Het prestigieus Paleis voor Schone Kunsten – Bozar in Brussel, organiseerde in 2014 een tentoonstelling van werk van de Spaanse barokschilder Francisco de Zurbarán. Er verschenen tevens een magnifiek boek en een sublieme cd, “LA OREJA DE ZURBARÁN”, “Het oor van Zurbarán”. 
Francisco de Zurbarán (1598-1664), één van de bekendste schilders van de Spaanse barok, werd geboren in Fuente de Cantos in Extremadura. Hij werkte korte tijd voor het Hof in Madrid, maar bracht het grootste deel van zijn leven door in Sevilla. Daar werd hij dé schilder van de contrareformatie die in opdracht van kloosters, de mystieke extase van heilige martelaressen aanschouwelijk maakte. Tijdens zijn laatste jaren in Madrid richtte hij zich meer op persoonlijke devotie.
Deze bijzondere tentoonstelling – voor het eerst stelde men in België werk van Zurbarán tentoon – was voor Paul Van Nevel en zijn Huelgas ensemble dé gelegenheid om een programma aan de transcendentie in de muziek van het Spanje van de Contrareformatie te wijden. ‘Het oor van Zurbarán’ is een magistrale verklanking geworden van de schilderijen van de mysticus. Geniaal!
Op de cd met werk van o.m. Andrèes Barea en Fray José de Vaquedano, komt de muziek die de Spaanse schilder tijdens zijn verblijf in Sevilla en Madrid gehoord zou kunnen hebben, als het ware weer tot leven. Het oeuvre van Zurbarán, deze tijdgenoot van Velázquez en Murillo, had immers met de muziek uit die tijd gemeen, de gelovigen in contact te brengen met het mystiek denken van religieuzen zoals de heilige Theresa van Avila of de heilige Johannes van het Kruis. De kerk was dé plaats waarin de eenwording met het goddelijke gestalte moest krijgen, maar de polyfone muziek was hét medium om luisterende gelovigen, op zoek naar extase, dichter bij God te brengen.
Ondanks de strenge devotie tooide de toenmalige kerkmuziek zich met moderne kenmerken uit Italië. Zo werd volksmuziek een nieuw evangelisatiemiddel. Aan de hand van een verzameling vaak onuitgegeven religieuze en profane werken, tonen Paul Van Nevel en zijn Huelgas Ensemble aan, hoe muziek en schilderkunst uit eenzelfde wereldvisie ontstonden en hoe de gelovige luisteraar en toeschouwer, ingewijd werd in een extatische wereld, in een tijd, doordrongen van mystiek.
Paul van Nevel (°1946) (foto), artistiek directeur van het Huelgas Ensemble dat hij 1971 oprichtte, is bekend als pionier en boegbeeld van de Europese polyfonie van de twaalfde tot de zestiende eeuw. is gastdocent aan de Musikhochschule van Hannover en is nu al meer dan 25 jaren gastdirigent van het Nederlands Kamerkoor. Hij schreef een monografie over Johannes Ciconia en een werk over Nicolas Gombert en gaf transcripties uit van renaissancemuziek bij de Duitse uitgeverij Bärenreiter. Zijn niet aflatend opzoekingswerk in Europese muziekbibliotheken en zijn fenomenale repertoirekennis van de polyfonie van de middeleeuwen en de renaissance, doen hem, steeds weer opnieuw, onbekende werken uitvoeren en opnemen.
Op deze cd staan volgende werken: van Andrés Barea (ca.1610-1680) het Miserere mei Deus (psalm L), het anonieme “Rio de Sevilla” van Juan García De Salazar (1639-1710), het Lauda Sion Salvatorem van Diego De Pontac (1603-1654), Agnus Dei ‘In exitu Israel’ van Manuel Machado (ca.1590-1646), “Dos estrellas le seguen” van Fray José De Vaquedano (1642-1711), de Lamentaciones van Mateo Romero (1576-1647) en van Miguel De Ambiela (1666-1710) het Stabat Mater Dolorosa.
In het Huelgas Ensemble (foto) zingen Axelle Bernage, Magdalene Harer, Poline Renou en Katelijne Van Laethem als superius, Achim Schulz, Stefan Berghammer, Timothy Leigh Evans, Tom Phillips en Matthew Vine, tenor en Tim Scott Whiteley en Guillaume Olry, bassus. Paul Van Nevel dirigeert en heeft de artistieke leiding. De cd is daarenboven magnifiek uitgegeven. Hij werd onder het professioneel luisterend oor van opname-ingenieur Staphan Schellmann opgenomen in de Sint-Geertruikerk in Leuven (foto), bevat alle teksten van de composities en is voorzien van uiterst interessante achtergrondinformatie (in het Nederlands), geschreven door Paul van Nevel zelf en Jérôme Giersé van Bozar. Subliem!
Bij de tentoonstelling van het magistraal oeuvre van één van de grootste schilders uit de Gouden eeuw van Spanje, hoorde ook een prachtig boek, naast de magnifieke cd. Dit boek (en catalogus) werd uitgegeven door het Mercatorfonds i.s.m. Bozar Expo. Onder leiding van Ignacio Cano Rivero hebben Odile Delenda, Gabriele Finaldi, Flavio Navarrete, Flavio Fergonzi, Maria del Varme Munoz Rubio e.a. uitzonderlijk interessante bijdragen geleverd over de opdrachten, visioenen, extasen, lijden en medelijden, stillevens, mystiek en Onbevlekte Ontvangenis in het werk van deze uitzonderlijke schilder. Dit prachtig kunstboek is rijk geïllustreerd met wel 130 kleurillustraties. Uniek!
La Oreja De Zurbaran Huelgas Ensemble Paul Van Nevel cd Cypres 1669
Francisco de Zurbaran (1598-1664) 272 bladz. geïllustreerd uitg. Mercatorfonds/Bozar ISBN 9789462300354
