Het label “Ëvoe Music” bracht een schitterende cd uit met 17de eeuwse, Pools-Duitse dansmuziek uit de Barok. Ontdek de muziek van Mikołaj Zieleński, Marcin Mielczewski, Caspar Klosemann, Grzegorz Gerwazy Gorczycki en Wojciech Bobowski, gespeeld door “Il Giardino d’Amore”. Subliem!

In het bijhorend tekstboekje lezen we dat eind jaren 1537-1548, Jan van Lublin een compendium samenstelde, bekend als “Tabulatura Ioannis de Lyublyn Canonicorum Regularium de Crasnyk”. Het was het eerste dergelijk compendium in Polen en de grootste bron in zijn soort in het Europa van de zestiende eeuw. De tablatuur vertegenwoordigde een belangrijke trend in de Poolse muziek omdat het seculiere dansmuziek bevatte, genoteerd in zijn originele instrumentale volksdansvormen. Interessant is dat de Tablatuur van Jan van Lublin zesendertig hoofse, burger- en boerendansen bevat die wijzen op de interactie tussen de toenmalige verschillende sociale klassen. Daarnaast werden ongeveer 30 anonieme choreae polonicae gevonden in de orgeltabulatuur Amoenitatum musicalium hortulus van Caspar Klosemann, gepubliceerd in 1622 in Leipzig. Amoenitatum bevat bijna alleen dansmuziek en de namen van de vormen worden genoemd in de titels, bv. Intrada, Pavana, Bransle. De auteur beschrijft de Poolse dansvormen als “choreis inclitae Poloniae nationi hoc tempore usitatissimis” (“toenmalige dansen van de toenmalige nobele Poolse natie”).

Eén van de meest prominente componisten, beïnvloed door de nieuwe Italiaanse muziek, was Mikołaj Zieleński (ca.1550-c.1615), organist en kapelmeester van Aartsbisschop Wojchiech Baranowski van Gniezno, de primaat van Polen. In 1611 werden zijn “Offertoria et Communiones” in Venetië uitgegeven, wat aantoont dat zijn stijl daar aan de normen van de lokale muziek voldeed en in Venetië hoog aangeschreven stond. De Offertoria werden gecomponeerd voor zeven en acht stemmen in de cori spezzati-techniek, begeleid door het orgel. Onder deze stukken is er een offertorium Laetentur coeli voor acht stemmen. Communiones waren meer divers en waren voorbeelden van de vroeg barokke, begeleidende monodie stijl, a capella en prima practica en puur instrumentale Fantasie. Een andere componist wiens invloed op de Poolse muziek aanzienlijk was, was Zieleński’s jongere landgenoot, Marcin Mielczewski († 1651). Zijn muziek was bekend in Duitsland, Denemarken, Danzig, Silezië, Oekraïne, Rusland en vermoedelijk in Parijs. Mielczewski gebruikte Renaissance-technieken voor liturgische vormen en gebruikte canti firmi van Gregoriaanse oorsprong in zijn composities, maar als meester van het contrapunt gaf hij hen ook een modern geluid. Hij gebruikte ook concertante techniek in de meeste van zijn composities.

Ensembles van Janitsaren werden in de tweede helft van de zeventiende eeuw door Jan Sobieski geïntroduceerd toen hij nog veldmaarschalk in Polen was. Een opmerkelijk stuk geïnspireerd op de Janissary-muziek in het buitenland was Turcaria (1701) van de Oostenrijkse componist Johann Joseph Fux, sterk beïnvloed door militaire Turkse muziek. Een andere compositie die deze richting in de muziek vertegenwoordigt, was de Battalia-suite (1673) van Heinrich Ignaz Franz von Biber, die meer naar de Dertigjarige Oorlog refereerde, dan naar de Ottomaanse expansie. De tweede helft van de zeventiende eeuw en het begin van de achttiende eeuw markeerden de verdere ontwikkeling van de liturgische muziek. Grzegorz Gerwazy Gorczycki (1665-1734) en later Stanisław Sylwester Szarzyński (actief tussen 1692 en 1713) waren daarbij opvallend. Gorczycki was één van de beroemdste Poolse componisten van zijn tijd. Hij reisde veel, studeerde in Praag en Wenen, en vestigde zich uiteindelijk in 1698 in Krakau waar hij tot zijn overlijden in 1734, kapelmeester was van de kathedraal. Een aantal van zijn composities wordt dan ook bewaard in de Jagiello Universiteitsbibliotheek in Kraków. Naast genoemde componisten ontdekt u verder “Uyan Ey Gˆzlerim Gafletten Uyan” van Wojciech Bobowski en vijf dansen uit “Musicalium Hortulus” van Caspar Klosemann. Een fantastische cd !

The Heart of Europe Klosemann Gorczycki von Biber Fux Mielczewski Zieleński Bobowski Il Giardino d’Amore Il Giardino d’Amore Choir Stefan Plewniak cd Ëvoe Music EVOE 004