De vijf bijzondere, hier opgenomen composities van Arvo Pärt (°1935), zijn enkele van de meest iconische stukken van het hedendaags repertoire geworden, die hun populariteit, ver voorbij de gebruikelijke ‘klassieke’ muziekwereld hebben bereikt. 

De composities op de nieuwe cd van violiste Viktoria Mullova, gewijd aan Arvo Pärts vioolmuziek, komen voort uit de studie van componisten van middeleeuwse kerkmuziek, en zijn producten van wat Arvo Pärt zelf beschrijft als een ’tintinnabuli’-stijl, ontwikkeld door de componist in de jaren ’70, door studie van middeleeuwse kerkmuziek.  Tintinnabuli, de meervoudsvorm van het Latijnse woord tintinnabulum, dat ‘bel’ of ‘klokje’ betekent, is een muzikale componeer techniek of stijl gecreëerd door de Estse componist Arvo Pärt. Hij introduceerde deze nieuwe techniek voor het eerst in de werken “Für Alina” (1976) en “Spiegel im Spiegel” (1978). De stijl is beïnvloed door de mystieke ervaringen van de componist met zangkunst. Muzikaal wordt Pärts tintinnabuli muziek gekenmerkt door twee soorten stemmen, waarvan de eerste, de “tintinnabulaire stem”, een arpeggio vormt met de drieklank, en de tweede diatonisch beweegt in een stapsgewijze beweging. De werken hebben vaak een langzaam en meditatief tempo en een minimalistische notatie en uitvoering.

Op de cd staan “Darf ich” (1995 rev. 1999), “Fratres” (1977 rev. 1999) , “Passacaglia” (2003) , “Tabula rasa” (1977) en “Spiegel im Spiegel” (1978). De uitvoerders/solisten zijn Viktoria Mullova (viool), en Paavo Järvi, tweede viool in “Tabula rasa”, piano in “Spiegel im Spiegel” en directie. De cd werd opgenomen in aanwezigheid van de componist in de Estonia Concert Hall in Tallinn en in het Verenigd Koninkrijk. 

“Darf ich”, oorspronkelijk gecomponeerd voor Yehudi Menuhin en daarna herzien voor Gidon Kremer, is één van de minder bekende werken. Het is gecomponeerd voor solo viool en strijkers met een klokje. Het werk met een zwevende solo vioolpartij is erg kort maar intens en zeer karakteristiek.

“Fratres” is daarentegen één van de werken die Pärts reputatie heeft gemaakt. Het bestaat in verschillende versies. Deze is voor solo viool, strijkers en percussie. Het begint met een solo voor de viool, voor de strijkers binnenkomen met een veel langzamere versie van hetzelfde materiaal. Het werk bestaat uit cycli, telkens eindigend op een paar pizzicato-tonen en enkele tikken op de claves, (twee houten stokjes die tegen elkaar worden geslagen), voor het in de coda in stilte verdwijnt. “Passacaglia” is een ander werk dat oorspronkelijk voor Gidon Kremer is gecomponeerd en in verschillende versies bestaat. Hier horen we de versie voor solo viool en strijkers. 

“Tabula rasa” is het langste instrumentaal werk van Pärt en neemt wel de helft van de speelduur op de cd in beslag. Het is een soort concerto, voor twee violen met strijkorkest en geprepareerde of prepared piano. Dit laatste was een idee van John Cage. Er worden schroeven tussen bepaalde pianosnaren ingevoegd om tijdens het spelen bel geluiden te produceren. Er zijn twee bewegingen: Ludus, wat spelen betekent, ondertiteld ‘met beweging’, en Silentium, het dubbele van de lengte van Ludus, en ondertiteld ‘zonder beweging’. Ludus begint met de twee violen aan de tegenovergestelde uiteinden van hun reeksen, maar vestigt zich op figuraties die op verre afstand lijken op barokmuziek. Silentium is karakteristieker omdat het statisch en contemplatief is. Herhalende en licht variërende figuren stijgen langzaam en dalen. Bij een goede uitvoering zoals deze, is het effect hypnotiserend.

Ten slotte is “Spiegel im Spiegel” voor viool met piano.Boven een begeleiding, afgeleid van Bachs eerste prélude uit zijn “Wohltemperierte Klavier”, zingt de viool een beschouwende, zachte lijn, die altijd terugkeert naar de noot la. 

Dirigent Parvo Järvi en het Estonian National Symphony orchestra bieden sfeervolle, ingetogen en idiomatische ondersteuning. In “Tabula rasa” speelt Florian Donderer de tweede solo-vioolpartij en in “Spiegel im Spiegel” horen we de gevoelige begeleiding van pianist, Liam Dunachie. Een bijzonder mooie cd die u niet mag missen.

ARVO PÄRT MULLOVA JÄRVI Estonian National Symphony Orchestra Paavo Järvi cd ONYX 4201