Jonathan Keates vertelt in Messiah de geschiedenis van de compositie en het voortleven ervan na Händels dood. Keates beschouwt Messiah in verhouding tot de andere werken van de componist en kijkt naar het oratorium zelf en het religieus aspect ervan ten tijde van de Verlichting.

Tegenwoordig geldt Messiah als een absoluut meesterwerk van de barokmuziek. Het is een van de meest uitgevoerde en opgenomen stukken, met een rijke uitvoeringstraditie rond Kerstmis in de hele westerse wereld.

In de nazomer van 1741 componeerde Georg Friedrich Händel in slechts vierentwintig dagen tijd, van 22 augustus tot 14 september, een oratorium vol aria’s en melodieuze refreinen, met teksten uit de King James Bible en psalmteksten uit het Book of Common Prayer. De première in de Great Music Hall in Fishamble Street in Dublin in 1742 van dit vernieuwend werk, was een succes. De eerste twee delen behandelen de verwachting van de Messias en zijn komst op aarde, de weg van zijn lijden en sterven, zijn opstanding en hemelvaart en de verbreiding van zijn boodschap in de wereld, die bekroond zal worden met zijn uiteindelijke overwinning. Het derde deel dat de helft korter is dan de eerste twee delen, bezingt de doorwerking van de verlossing door Christus als overwinnaar op de dood en de glorie die als dank voor die verlossing aan God en zijn Gezondene wordt toegebracht.

Messiah heeft in de loop der eeuwen veel verschillende orkestraties beleefd, wat bij zowel musici als luisteraars discussie veroorzaakte. Welke instrumenten horen onderdeel uit te maken van het orkest? In welke bezetting voltrok zich de première in Dublin en hoe ging dit later in Londen?

Jonathan Keates heeft een complete introductie in levendige taal geschreven. Hij vertelt vlot over de aria’s, het type solisten en de emotie en boodschap in een koraal. De lezer krijgt informatie over de schepping van de compositie en de historische achtergrond. Ook wordt de tijd waarin Handel leefde treffend beschreven en is er aandacht voor de personen die zijn pad kruisten.

De schepping van Handels Messiah was, in meer dan één betekenis, een geloofsdaad van twee bijzondere mannen, schrijft Keates, Georg Friedrich Handel en zijn vriend, literator en muziekliefhebber Charles Jennens. Jennes schreef naar alle waarschijnlijkheid ook de libretti van Handels “Saul”, “Israel in Egypt”, “l’Allegro, il Penseroso ed il Moderato” en “Belshazzar”. “Messiah, an Oratorio” of “A New Sacred Oratorio” was echter een volkomen nieuw fenomeen in het oratoriumgenre. Daardoor was een gunstige ontvangst ten tijde van de eerste uitvoering niet vanzelfsprekend, schrijft Keates. In een culturele omgeving die beheerst werd door regels, normen, betamelijkheid en decorum, zo lezen we, had een uniek muzikaal kunstwerk als Messiah tijd nodig om voet aan de grond te krijgen bij publiek en uitvoerders.

Dit is een verhaal, vervolgt de auteur, over doorzettingsvermogen, overleving en uiteindelijke triomf, de levensbeschrijving van een uitmuntend kunstwerk in een tijdspanne van tweeënhalve eeuw. Na Handels dood in 1759 werd Messiah al snel het slachtoffer van zijn eigen populariteit, een cultusobject dat de veelzijdigheid en originaliteit van het bredere oeuvre van de meester op het gebied van opera, kerkmuziek, cantates en instrumentale composities aan het zicht onttrok. Pas in de 20ste eeuw werd de partituur zoals die oorspronkelijk was opgezet en werd uitgevoerd, geleidelijk herontdekt, zodat de bijzondere verhalende kracht van het werk een gelukkige apotheose beleefde die in Handels eigen tijd met al zijn gevoeligheden als volkomen passend zou zijn ervaren.

Tot slot, na de tien gestoffeerde hoofdstukken,volgen drie appendices, het volledig libretto met Nederlandse vertaling, Jennens’ scenische structuur van Messiah en de tijdlijn van het leven van Handel en zijn wereld. Hoewel geen analyse van het werk, is het boek door de schat aan bijkomende informatie over alle mogelijke aspecten van ontstaan, situering en receptie, uitzonderlijk interessant. Niet te missen. Een must!

Jonathan Keates (°1946), Fellow of the Royal Society of Literature en Italië kenner, is een prijswinnende biograaf en schrijver van reisverhalen en romans. Eerder schreef hij o.a. de biografieën “Handel : The Man And His Music” en “Purcell A Biography”. Hij schrijft regelmatig voor The Observer en The Times Literary Supplement.

Jonathan Keates MESSIAH over de geschiedenis van Händels meesterwerk Vertaald door Corrie van den Berg 213 bladz. geïllustreerd Uitg. Ambo Anthos ISBN 9789026340888