Op hun voorlaatste cd in de veelgeprezen Vaughan Williams-symfoniecyclus van het RLPO o.l.v. Andrew Manze, is de eerste symfonie ‘A Sea Symphony’, op teksten van Walt Whitman, opgenomen.
Tussen 1910 en 1958 componeerde Ralph Vaughan Williams (1872-1958) (foto), doordrongen van o.a. “England’s rich treasury of folk song” en gefascineerd door “England’s sixteenth-century Tudor-dynasty Music”, negen magistrale symfonieën. Die worden opgesplitst in drie perioden, de Edwardiaanse periode voor 1914 (de eerste twee), de tussenoorlogse periode (nrs. 3, 4, 5), en de vier laatste gecomponeerd tussen 1944 en 1958. V.W werd beïnvloed door Sir Edward Elgar (1857-1934) en door de twee leidende symfonici in Engeland, Charles Villiers Stanford (1852-1924) en Hubert Parry (1848-1918), de componist van “Jerusalem”. Beiden waren leraars van V.W.. Tussen 1921, het jaar van zijn zachte, landelijke derde symfonie, en 1931, het jaar van zijn “angry, violent, and discordant” vierde symfonie, opgedragen aan de componist Arnold Bax (1883-1953), componeerde V.W. geen symfonieën. Net als Ernest John Moeran (1894-1950), William Walton (1902-1983) en Edmund Rubbra (1901-1986), waren ook Bax en V.W. bewonderaars van de symfonieën van Sibelius. Alleen Vaughan Williams’ twee laatste symfonieën (8 & 9), werden door hem genummerd. Vier symfonieën (nrs. 1,2,3 en 7) kregen een naam, nl. “A Sea Symphony”, “A London Symphony”, “A Pastoral Symphony”, en “Sinfonia Antartica”.
“A Sea Symphony” is een indrukwekkende compositie voor orkest, twee vocale solisten en koor, gecomponeerd tussen 1903 en 1909. Vaughan Williams’ eerste en langste symfonie, werd voor het eerst uitgevoerd op het Leeds Festival in 1910, met de componist als dirigent. Op hetzelfde concert speelde Rachmaninov zijn 2de Pianoconcerto! De immense maturiteit van de symfonie logenstraft de relatieve jeugd van de componist toen ze werd gecomponeerd. Vaughan Williams was 30 toen hij het voor het eerst begon met schetsen. Als één van de eerste symfonieën waarin een koor door het hele werk wordt gebruikt en een integraal onderdeel van de muzikale textuur is, heeft “A Sea Symphony” een nieuw tijdperk van symfonische muziek en koormuziek in Groot-Brittannië, tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw helpen vormen. Van 1903 tot 1909 werkte Ralph Vaughan Williams met tussenpozen aan een reeks liederen voor koor en orkest. Oorspronkelijk met de titel “The Ocean”, werd “A Sea Symphony” voor het eerst uitgevoerd op de 38ste verjaardag van de componist. En, hoewel de symfonie beschouwd wordt als zijn eerste grootschalig werk, had Vaughan Williams reeds een zestiental andere orkestwerken waarvan twee met koor gecomponeerd, voor hij zijn “A Sea Symphony” voltooide.
“A Sea Symphony” is één van de bekendste, zee-gerelateerde stukken die rond dezelfde tijd in Engeland werden gecomponeerd. Enkele van de beroemdste waren Stanfords “Songs of the Sea” (1904) en “Songs of the Fleet” (1910) , Elgars “Sea Pictures” (1899) en Frank Bridge’s “The Sea” (1911). Debussy’s “La mer” (1905) kan ook van invloed zijn geweest, en misschien ook wel “La Mer, Esquisses Symphoniques” uit 1892, van de Belgische componist, Paul Gilson (1865-1942). Vaughan Williams studeerde in de winter van 1907-1908, gedurende drie maanden, bij Maurice Ravel. Hoewel hij er voornamelijk aan orkestratie werkte, moet dit een behoorlijk contrast gevormd hebben met de Germaanse traditie die door Stanford en Parry aan de RCM werd doorgegeven, en misschien ontwikkelde Vaughan Williams daardoor meer gevoel voor kleur en de vrijheid om akkoorden op zich te gebruiken. De symfonie maakt overigens ook gebruik van zowel pentatonische als hele toon toonladders, die idiomatische kenmerken van de Franse muziek van die periode waren.
De symfonie bestaat uit de delen, I. “A Song for All Seas, All Ships” [Moderato maestoso – Allegro], II.”On the Beach at Night, Alone” [Largo sostenuto], III. Scherzo. “The Waves” [Allegro brillante] en IV. “The Explorers” [Grave e molto adagio – Adagio animato]. De meer dan schitterende, vocale solisten zijn Sarah Fox (sopraan) en Mark Stone (bariton). In het prachtige “The Lark Ascending” waarmee de cd eindigt, is de solist, de fenomenale violist, James Ehnes.
Het beeldschoon “The Lark Ascending”, de Romance voor viool en orkest uit 1914, is waarschijnlijk het populairste werk van de componist en zal voor altijd worden geassocieerd met het begin van de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog. De versie voor orkest werd gemaakt in 1920. Een overweldigend mooie cd door optimale sfeerschepping en expressie met een uiterst doordachte balans tussen de verschillende motieven, de inkleuring van de subliem gespeelde, fijne orkestpartijen, en de aandacht voor het belang en betekenis van de poëtische teksten van de Transatlantische bard, Walt Whitman. Fantastisch! Niet te missen!
Vaughan Williams A Sea Symphony & The Lark Ascending Sarah Fox Mark Stone James Ehnes (violin) Royal Liverpool Philharmonic Orchestra Andrew Manze cd Onyx ONYX4185
