Op 21 februari 2018 is het 400 jaar geleden dat de oudste zoon van Willem van Oranje tijdens het Twaalfjarig Bestand van de Tachtigjarige Oorlog, overleed in Brussel. Deze prins komt in de geschiedenisboeken nauwelijks voor, omdat zijn halfbroers Maurits en Frederik Hendrik na het overlijden van hun vader stadhouders werden van de Republiek.
Uitgeverij Omniboek geeft boeken uit op het gebied van actualiteit en geschiedenis. Het fonds van Omniboek bestaat voornamelijk uit diepgaande en gespecialiseerde titels van internationaal vooraanstaande historici. Wim Blockmans, Norman Stone, Martin Meredith, Andrew Roberts en Brigitte Hamann zijn enkele gerenommeerde historici die door Omniboek worden uitgegeven. Als uitgeverij onderscheidt Omniboek zich verder door zich te specialiseren in specifieke thematieken in de geschiedenis: de Oudheid, de (vroege) middeleeuwen, de Eerste en Tweede Wereldoorlog, het koninklijk huis der Nederlanden, Afrika en het Midden-Oosten. Omniboek geeft tevens twee series uit. In de reeks ‘Waar & wanneer geschiedenissen’ worden gebeurtenissen, historische personen of plaatsen van herinnering kleurrijk en in een handzaam formaat verteld en verbeeld. In de serie ‘Keerpunten in de geschiedenis’ verschijnen boeken waarin cruciale momenten in onze geschiedenis onder de loep worden genomen.
Philips Willem (foto) werd ontvoerd uit Leuven, waar hij studeerde, en verbleef dertig jaar als gijzelaar in Madrid. Toen hij terugkeerde werd hij in de noordelijke Nederlanden beschouwd als een katholieke spion. Hij voerde een bittere strijd met zijn halfbroers over de erfenis van hun vader.
In deze monumentale en rijk geïllustreerde biografie Philips Willem, de verloren zoon van Willem van Oranje (foto), doet P.J. Schipperus deze onbekende erfprins eindelijk recht. Op 21 februari 2018 is het 400 jaar geleden dat de oudste zoon van Willem van Oranje overleed in Brussel, tijdens het Twaalfjarig Bestand van de Tachtigjarige Oorlog. Deze prins komt in de geschiedenisboeken nauwelijks voor, omdat zijn halfbroers Maurits en Frederik Hendrik na de dood van hun vader stadhouders werden van de Republiek.
Na een langdurige gevangenschap onder wisselende omstandigheden in Spanje, waar de jonge edelman decennialang door Philips II in gijzeling werd gehouden, werd het hem eerst in 1595 vergund om in het gevolg van aartshertog Albertus van Oostenrijk naar de Nederlanden terug te keren, vervreemd van zijn land en van zijn familie en nog altijd ongehuwd. De verkregen vrijheid betekende geenszins een eind aan zijn zorgen. De verhouding tot zijn halfbroer Maurits en de aanhoudende problemen in het vorstendom Orange werden slechts ten dele gecompenseerd door de toewijding van zijn volle zuster Maria (1556-1616), met Philips Willem de twee kinderen uit Oranjes eerste huwelijk met Anna van Buren (foto).
In de geschiedschrijving wordt doorgaans in de marge aandacht besteed aan de persoon en positie van prins Philips Willem. Hij staat niet bekend als een hoofdrolspeler en komt terecht op het zijtoneel.
Drs. Bernard Woelderink weet het in het voorwoord treffend te duiden. “Het leven van deze prins van Oranje is recent object van bestudering geworden door mr. P. J. Schipperus. Geen beroepshistoricus, maar een groot liefhebber van de vaderlandse geschiedenis; bovendien een jurist gedreven door rechtvaardigheidsgevoel. Deze eigenschap loopt als een rode draad door zijn boek, want de ontvoering van Philips Willem in 1568 is niet het enige voorbeeld van de willekeur van het Spaanse bewind, dat de auteur in deze jaren signaleert en waartegen hij zich afzet. Het resultaat is terug te vinden in de minutieuze bestudering van de beschikbare, vooral gedrukte, bronnen, die hij als een kroniekschrijver én als een jurist in een pleitnota punt voor punt aaneenrijgt om een beeld te scheppen van de oorzaken tot en de ontwikkeling van de Tachtigjarige Oorlog. Als archivaris heb ik bewondering voor het vele bijeengebrachte materiaal. De vele citaten uit brieven, resoluties en akten maken het boek haast tot een bronnenpublicatie. En binnen de reeks van gebeurtenissen die het begin vormen van de Tachtigjarige Oorlog, is het lot van Philips Willem slechts een van de tragische voorvallen van deze turbulente jaren, waarin het leven van hoge edelen als Egmont en Horne en hun medelid van de Orde van het Gulden Vlies Montigny niets waard bleek te zijn”.
Philips II (foto) had bij zijn intrede in de Nederlanden, de zogenaamde ‘Blijde Inkomste’, gezworen dat hij de bestaande rechten en privileges van de ingezetenen zou eerbiedigen en beschermen. Maar in 1568 bestond hij het om zijn meest vooraanstaande raadsleden in de Nederlanden door landvoogd Alva te laten arresteren en te laten ombrengen. Bovendien gaf Philips II opdracht de 14-jarige Philips Willem (in die jaren een gebruikelijke leeftijd om te studeren) te laten ontvoeren van de Universiteit Leuven, waarna hij pas in 1608, veertig jaar later, in het vrijgevochten deel van de Nederlanden zou terugkeren.
Philips Willem, erfprins van Oranje, was de eerste telg uit het huis Oranje-Nassau die in handen van de Spanjaarden viel. Zijn vader Willem van Oranje was als ‘vreemdeling’ diens in 1544 gesneuvelde neef René van Chalon-Nassau opgevolgd. Omdat René geen wettige nakomelingen had, was Willem bij testament aangewezen als hoofd van de tak Nassau-Breda. Hoewel hij volstrekt onschuldig was, werd Philips Willem in 1568 ontvoerd van de universiteit van Leuven. Die maatregel was uitsluitend bedoeld om het verzet van Willem van Oranje te breken. Phillips II slaagde daar niet in en leed daarmee zijn eerste nederlaag tegenover Willem van Oranje.
Het leven van Phillips Willem, dat door toedoen van zijn peetvader Phillips II een grillig verloop kende, is niet te volgen zonder kennis te nemen van hetgeen Willem van Oranje onderging in de strijd tegen de Spaanse koning. Zoals uit tal van brieven van Phillips II blijkt, zag de koning er geen been in zich te bedienen van huichelarij, ook als dat helemaal niet nodig was. Toen de hertog van Alva (foto) in 1567 met een grote legermacht in de Nederlanden arriveerde, was Willem van Oranje uitgeweken naar zijn stamslot Dillenburg, niet om zich bij de omstandigheden neer te leggen maar om het verzet te organiseren
Schipperus beschrijft achtereenvolgens Nassau, Oranje en de Nederlanden (1544-1559), zijn Jeugdjaren (1559-1562), onrust in de Nederlanden (1563-1565), student in Leuven (1566), de ontvoering (1568), keizerlijke diplomatie (11-8-1568 tot 31-3-1569), Alva’s bewind (1-1-1569 tot 30-3-1572), de Pacificatie van Gent (31-3-1576 tot 20-11-1577); de graaf gevangen, de prins vogelvrij (20-11-1577 tot 10-7-1584), vrijlating, maar wel onder Spaans toezicht (10-7-1584 tot 31-12-1595) en de laatste jaren (22-10-1608 tot 20-2-1618). Vertellend geschreven en deskundig onderbouwd, is dit een heel interessant boek. Warm aanbevolen.
P. J. Schipperus (°1927) studeerde rechten en was jarenlang werkzaam als advocaat. Hij had al vroeg belangstelling voor de geschiedenis van de Oranjes en verzamelde jarenlang bronnenmateriaal. Na zijn pensionering wijdde hij zich aan het ordenen daarvan, waarbij verrassend veel onbekend materiaal tevoorschijn kwam. In zijn boek onttrekt hij de geschiedenis van Phillips Willem aan de vergetelheid en laat zien dat deze verloren zoon van Willem van Oranje een van de meest standvastige figuren uit de Tachtigjarige Oorlog was. P.J. Schipperus wijdde meer dan 12 jaar aan het verzamelen van al het materiaal over Philips Willem. Als lid van de Geschiedkundige Vereniging Oranje-Nassau reisde hij naar alle uithoeken van Europa om bronnen te bestuderen. Het resultaat is ongeëvenaard.
P.J. Schipperus Philips Willem 496 bladz. geïllustreerd Uitg. Omniboek ISBN 9789401910705