Vivaldi’s Gloria RV 589 is één van de meest opbeurende composities uit de geschiedenis van de religieuze muziek. Het is een vreugdevolle lofprijzing met momenten die variëren van feestelijke schittering tot diepe droefenis. Vivaldi componeerde dit tweede gezang van het ordinarium van de Mis waarschijnlijk in 1715 in Venetië, voor het koor van het Ospedale della Pietà (foto’s).
De heerlijk zonnige natuur en de kenmerkende melodieën en aanstekelijke ritmen, gaven het een onmiddellijke en universele aantrekking. Bach was een felle bewonderaar van Vivaldi’s werk. Zijn buitengewoon inventieve Mis in G is op deze nieuwe cd dan ook een perfecte aanvulling op Vivaldi’s Gloria. Vivaldi’s verschillende Gloria composities bleven echter lange tijd onbekend, tot de revival van RV 589 door Alfredo Casella tijdens de “Vivaldi Week” in Siena in 1939, samen met de herontdekking van Vivaldi’s Stabat Mater (RV 621). Het Gloria RV 589 heeft ondertussen een gegeerde populariteit, is reeds heel veel opgenomen en wordt vaak uitgevoerd met Kerstmis. Begrijpelijk, want het is één van de mooiste werken ooit gecomponeerd.
Bachs parodiemis in sol groot BWV 236 parodieert fragmenten uit de cantaten 17, 79, 138 en 179. Het Kyrie is in de stijl van de oude motet-fuga gecomponeerd, met instrumenten die colla parte bespelen. Het antwoord van de fuga komt overeen met de omkering van het subject. De muziek voor dit Kyrie ontleende Bach aan het openingskoor van zijn cantate “Siehe zu, dass deine Gottesfurcht nicht Heuchelei sei” uit 1723, BWV 179. Na het Kyrie opent het Gloria met een stralend concertant koor waarvan Bach de muziek ontleende aan zijn Reformatiecantate, “Gott der Herr ist Sonn und Schild” BWV 79.
De twee hoorns in de cantate, zijn hier partijen van de sopraan en de altviool. Door zijn onafhankelijke motieven en zijn lange ritornello’s heeft het orkest hier meer belang dan in vergelijkbare passages in Bachs andere Lutherse missen. Na het Gratias voor de bas, oorspronkelijk de muziek van de basaria “Auf Gott steht meine Zuversicht”, uit de cantate “Warum betrübst du dich mein Herz” BWV 138 uit 1723, volgt Domine Deus, het enige duo voor sopraan en alt. Bach koos voor dit duo uit het duet “Gott, ach Gott, verlass die Deinen nimmermehr”, uit zijn Cantate 79. De tenor en de fel versierde hobo solo in het Quoniam, afkomstig van de tenoraria “Falscher Heuchler Ebenbild”, uit de cantate BWV 179, gaan het juichend, concertant Cum Sancto Spirito als finale vooraf. De muziek voor dit zesde en laatste deel ontleende Bach aan de fuga van het begin van zijn in 1726 gecomponeerde cantate “Wer Dank opfert, der preiset mich” (BWV 17).
Als verpozing tussen Vivaldi’s Gloria en de Mis van Bach, koos men voor twee fragmenten, de ouverture en het koor “The Lord our enemy has slain” uit Handels Esther (HWV 50), algemeen erkend als het eerste Engelse oratorium. Händel zette een libretto op muziek naar het oudtestamentisch drama van Jean Racine. Het werk werd oorspronkelijk gecomponeerd in 1718 in Cannons voor de Duke of Chandos, maar werd in 1732 herzien. Onvoorstelbaar mooi!
Of het nu gaat om de uitvoering van eenvoudige middeleeuwse hymnen of het uitdrukken van de complexe muzikale en emotionele taal van polyfonie en hedendaagse koormuziek, The Sixteen doet dat steeds met de hoogste kwaliteit, een warme toon, ritmische precisie, een intense expressiviteit door prachtige stemmen met een onberispelijke intonatie. The Sixteen gaf zijn eerste concert in 1979 onder leiding van oprichter en dirigent Harry Christophers CBE. Hun pionierswerk heeft sindsdien een grote invloed gehad op de uitvoering van koormuziek en trok een groot nieuw publiek aan, niet in de laatste plaats als ‘The Voices of Classic FM’, en via de Sacred Music-serie van de BBC-televisie. De stemmen en periode-instrumentspelers van The Sixteen zijn thuis in meer dan vijf eeuwen muziek, een breedte die weerspiegeld wordt in hun jaarlijkse koor-bedevaart naar de grote kathedralen en religieuze oorden van Groot-Brittannië, concerten in ’s werelds toonaangevende concertzalen en prijswinnende opnamen voor op CORO en andere belangrijke labels. Recente hoogtepunten zijn o.a. de wereldpremière van het Stabat Mater van James MacMillan, in opdracht van The Genesis Foundation, een ambitieuze reeks Händel oratoria en een debuutreis naar China. Dit is meer dan een top ensemble, dit is de perfectie. Bangelijk! Een waanzinnig mooie cd. Niet te missen!
Vivaldi Gloria J.S. Bach Mass in G major The Sixteen Harry Christophers cd Coro COR 16162
