Amsterdam, oktober 1634. Naast de Westerkerk wordt een lijk gevonden. In de verse sneeuw is een vreemd symbool getekend en de hand van het naakte lijk omklemt een rapier. Wanneer meer doden onder vergelijkbare, mysterieuze omstandigheden worden aangetroffen, wordt de hulp ingeschakeld van een beroemde inwoner van de stad: René Descartes.

Descartes was tussen 1628 en 1649 in Nederland. De Franse filosoof zet zijn befaamde methode in om het mysterie te ontrafelen. Descartes in Amsterdam is niet alleen een spannende detective, maar ook een filosofische en historische roman. Het boek biedt een introductie in de vroege cartesiaanse methode en dompelt de lezer onder in het sociale en politieke leven van het 17de-eeuwse Amsterdam, bevolkt door beroemde historische figuren als Caspar Barlaeus, Andries Bicker en Nicolaes Tulp.

Tot 1634 woonde Descartes in Amsterdam aan de Kalverstraat, vervolgens op de Westermarkt 6. Hij kwam in contact met de diplomaat en dichter Constantijn Huygens en in oktober 1634 had hij zijn enige liefdesaffaire met het dienstmeisje Helène Jans van der Strom. In de zomer van het jaar 1635 gaf Descartes les in filosofie aan de Universiteit van Utrecht. In Henricus Regius vond hij zijn voornaamste medestander. In 1636 zou hij een jaar lang in Leeuwarden gewoond hebben. Zijn ook voor vrouwen bestemd “Discours de la méthode” zou in 1637 anoniem verschijnen. Dit autobiografisch document, spoorde de lezer aan om in plaats van boeken, op overlevering of traditie, enkel te vertrouwen op denkstappen van het eigen verstand. Descartes poneerde dat alle echte kennis op de wiskunde moet worden gebaseerd en paste consequent algebra toe op meetkundige vraagstukken. Descartes was de eerste die deze aanpak hanteerde en legde zo doende de basis van de moderne wiskunde en natuurkunde.

“Het was nog donker toen koster Albert Hermans de Westerkerk binnenging. Hij haalde een doek en een pot bijenwas uit zijn tas en liep naar de stoelen in het midden van de kerk. Hij was nog maar net begonnen om de eerste in de rij met was in te smeren, toen zijn oog op de deur naar het kerkhof viel. Die stond open. Hij legde de doek op de rieten zitting van de stoel en liep erheen om hem te sluiten. Vlak voordat hij de deur dichtdeed, zag hij vlak bij de zuidmuur een lichte schittering. Lag daar iets in de sneeuw? Hermans ging op onderzoek uit. Halverwege het kerkhof glinsterde een rapier in het maanlicht. Een naakte man had de greep ervan omklemd. Hij lag op zijn rug naast een levensgroot symbool in de sneeuw: een kruis in een cirkel in een vierkant. De koster stopte even. Was dit het werk van satanisten? Aarzelend liep hij verder naar de man. Voorzichtig voelde hij aan diens schouder – die was koud. Zijn lippen waren blauw en zijn wimpers waren bevroren. Hier moest hij direct de schout bij gaan halen.”

Zo opent Hans Dooremalens filosofische detective. Met “Descartes in Amsterdam” combineert hij op spannende wijze een introductie op het denken van de grote filosoof met een kleurrijk portret van het 17-eeuwse Amsterdam. Maar vooral schreef hij over een reeks mysterieuze moorden in een van politieke intriges overlopende hoofdstad van de Republiek der Verenigde Nederlanden.

Hans Dooremalen is wetenschapsfilosoof en philosopher of mind aan de Tilburg University. In 1997 studeerde hij daar af in taalfilosofie bij Filip Buekens en in 2003 promoveerde hij in de philosophy of mind bij Ton Derksen aan de Radboud Universiteit. Vanaf 2001 heeft hij aan verschillende instellingen filosofieonderwijs verzorgd en lezingen gegeven in binnen- en buitenland. Samen met Maurice Schouten en Herman de Regt heeft hij verschillende boeken geschreven over wetenschapsfilosofie en philosophy of mind. Hij schreef eerder o.a. “Het snapgevoel” (over kennis en emotie), “Wat een onzin” en “Stof tot nadenken” In mei 2018 verscheen zijn eerste roman – Descartes in Amsterdam – bij uitgeverij Boom. Het is filosofische detective met Descartes als speurder in de Gouden Eeuw in Amsterdam. Spannend, boeiend en deskundig geschreven. Een absolute aanrader.

Hans Dooremalen Descartes in Amsterdam Boom uitgevers Amsterdam 280 bladz. ISBN 9789024419678