Alexei Lubimov is één van de meest bewonderde pianisten van zijn generatie, vooral vanwege zijn onderzoek naar zelden gespeeld repertoire, uitgevoerd op historische instrumenten. Samen met zijn leerlinge, de klaveciniste en pianiste Olga Pashchenko, een rijzende ster van de nieuwe generatie, en begeleid door het Fins barokorkest, ondernemen ze een ontdekkingsreis op pianoforte naar de muziek van de Tsjechische componist Jan Ladislav Dussek (1760-1812). Pianist Howard Shelley laat u drie solo pianoconcerti van Dussek ontdekken.
Jan Ladislav Dussek werd geboren in Tschaslau (nu Čáslav), aan de oude weg tussen Praag en Wenen, in een familie van musici. Zijn vader was nl. cantor en een bekend organist. Hij begon op zijn vijfde met pianospelen en op negenjarige leeftijd componeerde hij reeds een mis. Na 1778 verbleef hij achtereenvolgens bij de stadhouder in Den Haag, in dienst van de Nederlandse graaf Männer. Hij begon een concertcarrière en publiceerde zijn eerste werken. In Hamburg perfectioneerde hij zich bij Carl Philipp Emanuel Bach die hem aanmoedigde om zijn nieuwe ideeën in de praktijk te brengen.
In 1783 was hij in St. Petersburg, waar hij de bescherming genoot van Prins Radziwill. Hij bereikte Parijs in 1786, langs Berlijn, Mainz, Kassel, Frankfurt. Tijdens zijn verblijf in Parijs studeerde hij bij de pianiste en componiste Hélène de Montgeroult (1764-1836) (foto). 
Hij verliet Frankrijk in 1789, tijdens de Franse Revolutie om zijn toevlucht te zoeken in Engeland, en speelde er voor het eerst in de Hanover Square Rooms in juni 1789. Tijdens de jaren 1790 werden zijn werken samen met die van Joseph Haydn vaak gespeeld, met name tijdens de Salomon concerten in Londen. Hij was bekend met Viotti, Clementi, Cramer en Dragonetti en werkte ook samen met John Broadwood, een pianobouwer om het ontwerp te verbeteren. In 1792 trouwde hij met de Schotse zangeres, pianist, harpiste en componiste, Sophia Corri, en stichtte een uitgeverij met haar vader, Domenico Corri, een gerenommeerde professor zang. In 1799 stond het huis echter op de rand van het faillissement. Om de gevangenis te ontlopen vluchtte Dussek terug naar Hamburg, waarbij hij vrouw en kinderen achterliet. Hij werkte er in dienst van prins Louis Ferdinand van Pruisen (1804-06). In 1802 speelde hij in zijn geboorteplaats Praag en vervolgens was hij in dienst van Prins Isenburg (1806-1807), alvorens terug te keren naar Parijs om er zijn dagen te eindigen in Saint-Germain-en-Laye, lijdend aan jicht, waar hij overleed. Dussek, een vooruitstrevende, vroege romantische componist, creëerde een innovatieve pianomuziekstijl die werd gekenmerkt door een harmonische rijkdom en intense emotionele expressiviteit, die ten volle tot zijn recht komt.
Alexei Ljoebimov (°1944) studeerde aan het Conservatorium van Moskou bij Heinrich Neuhaus en Lew Naumov. Hij werd laureaat in verschillende wedstrijden en bouwde een opvallende concertpraktijk op. Zo gaf hij vanaf 1968 de eerste uitvoeringen in Sovjet-Rusland van werk van Arnold Schönberg en andere eigentijdse Westerse componisten onder wie John Cage, Terry Riley, Karlheinz Stockhausen, Pierre Boulez and György Ligeti. Dit werd door de Sovjet autoriteiten sterk bekritiseerd, met als gevolg dat hij vele jaren de Sovjet-Unie niet mocht verlaten. Hij concentreerde zich toen op het werken met ’tijd eigen’ instrumenten voor oudere muziek. Ljoebimov speelde dan ook een vooraanstaande rol in het ontwikkelen van de authentieke uitvoeringspraktijk. Hij stichtte in 1976 het Moskou Barokkwartet en de Moskou Kameracademie (met Tatiana Grindenko). Hij stichtte ook het Muziekfestival “Alternativa” voor avant-garde muziek. Alexei Ljoebimov was jurylid voor de internationale klavecimbel- en pianoforte wedstrijd in Brugge, in het kader van het Festival Musica Antiqua in de jaren 2004, 2007 en 2010, en doceerde aan het Mozarteum in Salzburg. 
Olga Pasjtsjenko (°1986) studeerde piano aan het Tchaikovsky Conservatorium in Moskou bij Alexei Lubimov, klavecimbel en pianoforte bij Olga Martynova, en orgel bij Alexei Sjmitov. In 2010 begon ze aan doctoraatsstudies onder de leiding van Alexei Lubimov en in 2011 volgde ze masteropleidingen pianoforte en klavecimbel aan het Conservatorium van Amsterdam bij Richard Egarr. Ze volgde daarnaast meester cursussen bij Bart van Oort, Bob van Asperen, Trevor Pinnock, Malcolm Bison, Davitt Moroney, Andreas Staier, Christine Schornsheim, Ludger Lohmann, Christopher Stembridge, e.a. en treedt op als klaveciniste, pianiste, organiste en pianoforte speelster in Moskou en andere Russische steden, Wit-Rusland, Italië, Oostenrijk, België, Frankrijk en Duitsland. In maart 2017 is Olga Pashchenko benoemd tot docent fortepiano aan het Conservatorium van Amsterdam. Dit is een cd die niet mag ontbreken op uw persoonlijke ontdekkingstocht naar schitterende muziek van onbekende meesters. Warm aanbevolen.
In Hyperions prachtige serie “The Romantic Piano Concertos” is een vervolg verschenen op het eerste deel van deze reeks “The Classical Piano Concerto” uit 2014, toen ze drie andere concerti van Dussek presenteerden, 1/3, Op. 29 en Op. 70 (CDA68027). Zoals op deze vorige cd, komen de concerti ook hier uit de verschillende perioden van de compositieontwikkeling van Dussek, die zich uitstrekte over een periode van veertien jaar. Deze stadia laten zien dat hij niet alleen componeerde in het klassiek idioom, maar dat hij ook een overgangscomponist was, die reeds de weg wees naar de romantiek van Mendelssohn en Hummel. Op de nieuwe cd staan het Piano Concerto in E flat Major Op. 3 uit 1787, het Piano Concerto in F Op. 14 uit 1791 en het Piano Concerto in G minor Op. 49 uit 1801.
Deze drie concerti geven de ontwikkeling van de componist duidelijk weer, en niet alleen als componist. Ze markeren ook zijn eigen veranderende pianostijl, ontwikkeld als gevolg van zijn eigen veranderende muzikale agenda. Toen de muziek van andere componisten veranderde, nam Dussek deze ontwikkelingen in pianistische stijlen en nam ze op in zijn eigen muziek.
Het Concerto in Es, Op. 3, met zijn mooie centrale Andantino-beweging en zijn variaties, komt meer overeen met de klassieke stijl van de laatste Mozart-concerti. Het Op. 14 Concerto in F laat dan weer zien dat Dussek zich ontwikkelde tot een competentere en zelfverzekerde componist. Het werk is uitgebreider en de piano is meer geïntegreerd in het geheel. Dit is het enige concerto op deze opname waarbij Dussek de cadens overlaat aan de pianist. Dit gebeurt in de mooie tweede beweging (Adagio), waar Howard Shelley een pianopartij produceert die voortbouwt op de melodie en goed past bij de muziek. Het laatste werk op de cd is het G minor Concerto Op. 49 van 1801, in de lijn de vroege pianoconcerti van Beethoven. Dit concerto verschilt van al zijn andere concerti omdat het het enige is, gecomponeerd in een mineur toonsoort. Dit geeft het concerto een donkerder en meer romantisch gevoel dan de andere die hier worden gepresenteerd. Dit wordt verder benadrukt in de manier waarop Dussek het thematisch materiaal van de eerste beweging ontwikkelde.
Op deze cd staan Howard Shelley en het Ulster Orchestra voor de verschillende uitdagingen van Dussek en zijn ontwikkelingsstijl die ze met groot zelfvertrouwen spelen. Shelley is stijlvol en bedreven in de pianopartijen en hij leidt het Ulster Orchestra danig, zodat ze met veel gevoel spelen. De klank is goed uitgebalanceerd en de piano wordt nooit overstemd door het orkest.
Dussek Concerto for Two Pianos & Chamber Works Alexei Lubimov Olga Pashchenko Finnish Baroque Orchestra cd Alpha
DUSSEK Piano Concerto in E flat Major Op. 3 Piano Concerto in F Major Op. 14 Piano Concerto in G minor Op. 49 Ulster Orchestra/Howard Shelley cd HYPERION CDA68211
