Er wordt al eens gezegd dat alle wijsheid uit het oosten komt. Kunsthistoricus en specialist op het gebied van de boeddhistische cultuur, Sjoerd de Vries, schreef een handige, toegankelijke en heldere inleiding in de wereld van het boeddhisme. Een verrassende ontdekkingsreis naar een betoverende cultuur.
Door de vele filosofische stromingen met meditatiecentra en cursussen in zelfkennis is er een groot aantal boeken en gidsen over yoga, tantrisme en esoterisch boeddhisme verschenen. Bloemlezingen van boeddhistische teksten, al dan niet van commentaar voorzien, moeten ons op het juist filosofisch pad brengen. “In een tijd waarin velen op zoek zijn naar zingeving”, schrijft de Vries, “of dat nu mindfulness is, zen of yoga, is er één godsdienst die het bestuderen meer dan waard is, het boeddhisme”. Boeddhisme is voor Sjoerd de Vries één van de boeiendste godsdiensten ter wereld.
In de loop van de 19de eeuw, Arthur Schopenhauer werd er bv. sterk door beïnvloed, begon het wetenschappelijk onderzoek over deze godsdienst in het voetspoor van het zich uitbreidend kolonialisme van de grote mogendheden. Boeddhistische teksten uit het Pali, Sanskriet en het Chinees werden vertaald en gepubliceerd. De Theosofische Gemeenschap baseerde zich voor het eerst zonder het superieur gedrag van de koloniale heersers, op de oude hindoeïstische en boeddhistische culturen van India en Sri Lanka. In 1924 werd de “Buddist Society” in Londen opgericht en enkele jaren later verschenen er vergelijkbare verenigingen in Parijs en in Berlijn. Behalve het Tibetaans boeddhisme werd vooral na de Tweede Wereldoorlog, het Zen-boeddhisme uit Japan bekend.
“Door de gewelddadige annexatie van Tibet door de Volksrepubliek China”, vertelt de Vries, “zijn enkele honderdduizenden Tibetanen, onder wie de dalai lama, uitgeweken naar India, Nepal en het Westen. Sindsdien hebben verschillende Tibetaanse kloosterorden ook centra in Europa en Amerika opgezet. Aanvankelijk raakten door de hippiebeweging van de jaren ‘60 en ‘70 vele westerlingen gefascineerd door de oosterse filosofieën. Men trok naar India om daar in een ashram te mediteren bij een guru, men werd sanyassin bij de Baghwan, of men ging in Nepal in een Tibetaans klooster voor monnik of non studeren”.
Sjoerd de Vries leidt in “Boeddhisme, een heldere inleiding”, de lezer in, in de filosofische en culturele achtergronden, geschiedenis en gebruiken van deze levensovertuiging. Wie zich bv. afvraagt wat “karma” of “nirvana” nu precies betekent, waarom de gewaden van de boeddhistische monniken rood zijn, wat er precies gebeurt bij reïncarnatie of wat de symboliek is van de gebedsmolen, zal in zijn boek het antwoord vinden. Want, Sjoerd de Vries vond het nu net een goed idee om juist voor die geïnteresseerde leek, voor diegenen die zich afvragen waarom die kaalgeschoren monniken in rode mantels rondlopen, wat nu precies wedergeboorte is, en hoe deze godsdienst zich heeft kunnen ontwikkelen in zo veel verschillende vormen, een boek te schrijven.
‘Boeddhisme, een heldere inleiding’ verscheen in 1994 onder de titel ‘Boeddhisme voor beginners’. Dit is de negende, gewijzigde druk. De auteur gaat chronologisch. Als uitgebreide inleiding start hij in 500 voor Christus, beschrijft de herkomst van het boeddhisme en het leven van de Boeddha, en resumeert de essentie van het boeddhisme. Daarna vervolgt hij met de beschrijving van de ontwikkeling van het vroege boeddhisme, het Theravada-boeddhisme (over de natuur van de eigen geest en verlangens), het Mahayana-boeddhisme uit Tibet, Nepal, Bhutan en Mongolië (over bodhisattva, een wezen (sattva) dat naar verlichting (bodhi) streeft), en het bij ons populair occult en esoterisch Vajrayana-of tanrisch boeddhisme, rijk aan rituelen en initiaties. Het laatste deel wijdt hij aan de kunst en het Tibetaans boeddhisme. Als nawoord, het boeddhisme in het Westen en een lijst van aanbevolen boeken.
“Boeddhisme is een godsdienst of eigenlijk een filosofie over lijden en over hoe lijden op te heffen. Het is tijdloos en fascinerend in zijn geschiedenis en ideeënwereld, en toepasbaar op allerlei vlakken, ook in en op onze samenleving”, schrijft de Vries. Wie deze veelzijdige en verrassende ontdekkingsreis naar deze toch wel betoverende cultuur, ondernomen/gelezen zal hebben, zal dit alleen maar beamen. Warm aanbevolen.
Sjoerd de Vries Boeddhisme Een heldere inleiding 128 bladz. Uitg. Meulenhoff ISBN 978-90-290-9223-4