Hoewel we aangaande opnamen van Bartoks Strijkkwartetten meer dan verwend zijn, zorgt de immense muzikale en emotionele rijkdom van deze bijzondere kamermuziek, gespeeld met bepaalde vingers en gecontroleerd door de rechterarm, toch nog altijd weer voor ontdekkingen, nieuwe interpretaties en andere visies. De opname door het fenomenaal “Heath Quartet” is daar een treffend voorbeeld van.

Bartóks kwartetten worden ofwel uitgevoerd vanuit een hardnekkig modernisme ofwel vanuit een zacht folklorisme. Deze opname houdt het midden tussen de twee en kan daarom onder de recente opnamen, (Zehetmaier, Emerson, Takács), misschien wel beschouwd worden als de ideale of toch nieuwe referentie. Hun inventieve, grenzeloze schakering en verkenning van klankkleuren hebben ze trouwens reeds met hun Gramophone Award-winnende opname van de vijf kwartetten van Michael Tippett bewezen.

Door hun afstandelijke, eerder koele, lichte klank en hun kristallijne duidelijkheid, komt Bartóks contrapuntische schriftuur des te meer tot uiting, terwijl hun moderne vibratostijl, onberispelijke intonatie en precieze akkoordvoering, Bartóks onconventionele, harmonische taal weergeven. Ritmen zijn strak maar niet overdreven. De tempi zijn ideaal. Ook de vreemde glissandi in het 4de kwartet, ademhalingsruimte en subtiele tonale kleuren waarmee ze het dynamisch bereik verkennen, zijn optimaal. Het effect is spannend.

Details in overvloed. De perfecte nabootsing van een harmonium in het Adagio molto bv. en de sluimerende akkoorden aan het einde van het Andante in hun uitvoering van het vijfde kwartet zijn prachtig. Met hun uitvoering van het zesde kwartet komen ze dan weer tot het hart van een vergeten meesterwerk. De buitengewone kleur die ze geven aan de opening van het finale Mesto fascineert en beklijft.

Dit is een uitgave om te koesteren. Voor nieuwkomers is het een ideale manier om met deze geniale muziek kennis te maken, voor de meer ingewijden, is het een verfrissende, verruimende en verrijkende weergave van de compromisloze, sonore uitvindingen van een vervolgd en gekwetst genie.

Het strijkkwartet als genre stond in de loop van Bartóks leven centraal. Zijn zes kwartetten werden tussen 1907 en 1939, op cruciale momenten en keerpunten in zijn creatieve ontwikkeling, gecomponeerd. Van de elegante toon van het eerste kwartet, de verklanking van een ongelukkige liefdesaffaire, tot de sfeervolle nacht muziek in de nummers 4 en 5, en het verdriet en de woedende parodie van nr.6, gecomponeerd aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, vertegenwoordigen zij misschien wel de grootste interpretatieve uitdaging van het genre, naast de Beethoven kwartetten. Een uitdaging die hier triomfantelijk overwonnen werd door het Heath Quartet. De luisteraar beleeft de intense ervaring van verwondering die nieuwsgierigheid naar de volgende verwondering oproept. Voeg daar de transparante opname, gerealiseerd door de ingenieurs in de ideale akoestische “Wigmore Hall” aan toe, en u heeft een perfect resultaat. Warm aanbevolen.

Béla Bartók Complete String Quartets The Heath Quartet 2 cd Harmonia Mundi HMM90766162