De Duitse operasterren Diana Damrau en Jonas Kaufmann, zijn ook grote vertolkers van liederen. Begin 2018 voerden ze met de pianist Helmut Deutsch, het “Italienisches Liederbuch” van Hugo Wolf uit in 12 steden in Europa. “Je kon niet om meer vragen”, schreef de Telegraph na hun concert in Londen, dat plaatsvond twee dagen voor deze live-opname in de Duitse stad Essen werd gemaakt. 
Hugo Wolf (1860-1903) was de eerste componist die Wagneriaanse invloed integreerde in het Duitse lied en er in slaagde een eigen persoonlijke taal te ontwikkelen. Hij componeerde tussen 1888 en 1891 meer dan 200 liederen, die zijn betekenis als componist hebben bepaald. De subtiliteit van declamatie en dramatiek heeft nergens een hoger niveau bereikt dan in de liederen van Wolf.
“Italienisches Liederbuch, eine Sammlung italienischer Volkslieder” is een verzameling vertalingen van anonieme, Italiaanse gedichten en volksliederen in het Duits, door Paul Heyse (1830-1914) (foto), die in 1910 de Nobelprijs voor Literatuur won. De vertaalde gedichten werden voor het eerst gepubliceerd in 1860. In 1892 publiceerde de componist Hugo Wolf een verzameling van 22 liederen voor stem en piano op gedichten uit de verzameling. In 1896 publiceerde hij een tweede bundel met nog eens 24 liederen. De eerste 22 liederen (boek 1) werden gecomponeerd tussen september 1890 en december 1891 en gepubliceerd in 1892. De andere 24 liederen (boek 2) werden gecomponeerd tussen maart en augustus 1896 en hetzelfde jaar gepubliceerd. 
Het tijdsverschil tussen de twee delen was te wijten aan het werk aan zijn opera, “Der Corregidor” (1895). Ondanks de diverse poëtische selecties van Heyse, gaf Wolf de voorkeur aan de “Rispetto” (ontzag, eerbied of respect), een korte Italiaans-Toscaanse vers (stanza), meestal bestaande uit acht regels van elk tien of elf lettergrepen, waardoor de liederen kort zijn. In de tekst neigt de verliefde man zijn geliefde te idealiseren en haar schoonheid te prijzen, terwijl de vrouw, praktische ideeën over liefde vertoont en soms klachten heeft tegen haar geliefde.
Het karakter van de liederen in een overwegend declamatorische zangstijl, varieert van het prijzen van de verliefdheid en de schoonheid van de aanbedene (bv. “Ihr seid die Allerschönste”), over spotliederen en strijdliederen (bv. “Hoffärtig seid ihr, schönes Kind, Verschling’ der Abgrund meines Liebsten Hütte”), tot bittere Klaagliederen over lusteloosheid en het gevoel verlaten te zijn (Was soll der Zorn, mein Schatz?). Over het algemeen heerst verlangen in melancholische tot pijnlijke stemming, soms met religieuze aantrekkingskracht. De liederen, een combinatie van Italiaanse liefdeslyriek en Duitse expressiviteit, zijn voor een hoge stem (sopraan of tenor) bedoeld, maar soms ook getransponeerd voor middelhoge of lage stem. Zelden wordt dit ongeveer anderhalf durend uur werk als geheel uitgevoerd, meestal worden uittreksels in een andere volgorde uitgevoerd.
Diana Damrau en Jonas Kaufmann veroorzaakten grote opwinding toen ze in februari 2018 een reeks van 12 recitals gaven in zes landen in Europa met de pianist Helmut Deutsch, een oud-medewerker van Kaufmann, en een van de beste liedbegeleiders ter wereld. Het programma werd live opgenomen toen het trio optrad in de Alfried Krupp Saal van de Philharmonie in de Duitse stad Essen. De 46 liederen vormen een indringende meditatie, beurtelings grappig, extatisch en verdrietig, over liefde. Damrau, Kaufmann en Deutsch ordenden de liederen in vier groepen, met elk een dramatische dialoog en verschillend van stemming.
In de concertzaal brachten de zangers de liederen en de liefdesverhalen theatraal tot leven door fysieke expressie en interactie. Ze zongen schitterend. De openlijke schittering van Damrau was ideaal voor Kaufmanns introspectie. Met haar onberispelijke woordkunst legde ze niveaus van kwetsbaarheid bloot achter de bravoure en humor van veel van de liederen. De lyrische intensiteit van Kaufmanns zang paste wonderwel. Niets klonk geforceerd. 
Het pianospel van Deutsch was bewonderenswaardig in elke toon en kleurverschuiving van de complexe begeleidingen van Wolf. De Telegraph schreef “dat de warmte van Kaufmanns muzikaliteit er doorheen gloeide”, en prees Damrau als de meest levendige, intelligente zangeres. Verder werd Deutschs magisch lichte touché en het combineren van kristallijne helderheid met absoluut gemak in de vaak complexe pianopartijen van Wolf” geprezen. De conclusie luidde “dat men niet om meer kon vragen “. Subliem! Warm aanbevolen.
Hugo WOLF ITALIENISCHES LIEDERBUCH Diana DAMRAU Jonas KAUFMANN Helmut DEUTSCH cd Erato 0190295658663
