Steve Reich (°1936) wordt door de New York Times terecht ‘onze grootste levende componist’ en door de New Yorker terecht ‘de origineelste muzikale denker van onze tijd’ genoemd. “Er zijn maar een handvol levende componisten die legitiem kunnen beweren dat ze de richting van de muziekgeschiedenis hebben veranderd, en Steve Reich is daar één van”, schreef “The Guardian”. De wekelijkse tabloidkrant “The Village Voice” uit New York City noemde Reich begin 2007 de belangrijkste levende Amerikaanse componist.
Het woord minimalisme werd voor het eerst gebruikt in de muziek in 1968 door Michael Nyman in een recensie van “The Great Digest” van Cornelius Cardew. Later breidde Nyman zijn definitie van minimalisme in de muziek uit in zijn boek “Experimental Music: Cage and Beyond” (1974). Componisten van minimalistische muziek zijn o.a. Morton Feldman, John Adams, Philip Glass, Steve Reich en Terry Riley. La Monte Young wordt beschouwd als de ‘vader’ van het minimalisme.
Steve Reich heeft niet alleen westerse klassieke muziek omarmd, maar ook de structuren, harmonieën en ritmes van niet-westerse en Amerikaanse muziek, met name jazz. In april 2009 ontving Steve Reich de Pulitzer Prize for Music voor zijn compositie “Double Sextet”. Nonesuch heeft drieëntwintig albums van Steve Reich uitgebracht, te beginnen in 1985 met “The Desert Music” en inclusief twee boxen. Zijn recentste album was “Radio Rewrite” (2014).
Nonesuch bracht nu Steve Reichs “Pulse” en recent “Quartet” uit, uitgevoerd door het International Contemporary Ensemble (ICE), een kunstenaarscollectief dat zich inzet voor het transformeren van de manier waarop muziek wordt gecreëerd en ervaren. “Quartet” (2013) wordt gespeeld door de Colin Currie Group, een ensemble geleid door percussionist Colin Currie, die gespecialiseerd is in de muziek van Steve Reich. Het zijn ook die ensembles die de wereld première uitvoeringen van de twee composities gaven. Naast de lyriek, de prachtige instrumentale texturen en affectieve harmonieën in “Pulse, is “Quartet” de eerste compositie van Reich voor die alleen twee vibrafoons en twee piano’s. De combinatie is ingenieus en verleidelijk en is gecomponeerd met opvallend subtiel vakmanschap.
“Pulse”, voor houtblazers, strijkers, piano en elektrische basgitaar, werd in 2015 voltooid en was gedeeltelijk een reactie op Quartet, waarin hij de toonaarden vaker veranderde dan in elk ander werk. “In Pulse”, vertelt Reich, “voelde ik de behoefte om harmonischer te blijven en soepele houtblazers- en strijkers melodische lijnen in canon te laten vloeien boven een constante puls in de elektrische bas en of piano. Van tijd tot tijd wordt deze constante puls anders geaccentueerd door het veranderen van handwisselpatronen op de piano en wordt het een kalmer, meer contemplatief stuk. Kwartet, vervolgt Reich, wanneer genoemd in de context van concertmuziek, wordt algemeen verondersteld strijkkwartet te betekenen. In mijn geval is het kwartet dat een centrale rol heeft gespeeld in veel van mijn stukken naast het strijkkwartet, dat van twee piano’s en twee percussie. Het komt in uitgebreide vorm met meer piano’s of met meer percussie voor in The Desert Music; Sextet; Three Movements; The Four Sections; The Cave; Dance Patterns; Three Tales; You Are (Variaties); Variations for Vibes, Piano’s and Strings; Daniel Variations; Double Sextet; en in Radio Rewrite”.
In “Quartet” zijn er enkel twee vibes (vibrafoons) en twee piano’s. Het stuk is één van de meer gecompliceerde composities, het verandert vaak van toonaard en breekt vaak de continuïteit af om te pauzeren of om nieuw materiaal op te nemen. Hoewel de verschillende partijen niet al te moeilijk zijn, vereist een uitvoering een hoge mate van ensemble-virtuositeit.
De voorbije 40 jaar componeerde Reich veel stukken die legitiem ‘Puls’ genoemd konden worden. In 1974 begon hij aan wat zijn kenmerkendste werk zou worden, “Music for 18 Musicians”. Het was opgebouwd rond een cyclus van elf akkoorden, die in het begin worden geïntroduceerd, gevolgd door een klein stukje muziek rond elk akkoord en uiteindelijk een terugkeer naar de oorspronkelijke cyclus. De secties werden toepasselijk ‘pulses’ genoemd. Dit was Reichs eerste poging om voor grotere aantallen muzikanten te componeren en de uitbreiding van het aantal uitvoerders in een groter psycho-akoestisch effect te doen resulteren.
Later in datzelfde jaar publiceerde hij zijn boek, “Writings About Music”, met essays over zijn filosofie, esthetiek en muzikale projecten tussen 1963 en 1974. Toen hij uiteindelijk in 2015 de titel effectief ging gebruiken, was het voor naadloos verweven canons in houtblazers en strijkers met luchtige, gewichtloze texturen. Slechts één instrument in het 12-delig ensemble, een elektrische bas, lijkt herinneringen op te roepen aan een vroegere generatie Amerikaanse componisten, met name Aaron Copland en de jonge Elliott Carter. Harmonisch gezien is “Pulse” in essentie een statisch en contemplatief werk. Reich zei dat het was gecomponeerd als contrast met het “Quartet for Percussion” uit 2013. Met de harmonische avonturen en de episodische structuur van dat werk was hij verder gegaan dan ooit, maar het werk bleef desondanks, onmiddellijk herkenbaar als muziek van Reich. De harde ritmen en de percussie-structuren die worden gegenereerd door de twee piano’s en twee vibrafoons, zijn typische kenmerken van zijn muziek, hoewel de harmonische subtiliteiten en de kleuren hier nieuw zijn. Beide werken worden uitgevoerd door de groepen waarvoor ze zijn gecomponeerd, “Pulse” door het in de VS gevestigde “International Contemporary Ensemble”, “Quartet” door de “Colin Currie Group”.
“Pulse” werd in mei 2017 opgenomen in Oktaven Audio, Mount Vernon, NY.. De tooningenieur was John Kilgore en de productie Assistente was Jeanne Velonis. “Quartet” werd in mei 2016 opgenomen in de Air Studios, Lyndhurst Hall in Londen. De tooningenieur was toen Mike Hatch, mixing was in handen van John Kilgore in John Kilgore Sound&Recording, New York, NY, en de mastering gebeurde door Robert C. Ludwig in de Gataway Mastering Studios, Portland, ME. Een heel bijzondere cd. Een aanrader.
Steve Reich PULSE/QUARTET International Contemporary Ensemble / Colin Currie Group cd Nonesuch 7559793243