De afdaling in de hel – Europa 1914-1948 is een poging te begrijpen hoe Europa gedurende de eerste helft van de gewelddadige en turbulente 20ste eeuw in een afgrond kon wegzinken. Slechts vier jaar na het absoluut dieptepunt in 1945, kon het daarna al het fundament leggen voor een verbazingwekkend herstel, voor een nieuw Europa dat verrees uit de as van het oude, voor een weg terug uit de hel, een nieuw begin.
Kershaw schetst vier factoren die ervoor zorgden dat Europa zich verloor in twee allesvernietigende oorlogen, vier factoren die al voor de Eerste Wereldoorlog aanwezig waren, en die door de rampzalige Vrede van Versailles alleen maar werden versterkt. De Tweede Wereldoorlog was vanaf het sluiten van die ‘vrede’ bijna onafwendbaar. Na die monstrueuze oorlog en de volledige vernietiging van Duitsland kon eindelijk gewerkt worden aan een blijvende vrede.
Dit eerste deel van een gepland tweeluik over Europa in de 20ste eeuw, gaat over de bijna volledige zelfvernietiging van Europa in de eerste helft van de eeuw en over de oorzaken, zoals racistisch nationalisme, gebiedsherzieningen, klassenstrijd en de crisis van het kapitalisme. Dit deel bespreekt alleen de eerste helft van een wel heel bijzondere en dramatische eeuw. Dit was het tijdperk waarin Europa de aanzet gaf tot twee wereldoorlogen, de beschaving op haar grondvesten deed schudden en vastberaden op weg leek te zijn om zichzelf te vernietigen.
Het deel begint met een kort overzicht van Europa aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. De volgende hoofdstukken behandelen de oorlog zelf, de eerste jaren daarna, de periode van kortdurend herstel in het midden van de jaren twintig, de vreselijke gevolgen van de crisis, de dreiging van een nieuwe oorlog, het begin van een nieuwe uitslaande brand nog binnen dezelfde generatie, en de verwoestende ineenstorting van de beschaving die door deze Tweede Wereldoorlog werd veroorzaakt. 
Op dat punt onderbreekt de auteur de chronologische structuur met een thematisch hoofdstuk (hoofdstuk 9), waarin wordt gekeken naar een aantal ontwikkelingen op de langere termijn die zich niet binnen de chronologische afbakening van de voorafgaande hoofdstukken lieten vangen – demografische en sociaaleconomische ontwikkelingen, de positie van de christelijke kerken, de houding van intellectuelen en de groei van de populaire cultuur. In het laatste hoofdstuk keren we terug naar de chronologische opzet.
Aanvankelijk was Kershaw van plan het eerste deel te laten eindigen in 1945, op het moment dat er een einde kwam aan de oorlogshandelingen van de Tweede Wereldoorlog. Hoewel de vijandelijkheden echter formeel op dat moment werden gestaakt, werden de noodlottige ontwikkelingen van de jaren 1945-1949 nog zo nadrukkelijk bepaald door de oorlog zelf en de reacties daarop, dat het hem gerechtvaardigd leek om wat verder te kijken dan het moment waarop de vrede officieel werd hersteld op het continent.
“De contouren van een nieuw, naoorlogs Europa waren in 1945 nog maar nauwelijks zichtbaar”, zo lezen we. “Die zouden pas geleidelijk aan duidelijk worden. Daarom leek het mij gepast een laatste hoofdstuk toe te voegen dat de directe nasleep van de oorlog behandelt, een periode waarin niet alleen het geweld in grote hevigheid aanhield, maar waarin bovendien de basis werd gelegd voor het verdeelde Europa van 1949. Het eerste deel eindigt dus niet in 1945, maar in 1949”, aldus Kershaw. Oorspronkelijke titel “To Hell and Back” (2015), vertaald door Huub Stegeman. Onnoemelijk interessant. Niet te missen!
Sir Ian Kershaw (°1943) is een eminent, Brits historicus die studeerde aan de Universiteit van Liverpool en Oxford. Vanaf 1989 doceerde hij, tot aan zijn pensioen, als professor hedendaagse geschiedenis aan de Universiteit van Sheffield. Zijn specialisatie is Hitler en nazi-Duitsland. Het biografische tweeluik “Hitler – Hoogmoed en Hitler – Vergelding” werd een wereldwijde bestseller, net als het bejubelde “Keerpunten” en meest recent nog “Tot de laatste man” (foto), over de vraag waarom Hitler-Duitsland zo lang doorvocht en niet capituleerde.
Ian Kershaw De afdaling in de hel Europa 1914-1949 geïllustreerd 639 bladz. uitg. Spectrum ISBN 9789000346967