Op 21 april 2018 voert het gerenommeerd, Brits vocaal ensemble Stile Antico, in de bijzonder mooie Abdijkerk van Park in Leuven, werk uit van de Spaanse componist Tomás Luis de Victoria (1548-1611). Met zijn “Tenaebre responsories”, biedt stile antico een kijk in de liturgie, zoals die in de renaissance in Spanje, tijdens de Goede Week, gezongen werd en geklonken moet hebben. Ongelooflijk!
Het programma dat in Leuven te horen zal zijn, werd eerder in 2017 door stile antico opgenomen in de All Hallows Church, Gospel Oak in Londen. Begin maart 2018 werd Tenebrae Reponsories samen met o.a. De Lamentatione Jeremiae Prophetae en responsories voor Witte Donderdag, uitgebracht op cd. De Responsoria vertonen ongeëvenaarde expressieve kracht en rechtvaardigen ruimschoots de reputatie van Tomás Luis de Victoria als de grootste polyfonist van de Spaanse Renaissance.
De ontzagwekkende muziekcyclus voor de Heilige of Goede Week, gecomponeerd voor de intens atmosferische dienst van Tenebrae, waarbij de kaarsen in de kerk geleidelijk worden gedoofd, is één van de grootste prestaties van de Spaanse, muzikale Renaissance. Binnen de dramatische, donker getinte omgeving, combineert stile antico de responsoria met gregoriaanse lezingen uit het boek Klaagliederen. Het programma eindigt dan met het motet “Domine Jesu Christe”, een stralende meditatie over de gekruisigde Christus.
Victoria’s polyfone muziek toonde verwantschap met die van Giovanni Pierluigi da Palestrina, bij wie hij mogelijks in Rome heeft gestudeerd. Victoria leefde tijdens het hoogtepunt van de contrareformatie en de muziek die hij componeerde, bestond dan ook voornamelijk uit religieuze, vocale werken, zoals missen en motetten en zijn bekend Requiem, “Officium Defunctorum” uit 1605.
Tomás Luis de Victoria werd in 1548 geboren in Sanchidrián, nabij Ávila, en ontving zijn muzikale opleiding tot koorzanger van de Kathedraal van Avila, van Gerónimo de Espinar en Bernardino de Ribera, twee van de grootste Spaanse componisten van hun generatie. Op jonge leeftijd werd hij door Filips II van Spanje naar Rome gestuurd om er te studeren. Hij werd priester en trad toe tot de congregatie van de Oratorianen. Victoria was waarschijnlijk nog maar zeventien jaar toen hij naar Rome reisde om zijn opleiding aan het Collegio Germanico voort te zetten. Het was een stad die hem veel kansen bood, want hij verbleef daar de volledige, eerste helft van zijn leven, en werkte er als zanger, leraar, organist en maestro di a capella voor verschillende instellingen, waaronder het “Collegio Germanico” (foto).
Pas in 1586 vestigde Victoria zich in zijn geboorteland Spanje, meer bepaald in Madrid, waar hij kapelaan werd van de keizerin-weduwe Maria (foto). De keizerin was de dochter van keizer Karel V en Isabella van Portugal en was de echtgenote-weduwe van haar neef, de latere keizer Maximiliaan II. Victoria werd maestro de capilla van de kapel van het klooster “Las Descalzas Reales” (foto), het klooster waar de keizerin-weduwe tot haar overlijden in 1603 verbleef. Vittoria overleed acht jaar later.
De Tenebrae-responsoria komen uit een grotere verzameling polyfone muziek voor de Heilige Week, het ”Officium Hebdomadae Sanctae”, dat Victoria in 1585 publiceerde, en waarin hij een aantal composities samen bracht, die hij tijdens zijn jaren in Rome had geschreven. De hier opgenomen responsoria maken deel uit van het veel langer Officie, dat de monastieke uren of Getijdengebeden van Metten en Lauden combineerde voor elk van de laatste drie dagen van de Heilige Week, het “Triduum Sacrum”, de periode die begint met de avondmis van Witte Donderdag en loopt tot en met de vespers van paaszondag. Prachtige muziek, magistraal gezongen door één van de beste vocale ensembles ter wereld. Een ongelooflijk mooie cd. Warm aanbevolen!
Victoria Tenebrae Responsories Stile Antico cd Harmonia Mundi HMM902272
