De sopraan Sophie Karthauser, de bas Michael Volle en de Akademie fur Alte Musik, brengen sfeervolle dialoogcantaten van Bach. Het Ensemble “Les Surprises” brengt orgelwerken en “Mysterien-Kantaten” van Buxtehude, Bruhns en Pachelbel. Heel bijzonder.

De kerk cantate kreeg al vroeg een belangrijke plaats in het oeuvre van J. S. Bach. Maar, pas in de verschillende cycli in de Leipzigse periode van de componist, vonden stilistische innovaties hun weg naar het genre. De drie relatief bescheiden dialoog cantaten, zijn een mooi voorbeeld van het madrigaal type. Aria’s, recitatieven en koralen vertonen nl. gedurfde poëzie en  artistiek muzikale welsprekendheid.

Hoewel Bach geen opera’s componeerde, zijn zijn dialoog-cantaten, net als zijn passies, muziek met de hoogste emotionele kracht. In de vorm van een dialoog, vertegenwoordigt het zingend duo een persoonlijke dialoog tussen de christelijke ziel (sopraan) en Jezus Christus (bas). Maarten Luther zei dat “het geloof de ziel verenigt met Christus als een bruid met haar bruidegom en de ziel verbindt naar het middeleeuws idee van bruidsmystiek”. Hun sterkste zinnelijke expressie, ook muzikaal, vindt dit idee in de cantate “Ik ga en zoek met verlangen”.

De drie cantaten die op deze opname worden gepresenteerd, behoren tot Bachs derde Leipzig-jaar. Ze tonen op indrukwekkende wijze het soeverein meesterschap dat de componist in de loop van zijn tijd in Leipzig, in de vorm van religieuze, vocale muziek had ontwikkeld. Bachs tweede zoon, Carl Philipp Emanuel, gaf later commentaar op zijn vader: “Men was gewend om niets dan meesterwerken te horen.” Deze verwachting werd ook vervuld door de drie hier opgenomen cantaten, waarin Bach nieuwe muzikale wegen verkende. Al in het eerste werk dat hier wordt gepresenteerd, heeft Bach de rijke ensembles die bekend waren uit de eerste twee jaargangen van Leipzig, vervangen door een solistengroep, beperkt tot twee vocale delen, terwijl het koor slechts een keer wordt gebruikt met een eenvoudig vierdelig slotkoraal. In plaats van grote koorbewegingen en monumentale cantus firmus-arrangementen, domineren hier fijn bewerkte aria’s. De muziek van Bach werd geïnspireerd door de textuur van de teksten die hij selecteerde – dialogische gedichten waarin de ‘gelovige ziel’ (sopraan) een opbeurend tweerichtingsgesprek voert met ‘Jezus’ (bas).

Op de cd staan de cantaten,  “Liebster Jesu, mein Verlangen” BWV 32, “Ich geh und suche mit Verlangen” BWV 49  en “Selig ist der Mann” BWV 57. De uitvoerders zijn Michael Volle, Bas (Jesus), Sophie Karthäuser, sopraan (Seele) en de Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. Raphael Alpermann die ook orgel speelt. Dankzij de aangrijpende zangkunst van het duo kunnen de hoogstaande, muzikale gesprekken, opnieuw worden beleefd. Warm aanbevolen.

Mysterien-Kantaten 

Louis-Noël Bestion de Camboulas (foto) en Juliette Guignard (foto) brengen ons met de Mysterien-Kantaten naar een moeilijke tijd in het Germaans deel van het Heilig Roomse Rijk. Componisten in een land dat voortdurend werd geteisterd door oorlogen en epidemieën, doordrongen van religieuze mysteries, beschreven de hartstochten en de kwellingen van de ziel in muziek. De cd biedt een reis naar het beeld van het menselijk leven en zijn mysteries van toen. Het begint met een sonate van Reincken en sluit af met “Fried und Freudenreiche Hinfahrt”, een meditatie over de dood. Dietrich Buxtehude publiceerde deze cyclus in 1674, bestaande uit twee delen, “Mit Fried und Freud”, geschreven als eerbetoon aan zijn vriend Menno Hanneken en het Klag-Lied (“Lied van de dood”) ter nagedachtenis aan zijn overleden vader.

Nicolaus Bruhns (foto) was een wonderkind en leerling van Buxtehude. Bruhns was  blijkbaar in staat om op de viool te improviseren terwijl hij zichzelf met zijn voeten op het pedaal van het orgel begeleidde! Helaas overleed hij op 32-jarige leeftijd maar liet een aantal wonderbaarlijke werken voor orgel en ongelooflijk mooi cantates achter, waaronder de hier opgenomen De Profundis. Cristoph Bernhard (foto) was een opvolger in de traditie van Heinrich Schütz. Hij was een van de hoofdrolspelers in het cultureel leven van Hamburg, toen de hoofdstad van de muziek in Europa en de eerste stad van de opera in Duitsland.

Het zeventiende-eeuws Duitsland was ook het tijdperk van fascinatie voor en de studie van sterren en hun rotaties. Deze rage werd door chaconnes of passacailles als metamorfosen vertaald in muziek. Het was de barokmuziek der sferen. Twee magnifieke voorbeelden van deze eigenzinnige baslijnen (Pachelbel en Buxtehude) worden gepresenteerd, omringd door een “mysterie sonate”.

Het barokensemble “Les Surprises” heeft een variabele bezetting. Het werd in 2010 opgericht op initiatief van de violiste Juliette Guignard en Louis-Noël Bestion de Camboulas, organist en klavecinist. Het ensemble ontleent zijn naam aan het opera-ballet “Les Surprises de l’Amour” van Rameau. Het werk van “Les Surprises” is verankerd in een proces van musicologisch en historisch onderzoek. Zo probeert Louis-Noël Bestion de Camboulas partituren te vinden en te markeren die sinds de late achttiende eeuw nooit meer uit de muziekverzameling van de Nationale Bibliotheek van Frankrijk zijn geweest.

In 2014 kreeg het ensemble de prijs ‘ Révélation musicale’. De prijs werd in vijftig jaar, voor de eerste keer uitgereikt aan een ensemble voor barokmuziek. “Les Surprises” heeft ondertussen reeds drie cd’s voor het label Ambronay Editions, gedistribueerd door harmonia mundi, opgenomen. Sinds hun oprichting speelden ze op vele podia en festivals in heel Europa, in de chapelle royale de Versailles, de Opéra de Massy, het théâtre Imperial de Compiègne,  voor Radio France, het festival d’Ambronay, het festival Sinfonia i de Périgord, het Sanssouci  festival in Potsdam, saison des Bozar (Brussel), festival Monteverdi  in Cremona – Italie), Monaco, Palestina, e.a. Sinds 2016 is het ensemble in residentie op het Barok Festival van Pontoise.

Op hun cd staan Johann Sebastian Bach /Johann Adam Reincken, Sonate prima, Hortus Musicus, Nicolaus Bruhns, “De profundis clamavi”, Dietrich Buxtehude, Passacaglia, Heinrich Scheidemann, Praeambulum, Johann Pachelbel, Ciaconna, Cristoph Bernhard, “Wohl dem, der den Herren fürchtet”, Dietrich Buxtehude, “Herr, wenn ich nur dir” en “Fried und Freudenreiche Hinfahrt”, “Mit fried und Freud” en “Klag-Lied”. De uitvoerders zijn het Ensemble Les Surprises, Maïlys de Villoutreys, sopraan, Etienne Bazola, bariton, Marie Rouquié et Gabriel Ferry, viool, Juliette Guignard, gamba, Etienne Galletier, theorbe en Louis-Noël Bestion de Camboulas, klavecimbel, orgel en directie.

Johann Sebastian Bach Dialogkantaten BWV 32, 49 & 57 Sophie Karthauser (soprano) Michael Volle (bass) Akademie fur Alte Musik Berlin Raphael Alpermann Harmonia Mundi HMM902368

Ensemble Les Surprises Louis-Noël Bestion de Camboulas  Mysterien-Kantaten Buxtehude Bruhns Pachelbel cd AMBRONAY AMY051