Bach componeerde nooit een concerto voor orgel. Hij gebruikte het orgel wel als solo-instrument in bepaalde van zijn cantates. Met zijn transcripties in de geest van Bach, waarbij bepaalde bewegingen uit de cantaten in de concerti zijn verwerkt, zorgde Bart Jacobs voor de herontdekking van een belangrijk, muzikaal erfgoed.
Naast zijn beroemde Concerti grossi op. 6 componeerde Händel ook een twintigtal, speelse orgelconcerti, bv de Orgelconcerti op. 4 en 7. Händel speelde nl. tussen de akten van zijn opera’s en tijdens de pauze, kleine orgelconcerten. Hoewel er op zijn minst vijf concerti bekend zijn van J.S. Bach voor orgel solo (BWV 592–597), zijn er daarentegen van Bach geen orgelconcerti met orkestbegeleiding bekend. Zijn solo orgelconcerti waren alle bewerkingen van concerti van Vivaldi en van Johann Ernst von Saxe-Weimar. In aria’s, koorgedeelten en sinfonia’s van toch wel 18 cantaten, gebruikte Bach weliswaar het orgel als solo-instrument.
Tussen mei en november 1726 componeerde Bach zes cantates met een prominente solo rol voor het orgel. De meeste hiervan waren herwerkingen van bewegingen van verloren gegane viool- en hoboconcerti, gecomponeerd in Weimar en in Köthen. Waarom Bach deze obligato-orgelcantaten componeerde in zo’n korte periode, is niet bekend. Waarschijnlijk voerde hij, naast andere orgelwerken, ook orgelconcerti, of op zijn minst, een paar eerdere versies van de sinfonia’s, met obligaat (solo) orgel en strijkers uit, om zijn instrument, te profileren. Vaak waren bewegingen van zijn cantaten, op hun beurt, bewerkingen van andere muziek. De sinfonia tot de cantate “Wir danken dir, Gott, wir danken dir” (BWV 29) bv. was een bewerking van de prelude van de partita voor soloviool in E, BWV 1006. In plaats van door viool, werd de solopartij door het orgel gespeeld, begeleid door het voltallig instrumentaal ensemble.
Uit deze oorspronkelijke cantates en de bijbehorende viool- en klavecimbel concerti, is het perfect mogelijk om een aantal orgelconcerti in drie bewegingen te reconstrueren. Op deze cd, wordt zo doende, een deel van de muziek die Bach bv. in 1725 in Dresden uitvoerde, opnieuw tot leven gebracht. Ga meteen naar de Tracks 7 & 14. Track 7 is de Sinfonia tot de cantate “Ich steh mit einem Fuß im Grabe”, BWV 156, de bewerking van de melodie voor oboe d’amore, geïnspireerd door het openings andante van het Fluitconcerto in G (TWV 51:G2) van Telemann, die ook voorkomt in de langzame beweging van Bachs Klavecimbelconcerto in f-klein (BWV 1056). Dit concerto was op zijn beurt een bewerking van een verloren gegaan Köthener hoboconcerto en vioolconcerto, maar nog zonder het pizzicato spel van de strijkers.
Op de cd staan vier Concerti en drie Sinfonia’s, alle gebaseerd op cantaten en klavecimbelconcerti, goed voor 1.20u. heerlijk mooie muziek. U ontdekt eerst het Concerto in D naar BWV 169 (“Gott soll allein mein Herze habenen”) en BWV 49 (“Ich geh und suche mit Verlangen”) en het Concerto in d naar BWV 146, BWV 188 (“Ich habe meine Zuversicht”) en BWV 1052 (een klavecimbelconcerto, waarvan de drie bewegingen gebaseerd waren op de cantaten “Wir müssen durch viel Trübsal in das Reich Gottes eingehen”, BWV 146 (1726) en “Ich habe meine Zuversicht”, BWV 188 (1728).
Daarna volgen de Sinfonia in G naar BWV 156 (“Ich steh mit einem Fuß im Grabe”), de Sinfonia in G naar BWV 75 (“Die Elenden sollen essen”) en de Sinfonia in D naar BWV 120a (“Herr Gott, Beherrscher aller Dinge”) en BWV 29 (“Wir danken dir, Gott, wir danken dir”). Het programma gaat dan verder met het Concerto in d naar BWV 35 (“Geist und Seele wird verwirret”) en BWV 1055 (klavecimbelconcerto), en het Concerto in g naar BWV 1041 (Vioolconcerto in la-klein) en BWV 1058 (de versie van dit Vioolconcerto voor klavecimbel). Bart Jacobs bespeelt het Thomas Orgel (foto) in de Onze-Lieve-Vrouw- en Sint-Leodegariuskerk van Bornem en de exacte registratie staat per bewerking aangeduid in het bijbehorend boekje. Een hoogstaande, professionele benadering van een deskundige uitvoerder die op een uiterst verfijnde manier begeleid wordt door een klein, instrumentaal ensemble, enkel bestaande uit strijkers en continuo (Bart Rodyns op klavecimbel). Een grote meerwaarde voor de Bach discografie. Schitterend! Warm aanbevolen.
Bach Concertos for Organ and Strings Les Muffatti Bart Jacobs cd Ramée RAM1804