Ernst Jünger werd geboren in 1895 en overleed in…1998. Er zijn maar weinig schrijvers wier leven en werk een hele eeuw overlappen.

Hij kwam als gymnasiast uit het Wilhelminisme om bitter aan den lijve de verschrikkelijke dramatiek van de Eerste Wereldoorlog te beleven. Hij maakte ook de daarop volgende dramatische periode mee, de fatale uitbarsting van 1933. In het tijdperk van Hitler hield Jünger, die in 1932 het visionair boek “Der Arbeiter, Herrschaft und Gestalt” publiceerde, zich aan de zijlijn op. Hij constateerde wat er gebeurde. Na 1945 richtte hij zich op de meer beschouwelijke kant van de literatuur en ontving op zijn hoge leeftijd van 102 jaar, nog altijd de hoogste literaire onderscheidingen.

De nederlaag van 1918 liet diepe sporen na. Jünger zag ook positieve kanten. De nederlaag was voorwaarde tot het ontstaan van een nieuw Duitsland, een nieuw Europa. Hij tekende de materiaalslagen rond de loopgraven op in kleine boekjes waaruit “In Stahgewittern” ontstond. Deze eerste periode, van 1918 tot 1933, staat centraal in het eerste deel van deze grandioze, Nederlandse biografie. Hij was de laatste der klassieken, de op bijna 103-jarige leeftijd overleden Ernst Junger. In zijn meesterlijk “In dienst van Leviathan” schetste germanist Jan Ipema op pakkende wijze het leven van deze visionaire auteur tussen 1895 en 1932. In het tweede deel van de biografie, “Tegen de stroom”, vervolgt Ipema dit avontuurlijk leven.

Na de machtsovername door Hitler komt aan de activiteiten van de meeste vertegenwoordigers van de Conservatieve Revolutie een einde. Ernst jünger voelde al geruime tijd voordat Hitler rijkskanselier werd, een sterke afkeer van hen die ‘de macht van de straat’ aan het mobiliseren waren. Biograaf Ipema beschrijft Jüngers leven en werk tegen de achtergrond van die laatste jaren van vrede om vervolgens een portret te maken van de Jünger die in 1939 op de leeftijd van vierenveertig jaar alsnog werd gemobiliseerd. Daarmee begon een uiterst boeiende periode tijdens welke Jünger intensieve contacten onderhield met Franse intellectuelen, schrijvers en kunstenaars die met de Duitsers collaboreerden, zoals Drieu le Rochelle, Jouhandeau, Céline, maar ook met kunstenaars zoals Braque en Picasso, die de Duitsers niet bepaald een warm hart toedroegen.

In het plaatsje Kirchhorst maakte Jünger de onvoorwaardelijke capitulatie mee. Hij bleef schrijven maar mocht voorlopig niet publiceren. Pas in 1949 verschenen de eerste werken, de dagboeken ‘Strahlungen’ en de utopische roman ‘Heliopolis’.

Het werk van Ernst Jünger stond en staat in het teken van een tijd vol crisis en oorlogen waarin zich ingrijpende veranderingen voltrokken. Hij beleefde de laatste jaren van het Wilhelminisch tijdperk, vocht in de Eerste Wereldoorlog aan het westfront, en was getuige van hoe tijdens het interbellum, totalitaire systemen als communisme, fascisme en nationaalsocialisme zich ontwikkelden. In 1939 droeg hij weer ‘Feldgrau’ om dat tot 1944 te dragen. In de Bondsrepubliek vierde of verguisde men hem met grote overgave. Maar, onverschillig liet hij niemand.

Wie zich in zijn vroeg werk verdiept, ontmoet de onverschrokken soldaat en geëngageerde bestrijder van de gezapige ‘Gründerzeit’, alsmede als seismograaf van bewegingen die zich aankondigden. In het latere werk presenteert hij zich als de gedésinvolteerde waarnemer.

Intussen heeft hij gedurende bijna tachtig jaar een indrukwekkend opus geschreven dat bestaat uit dagboeken, essays, romans en zelfs een misdaadroman.

De hier volgende studie wil schrijver en werk in de periode tot 1932 op de voet volgen, niet meer en niet minder. Wij beschouwen Ernst Jünger met Arthur Moeller van den Bruck en Oswald Spengler als één van de eminente vertegenwoordigers van die uiterst merkwaardige stroming uit de jaren ’20, die men kent onder de naam “Konservative Revolution”. Zijn relatie tot die stroming staat hier centraal.

Als bronnen zijn memoires, brieven, documenten, interviews en artikelen over Jünger en zijn opus zelf gebruikt.

Het tweede deel beschrijft leven en werk en de eventuele samenhang tussen beide over de periode van 55 jaar, een tijd waarin Jünger als auteur uiterst productief was. Het was ook een tijd waarin de geschiedenis van de 20^ste eeuw haar tragisch dieptepunt beleefde, een tijd die voor een niet onaanzienlijk deel weerspiegeld werd in Jüngers werk.

Ernst Jünger heeft in zijn leven, dat vrijwel de hele 20^ste eeuw besloeg, Wilhelminisme, de republiek van Weimar, het Derde Rijk en de nieuwe democratie van de bondsrepubliek, meegemaakt, alsmede het einde van de Marxistische utopie en de heerschappij van de totalitaire communistische regimes. Het langzamerhand ontstaan van een duurzame vriendschap met Frankrijk en de val van de Berlijnse Muur hebben hem verheugd. De Duitse hereniging zag hij als een stap op weg naar verdere europeanisering. Wat hij over leven en dood, macht en kunst, droom en werkelijkheid, hoop en wanhoop te zeggen had, was zijn permanent thema.

Ook voor dit deel kon nog niet over Jüngers uitgebreide correspondentie en ander archiefmateriaal worden beschikt. De bronnen bleven derhalve beperkt tot het werk zelf, interviews, secundaire literatuur en wel beschikbaar zijnde documenten. Een dankbaar gebruik kon worden gemaakt van de inmiddels gepubliceerde briefwisseling tussen Carl Schmitt en Armin Mohler (1995) en die tussen Jünger en de schilder Rudolf Schlichter (1997). Een fenomenale, tweedelige biografie die u absoluut niet mag missen!

Jan Ipema In dienst van Leviathan Ernst Jünger, Tijd en werk 1895-1932  220 bladz. geïllustreerd Uitg. Aspekt ISBN 9789075323214

Jan Ipema Tegen de stroom Ernst Jünger Tijd en werk 1933-1998  274 bladz. geïllustreerd Uitg. Aspekt ISBN 9789075323474