-Gedächtnis-Kirche” in het Noord-Duitse “Aumühle”, de plaats waar rijkskanselier Otto von Bismarck de laatste jaren van zijn leven doorbracht. Dit is vioolspel dat u geenszins mag missen. “Ein Gipfelpunkt der Geigenkunst”. Muziek voor fijnproevers. Warm aanbevolen.
Telemann 12 Fantasien für Violine Solo (Hamburg 1735) TWV 40:14-25 Thomas Pietsch – Barockvioline cd ES DUR ES 2071
Telemann Fantasias (12) for solo flute, TWV 40:2-13 cd Alpha ALPHA267
Telemann Fantasias (12) for Viola da Gamba, TWV 40:26-37 cd Resonus Classics RES10195