Het “Van Baerle Trio”, pianist Hannes Minnaar (derde prijs, Koningin Elisabeth Wedstrijd in 2010), violiste Maria Milstein en cellist Gideon den Herder, is de uitdaging aangegaan om alle pianotrio’s van Ludwig van Beethoven op te nemen. In november werd de eerste cd gereleased. Nu is er ook de tweede. Niet te missen!
Op de eerste cd begint het Van Baerle Trio met vroege werken van Beethoven, twee Trio’s uit het opus 1 en het Trio in Bes groot op. 11. Deze werken combineren verschillende elementen waarmee Beethovens tijdgenoten bekend waren, maar bevatten ook revolutionaire trekken. Op de tweede cd staan het Trio in G op. 1 nr. 2, het arrangement dat Beethoven voor Pianotrio maakte van zijn 2de Symfonie op. 36 (heel bijzonder!), en het Allegretto in Es, Hess 48.
De opname van Beethovens Pianotrio’s wordt nog eens extra bijzonder door de piano waarop Hannes Minnaar speelt. “Voor de opname”, vertelt hij, “werd gebruik gemaakt van een Chris Maene Concert Grand, gebouwd in 2017. In dit bijzonder instrument werd materiaal van de moderne pianobouw gecombineerd met die van oudere, historische instrumenten. Het opvallendste aspect is, dat in tegenstelling tot de moderne vleugel, waarin de bassnaren gekruist zijn aangebracht ten opzichte van die van het midden register, in dit instrument, alle snaren parallel naast elkaar liggen. Daarmee verenigt het de soliditeit van de moderne vleugel met het transparant klankideaal van oudere instrumenten. De klank van deze symbiose van oud en nieuw was een inspiratiebron bij de opname”
Beethovens op. 1, een set van drie pianotrio’s, gecomponeerd voor piano, viool en cello, werd voor het eerst uitgevoerd in 1795 in het huis van prins (Fürst) Karl Lichnowsky, aan wie ze werden opgedragen. De trio’s werden ook in 1795 uitgegeven. Ondanks de Op. 1 benaming, waren deze trio’s niet Beethovens eerste gepubliceerde composities. Dat waren zijn Dressler Variaties voor klavier (WoO 63). Kennelijk erkende hij de drie Pianotrio’s als zijn eerste composities, die substantieel en verhandelbaar genoeg waren, om ze als zijn eerste grote publicatie met een opusnummer uit te geven, om zo zijn stijl bij het muzikaal publiek te introduceren. De drie pianotrio’s van Beethoven op. 1 waren opgedragen aan prins Karl Lichnowsky, een beschermheer van Beethoven in wiens huis hij enige tijd heeft gewoond.
Naast het gedwongen moeten verlaten van het Rijnland omwille van de oprukkende Franse revolutionaire troepen, was Beethovens voornaamste reden om zich in 1792 in Wenen te vestigen, te studeren bij Joseph Haydn. Volgens Beethovens levenslange vriend Ferdinand Ries, was Haydn complimenteus voor de trio’s. De trio’s combineerden verschillende stijlelementen die de tijdgenoten van Beethoven herkenden. Ze waren weliswaar veel minder vertrouwd met de vier bewegingen in plaats van drie, en met Beethovens nieuwe manier van moduleren. Want, hoewel de overgang van majeur naar mineur veel voorkwam in de muziek van vorige generaties, hanteerde Beethoven deze techniek hier uitgebreider dan in zijn tijd gebruikelijk was. Joseph Haydn, aan wie de trio’s op. 1 werden opgedragen, was dan ook bang dat ze niet bij het publiek in de smaak zouden vallen. 
Net zoals op. 1, was het Trio op. 11 ook verbonden aan de Weense adel van die tijd. Beethoven heeft dit Trio opgedragen aan gravin Maria Thorn von Thun-Hohenstein (foto). In de jaren 1750 had de jonge gravin Uhlfeld, klavier gestudeerd bij de keizerlijke hof organist, Wenzel Raimund Birck (1718-1763), een gerespecteerde leraar en componist. Birck behoorde met Georg Christoph Wagenseil, Georg Matthias Monn, Mozart en Haydn, tot de klassieke, Weense school van componisten, die symfonieën componeerden. Er bestaat een manuscript met eenvoudige klavierstukken en oefeningen die Birck speciaal voor de gravin heeft gecomponeerd. Of ze ook bij Joseph Haydn studeerde, is moeilijk te achterhalen, aangezien de bron die dit aangeeft, alleen de titel “Gravin Thun” aangeeft. Hoe dan ook, de gravin, die in 1760 huwde met Franz Josef Anton von Thun und Hohenstein, werd een zeer bekwame muzikante. Ze werd patrones (“Hauptförderin”) van Mozart en Beethoven, en had in haar paleis in Wenen aan de Minoritenkirche, een bekend en vooraanstaand, artistiek en muzikaal salon, dat bezocht werd door o.a. Haydn, Gluck, G. v. Swieten, J. v. Sonnenfels, F. X. W. v. Orsini-Rosenberg en de Keizer Joseph II. zelf ! Mozart had trouwens in 1787 zijn aanstelling als “Kammerkompositeur bei Hof”, aan haar voorspraak bij de keizer te danken.
Ook op andere manieren probeerde Beethoven van dit Trio een aantrekkelijke publicatie voor het Weens publiek te maken. Het trio kon nl. ook worden uitgevoerd met klarinet in plaats van viool, een flexibele benadering van instrumentatie die de verkoopbaarheid en het succes vergrootte. Het Trio is ook bekend onder de naam “Gassenhauer Trio”. Dit ontstond uit de derde beweging, negen variaties op een thema uit het toen heel populair dramma giocoso, “L’amor marinaro ossia Il corsaro” uit 1797, van Joseph Weigl. De specifieke melodie, “Pria ch’io l’impegno” (“Voordat ik naar het werk ga”), was zo populair, dat het in de straten (“Gassen”) van Wenen te horen was. Een “Gassenhauer” duidt nl. op een deuntje dat mensen (in de Gassen) floten of zongen. Andere componisten die deze melodie gebruikten waren Joseph von Eybler, Hummel en Paganini.
Geniet van het perfect uitgebalanceerd samenspel van deze drie topmusici, die Beethovens uitgesproken, klassieke stijl van toen, met warme fraseringen, ritmische aanstekelijkheid, motivische profilering, guitige charme en warme poëzie, sonoor weergeven. Schitterend gespeeld. Bravo! Daarenboven, een Super Audio cd ! Niet te missen.
Ludwig van Beethoven Complete Piano Trios Vol. 1 Van Baerle Trio cd Challenge Classics CC 72765
Ludwig van Beethoven Complete Piano Trios Vol. 2 Van Baerle Trio cd Challenge Classics CC 72778
