Met “The London Connection” werpt de Kroatische pianovirtuoos en componist Dejan Lazić een origineel en nieuw licht op de pianoliteratuur van rond 1800 met drie fascinerende zeldzaamheden, Beethovens eigen arrangement voor piano van zijn Vioolconcert op. 61, en sonaten van Muzio Clementi en Johann Baptist Cramer.
Beethovens contact met zijn collega-componist en pianist Clementi, die pianobouwer en uitgever werd, was een van de interessante contacten die Beethoven had met Londen. Clementi publiceerde de 4de symfonie, de Strijkkwartetten op.59, Coriolanus en de transcriptie van het Vioolconcerto voor piano en orkest. Engeland stond aan de voorhoede van de ontwikkeling van de piano in de vroege jaren 1800 en Clementi’s voormalige leerling, de componist en pianist Johann Baptist (‘Glorious’ John) Cramer, was eveneens een belangrijke figuur in de ontwikkeling van zowel piano spelen als instrumentbouw in Londen. Als pianist was Cramer de enige die door Beethoven echt bewonderd werd. Het was trouwens Cramer die de bijnaam voor Beethovens 5de pianoconcert, “Emperor”, bedacht.
De in Rome geboren Muzio Clementi (1752-1832) werd tijdens zijn leven gevierd als de “Vader van de Pianoforte”. Hij was de zoon van een welvarende goudsmid en kreeg als kind uitgebreid muziekonderricht, orgel, piano, zang en contrapunt. Reeds op 9-jarige leeftijd werd hij organist van San Lorenzo in Dámaso in Rome. In 1766 vertrok hij op 14-jarige leeftijd naar Londen omdat hij er dankzij een mecenas, Sir Peter Beckford, opgeleid kon worden tot pianist en componist. Hij zou de rest van zijn leven in Engeland blijven wonen. Clementi was de stuwende kracht achter verschillende muziekuitgeverijen, onder andere die van Collard & Collard, en nam na een faillissement, de pianofabriek van Longman & Broderip over die hij tot bloei bracht. 
Vanaf 1802 reisde hij jaren door Europa, samen met John Field, één van zijn leerlingen, die in ruil voor de lessen van Clementi, als verkoper in diens pianowinkel had gewerkt. Vanaf ongeveer 1810 reisde Clementi minder en legde zich toe op zijn zaken en zijn werk als muziekpedagoog. Hij werd twee maal weduwnaar en trouwde drie maal. Clementi overleed in 1832 op zijn landgoed in Evesham (Worcestershire) en ligt begraven in de kloostergang van Westminster Abbey in Londen.
In 1807 reisde Clementi, persoonlijk naar Wenen om Beethoven te bezoeken, om een deal te bespreken over de transcriptie van het Vioolconcerto voor piano en orkest, bedoeld voor zijn uitgeverij. De Londense editie van 1810 bevatte toen, onder andere, een complete set nieuwe cadensen (in de eerste beweging met pauken-begeleiding) en alternatieve overgangen naar de laatste Rondo-beweging.
Eén van de leerlingen van Clementi was Johann Baptist Cramer (1771-1858) die geboren werd in Mannheim als zoon van een succesvol violist van de beroemde Mannheimer Kapelle, maar die naar Londen verhuisde toen Cramer nog jong was. Cramer kreeg, samen met zijn broer Franz, eerst vioolles van zijn vader en van 1782 tot 1784, kreeg hij les van Muzio Clementi. In 1781 maakte hij zijn publiek debuut als pianist op een benefietconcert van zijn vader. In 1785 kreeg hij les in compositie en theorie van Karl Friedrich Abel.
Cramer maakte tussen 1788 en 1800 een tweetal succesvolle tournees door Europa. Nadat hij in 1800 terug in Londen was, trouwde hij en componeerde zijn eerste reeks etudes voor piano. Hij verbleef voornamelijk in Londen, gaf daar pianoles en speelde concerten. In 1805 startte hij samen met Samuel Chappell, een uitgeverij. Als Chappell op zichzelf begon, richtte Cramer in 1824 de uitgeverij en pianomakerij “J.B. Cramer & Co.” op. Cramer componeerde vooral pianomuziek, waaronder meer dan honderd sonaten en wel acht pianoconcerti. Het meest bekend was hij voor zijn etudes voor piano (84 Études, op. 50 en Short Studies, op. 100) die nog steeds gebruikt worden.
Tijdens zijn latere concertreizen door Europa leerde ook Cramer Beethoven kennen. Met de opname van Cramers Sonate in E, op. 62, “Le retour à Londres”, (eerste editie van Breitkopf & Härtel (Leipzig 1818)), doet Lazić baanbrekend werk met betrekking tot deze in Engeland geboren componist. Het is zeer verfijnde muziek van een pianovirtuoos die in heel Europa werd gevierd. Het is muziek van een avontuurlijke en opbeurende componist, die met zijn revolutionaire pedaalindicaties, een rijkdom aan contrasten en gewaagde agogiek bereikte.
De Kroatische pianist Dejan Lazic (°1977) uit Zagreb, kreeg les van ZImre Rohmann en Zoltán Kocsis. Zijn pianospel combineert kracht met schoonheid, begrip en kennis, technische perfectie, passie, creativiteit, uithoudingsvermogen, een algehele visie en intuïtie, capaciteiten die de toegewijde Lazić combineert op het allerhoogste niveau. “The London Connection” focust daarenboven niet alleen historisch en stilistisch op het tijdperk rond 1800, maar neemt ook de stad Londen als geografisch uitgangspunt. Op de cd staan Beethovens Pianoconcerto in D, (het arrangement van Beethoven van zijn Vioolconcerto, op. 61a), Clementi’s Pianosonate in B minor, op. 40, nr. 2 en de Sonate in E Major op. 62 “Le Retour à Londres” van J.B. Cramer. Een schitterende, schitterende cd! Warm aanbevolen.
The London Connection Beethoven Clementi Cramer Dejan Lazic (piano) Netherlands Chamber Orchestra Gordon Nikolic cd ONYX4187