Friedrich Gulda (1930-2000) speelt Bach op klavichord. Wat zo eenvoudig klinkt, is een schatkamer van muzikale diepte en kracht. Rond 1978 realiseerde de beroemde pianist een aantal keren opnamen op zijn eigen clavichord. Op de cd staan fragmenten uit Bachs Wohltemperierte Klavier Teil II, de Chromatische Fantasie und Fuge, BWV 903 en de Engelse Suite nr. 2.
Het clavichord leidde na zijn hoogtijdagen rond het midden van de 18de eeuw, een duister bestaan. Zijn eenvoudige constructie, waarbij door het indrukken van een toets, een kleine metalen pin, een tangent, de snaar in trilling brengt, creëert een uniek geluid. In de loop van de oude muziekbeweging was Friedrich Gulda (foto) een van de pianisten, die dit vergeten instrument opnieuw bespeelden. Behalve het orgel was het trouwens hét favoriet instrument van Johann Sebastian Bach, die er veel van zijn werken aan en voor componeerde.
Oorspronkelijk werden de banden opgenomen op verschillende plaatsen en in verschillende situaties, soms in kleine concertzaaltjes, in een hotelkamer of in het kunstenaars atelier van Gulda in Weißenbach am Attersee. Zijn leerling Thomas Knapp was niet verbaasd toen zijn leraar op een dag de banden aan hem toonde en hem vroeg: “Wil je deze?” En wie zou niet ja hebben gezegd? De eenvoudige opnametechniek en de slechte staat van de nu 40 jaar oude banden resulteerden in een complex restauratieproces, gevolgd door digitale bewerking. Hoewel de professioneel verwerkte opnamen niet schitteren in geluidskwaliteit, schitteren ze zeker als een verrassend intiem getuigenis van een charismatische musicus.
De opnamen zijn uit de jaren 1978/79 en zijn door Gulda zelf bij verschillende gelegenheden opgenomen als training in zelfbeheersing of als ochtendoefeningen. Helaas waren de originele banden in slechte staat. Al bij de eerste inspectie was het onmiddellijk afspelen van de banden door sterk lijmen en invetten van de geluidskop niet mogelijk. Pas nadat ze twee keer waren “gebrand”, lieten ze zich technisch verantwoord afspelen, maar het bleek dat de opnamekwaliteit dubieus was. Sterk gebrom, lawaai en andere storingen waren het gevolg van de rudimentaire opnametechniek. Sommige opnames waren erg muf en bedekt met bijgeluid, andere waren dun en gespannen, waarschijnlijk als gevolg van de eenvoudige en niet professionele opnamelocaties. Zo werd snel duidelijk dat met een zuiver analoge bewerking geen kwaliteit kon worden bereikt die publicatie mogelijk zou maken. In nauw overleg met Thomas Knapp, de leerling en eigenaar van de banden van Gulda, werd besloten om digitaal te werken. Het uitgangspunt was om zo weinig als absoluut noodzakelijk, tussenbeide moest komen, om de authenticiteit van de opname en vooral die van Gulda niet te veranderen.
De eigen pianocomposities van Friedrich Gulda combineerden genoteerde muziek met uitgebreide geïmproviseerde episoden, waardoor een fusie ontstond van klassieke muziek en jazz. Hij was één van de belangrijkste pianisten van zijn generatie en hoewel zijn compositorisch oeuvre relatief beperkt bleef, was het niettemin van belang. Variaties op ‘Light My Fire’ was zijn meest virtuoze werk. In “Play Piano Play” contrasteerde de traditionele klassieke stijl met veel verschillende jazzstijlen.
“De muziek van Friedrich Gulda is uniek in het pianorepertoire omdat het de pianist toelaat om zowel een concertartiest als een jazzmuzikant te zijn. Zijn muziek voegt een nieuw geluid toe aan de wereld van de concertmuziek. Zijn fantastische variaties op ‘Light my Fire’ is een kenmerkende compositie, waarin niet alleen klassieke muziek en jazz, maar ook rock and roll met elkaar wedijveren. Ik ben aangetrokken tot Gulda’s muziek omdat het opwindend, modern en toch mooi en toegankelijk is”, aldus pianist Martin David Jones.
Martin David Jones (foto) heeft een veelzijdige carrière als een bekroonde klassieke en jazz pianist, componist en dirigent. Als pianist speelde hij in het Lincoln Center in New York, het Kennedy Center in Washington DC, in de Dame Myra Hess Recital Series in Chicago, Piccolo Spoleto in Charleston, Spivey Hall in Atlanta en het Gindi Auditorium in Los Angeles. Hij speelde de wereldpremières van werken van Libby Larsen, Michael Nathaniel Hersch en de première van “China Gates” van John Adams. Als componist heeft Jones met succes in vele genres geschreven en zijn werken zijn uitgevoerd door verschillende ensembles en musici, onder wie jazz grootheid, Wycliffe Gordon. Jones heeft Master- en Doctoral degrees van Peabody Conservatory en een Bachelor of Music graad summa cum laude van California State University, Northridge. Jones is professor muziek aan de Augusta University in Georgia, waar hij piano en compositie doceert en was er twaalf jaar lang de dirigent van het universiteitsorkest. Twee opvallende, zeker te ontdekken cd’s. Aanraders.
Op de cd van Martin David Jones staan Gulda’s VARIATIONS ON “LIGHT MY FIRE” (1970), “PLAY PIANO PLAY” (10 PIECES FOR YUKO) (1971), PRELUDE AND FUGUE (1965), SONATINE (1967), “FÜR RICO” (1974) en “FÜR PAUL” (1974).
J.S. Bach Friedrich Gulda Clavichord cd Berlin Classics 0301063BC
Gulda Pianoworks Martin David Jones cd Grand Piano GP759
