Quito, de hoofdstad van Ecuador, kende rond 1700 een bruisend muziekleven. In de stad Ibarra, ten noorden van Quito, werd een manuscript ontdekt, dat eeuwenlang ongeopend was. Deze verzameling van 44 composities werd tussen 1680 en 1730 samengesteld en bevat villancico’s, heerlijke, Latijns-Amerikaanse, polyfone vocale muziek, waarvan een bloemlezing nu werd opgenomen door het ensemble, “Musica Temprana”. Het werd een reis van Ecuador naar Renswoude.
“Música Temprana” presenteerde in december de concertserie “Muy hermosa es María – De Codex Ibarra”. Het ensemble, onder leiding van Adrián Rodríguez Van der Spoel, is al jaren toonaangevend in het ontdekken en uitvoeren van Latijns-Amerikaanse barokmuziek. Na de concertseries met muziek uit o.a Peru, stond het kerstconcert “Muy hermosa es María” (‘Maria is heel erg mooi’), met sprankelende barokmuziek uit Ecuador, centraal, en dan met name muziek, geschreven vanuit het vrouwelijk perspectief en traditioneel uitgevoerd door vrouwen.
In de 15de eeuw vestigden de Inca’s zich in Ecuador. Het hart van het Incarijk lag in Cuzco. In 1529 overleed de Inca leider Huayna Capac, en liet zijn rijk na aan twee zonen. Huascar kreeg het zuiden, met Cuzco als centrum, en Atahualpa kreeg het noorden met Quito als centrum. Dit leidde tot een grote vijandschap tussen de broer en halfbroer. In 1534 veroverden de Spaanse conquistadores, onder leiding van Francisco Pizarro, Ecuador. Tienduizenden Atahualpa gezinde Incasoldaten werden door Huascar gezinde Inca’s afgeslacht. De Spanjaarden stichtten de stad “Muy noble y muy leal ciudad de San Francisco de Quito” (“Zeer hoogstaande en zeer loyale stad van Sint Fransiscus van Quito”), de huidige hoofdstad Quito.
Quito kende rond 1700 een bruisend muziekleven. In de stad Ibarra, magistraal gelegen, hoog in de Andes, werd in 2006, door Peter Pontvik met behulp van de plaatselijke musicologen, Julio Bueno en Pablo Guerrero, een manuscript ontdekt dat eeuwenlang ongeopend was gebleven. Deze “Codex Ibarra” werd tussen 1680 en 1730 samengesteld en bevat zogenaamde villancicos, parels van Latijns-Amerikaanse polyfone vocale muziek. De uitbundige literaire activiteiten in Quito omstreeks 1700 maken het zeer aannemelijk dat de teksten – met veel verwijzingen naar het dagelijks leven – werden geschreven én uitgevoerd door nonnen. Een theorie die bovendien wordt versterkt door het feit dat op de oorspronkelijke partituren veelvuldig de namen van vrouwen worden vermeld. 
De muzikale structuur van de villancico’s lijkt erg op die van het Italiaans madrigaal. Het repertoire wordt aangevuld met traditionele (volks)liedjes die oorspronkelijk werden gezongen door vrouwen tijdens het dagelijks werk en die op hun beurt dikwijls religieuze metaforen bevatten. Artistiek leider Adrián Rodríguez Van der Spoel bewerkte ze voor het barokinstrumentarium van zijn ensemble. 
Artistiek leider Adrián Rodríguez Van der Spoel: ‘Hoe kan het dat een stad als Quito, barok werelderfgoed van de Unesco, zijn muzikale verleden nog niet gevonden heeft? Om elke hoek kom je wel een kerk of klooster tegen, waarvan we door geschriften en schilderijen weten dat er veel muziek gemaakt werd. Toch is het enig muzikaal voorbeeld dat we daar tot nu toe van hebben de Codex Ibarra. Ik ben erg onder de indruk van de scherpzinnigheid en oorspronkelijkheid van deze vocale muziek.’
Ibarra, een stad en een parochie (parroquia) in het noorden van Ecuador, is de hoofdstad van de provincie Imbabura en ligt op een hoogte van 2210 meter. De stad, op een zeventig tal kilometers van de hoofdstad Quito, en in 1606 gesticht door Cristóbal de Troya, wordt ook wel “La Ciudad Blanca” (“De Witte Stad”) genoemd. In die stad werd bij de zusters van de congregatie van de Onbevlekte Ontvangenis van het conceptionistinnenklooster, een manuscript gevonden dat eeuwenlang ongeopend was. Deze “Codex Ibarra” werd omstreeks 1680 samengesteld en bevat parels van Latijns-Amerikaanse, polyfone vocale muziek. De teksten werden geschreven door zusters uit het klooster zelf en kerkmusici uit Quito hadden de opdracht gekregen om er muziek bij te componeren. Slechts enkele namen van die componisten zijn overgeleverd, Manuel Blasco, Guitierre Fernández en Joseph Hortuo. Deze muziek wordt aangevuld met luchtige en volkse melodieën uit de 18de- en 19de eeuw, die de diversiteit van Ecuadors muziek weergeven.
In het Archief van de Diocesane Administratie van Ibarra in het noorden van Ecuador, werden ook door Jorge Isaac Cazorla, villancico’s uit de late 17de eeuw ontdekt. De Ibarra-werken zijn religieuze vocale muziek met instrumentale begeleiding. Behalve het zevenstemmig, Latijns gebed, Sacro Sanctæ, zijn de andere composities villancico’s in het Spaans in de 17e-eeuwse Spaanse traditie, met een onmiskenbare invloeden van volksmuziek. De religieuze metaforen gebruikten stereotype personages die slang taal spraken, waardoor het voor luisteraars op dat moment gemakkelijker werd om ze te begrijpen en te identificeren. In de periode dat deze werken werden gezongen (rond 1700), begon het aantal stemmen, de complexiteit en de lengte van villancico’s zich uit te breiden, en bleven ze net zoals sinds het begin van de Renaissance, putten uit populaire genres.
Er is weinig bekend over het werk van vrouwen in de koloniale periode, omdat de patriarchale maatschappij zich altijd heeft gericht op mannelijke componisten. De manuscripten van Ibarra ondersteunen het idee van een rijk muzikaal leven in de kloosters. De vruchtbare literaire activiteit in Quito maakt het zeer aannemelijk dat veel van de bewaarde teksten werden gezongen én geschreven door nonnen, omdat de delen die in Ibarra worden gevonden, voortdurend over vrouwen spreken. Het is voor Música Temprana an ook een belangrijk element, dat via deze cd, de anonieme vrouwen van de kloosters de erkenning krijgen die ze verdienen.
“Música Temprana” verkent het repertoire uit de renaissance- en barokperiodes, niet alleen in Latijns-Amerika, maar ook uit bronnen van het Spaanse rijk van die tijd. Zo wil Música Temprana de muzikale ontwikkeling in Latijns-Amerika in kaart brengen, vanaf de eerste conquistadores in de Nieuwe Wereld tot het tijdperk van de barokmuziek op Latijns-Amerikaanse bodem. De musici van het ensemble zijn veelal geworteld in de Latijns-Amerikaanse cultuur en staan daarmee telkens garant voor temperamentvolle uitvoeringen. Het repertoire van het ensemble is daarenboven grotendeels het resultaat van het gespecialiseerd onderzoek van de oprichter en dirigent, Adrián Rodríguez Van der Spoel, geboren in Rosario in Argentinië.
Sinds het eerste concert in 2001 bracht het ensemble zeven cd’s uit en organiseerde het uitvoeringen op belangrijke festivals, zoals het Festival Oude Muziek in Utrecht, Trigonale in Oostenrijk, het Oude Muziekfestival in Stockholm, het Mozartfestival in Rovereto en Musica Sacra in Maastricht. “Música Temprana” verraste met unieke projecten als de integrale opname van de Codex Trujillo del Perú, de reconstructie van barokviolen uit de Chiquitos in Bolivia, en met de geënsceneerde versies van de “Ensaladas” van Mateo Flecha en de madrigaal-comedie “Il festino” van Adriano Banchieri. Van verruimende, grensverleggende projecten gesproken, kunnen de Temprana uitvoeringen en de Cobra uitgaven, tellen! Volg ze en mis ze absoluut niet!
De vocale uitvoerders zijn Lina Marcela López en Olalla Alemán (sopraan), Luciana Cueto en Sophia Patsi (alt), Emilio Aguilar, Fabio Furnari (tenor), João Luis Veloso Paixãno (bas). Voor de intrumentale omlijsting zorgen Johanna Seitz (harp), François de Rudder (dulciaan), Joshua Chetham (violone), Catalina Vicens (orgel), Gabriel Aguilera Valdebenito (charango (soort vihuela)) en Adrián Rodriguez Van der Spoel (tenor, gitaar en artistieke leiding). De cd werd opgenomen in de opvallende Koepelkerk, gebouwd tussen 1639 en 1641 door Jacob van Campen in Renswoude, in de provincie Utrecht.
Adrián Rodriguez Van der Spoel Muy HERMOSA es MARIA Villancicos from La Real Audiencia de Quito Ecuador ca. 1700 Musica Temprana Manuel Blasco Anonymous Santiago de Murcia Traditional, Santiago de Murcia cd COBRA0068