Muziek voor viool, gespeeld op cello. Ontdek drie Sonates, een Sonatine en een Scherzo van Brahms en Schubert, op de nieuwe dubbel cd van cellist Wispelwey en pianist Giacometti op het label Evil Penguin Classic. Heel bijzonder!
Cellist Pieter Wispelwey en pianist Paolo Giacometti presenteren met deze dubbel cd, de laatste twee cd’s uit hun heel bijzondere reeks van zes voor het label Evil Penguin Records Classic. Op deze dubbel cd staan de versie voor cello van twee Vioolsonaten en het scherzo uit de F.A.E. Sonate van Brahms, en de “Sonata Arpeggione” en de bewerking voor cello van de Sonatine voor viool en piano D.384 van Schubert.
Pieter Wispelwey en Paolo Giacometti worden door American Record Guide “uitzonderlijk fantasierijke en gepassioneerde artiesten” genoemd, en hun opnames worden door de Sunday Times beoordeeld als “fascinerend, provocerend, en bijna pervers”. Op 17 mei ontvangen Wispelwey en Giacometti de Brahms-Preis 2019. Deze prijs wordt uitgereikt aan de twee artiesten vanwege hun uitstekende bijdrage aan het hedendaags begrip van de Noord-Duitse componist. Eerdere winnaars van de prijs waren o.a. Leonard Bernstein en de Wiener Philharmoniker (1988), Dietrich Fischer-Dieskau, Anne-Sophie Mutter, Simone Young en, recenter, Christiane Karg, Herbert Blomstedt en Christoph Eschenbach.
Op deze heel genereuze, laatste uitgave van hun sublieme Schubert-Brahms-uitgaven, bieden Pieter Wispelwey en Paolo Giacometti drie iconische sonates aan, waaronder een wereldpremière. In de originele toonaard van G, was de eerste vioolsonate van Brahms op. 78 nl. sprankelender en transparanter dan de transcriptie in D voor cello van Paul Klengel (1854-1935) uit Leipzig. De Sonate was ook veel betoverender in het openings Vivace.
Cellisten koesteren de cellotranscriptie van Paul Klengel (foto) van Brahms’ eerste vioolsonate op. 78. De oorspronkelijke sonate werd meteen samen met de cellotranscriptie uitgeven in 1897, het laatste levensjaar van Brahms. Na drie opnames van de celloversie in D, hebben Wispelwey en Giacometti nu op. 78 in de originele toonsoort van G opgenomen. In zijn dramatische laatste (derde) Vioolsonate op. 108 uit 1888, vertaalde Brahms daarentegen de exuberante kracht van z’n vroegere werken in de sobere, herfst gekleurde stijl van z’n later oeuvre. Brahms’ derde vioolsonate op. 108 combineerde verrassende opwinding met een superieure beheersing van vorm in een episch stuk.
Schuberts “Arpeggione” is een juweeltje van intimiteit, kwetsbaarheid en onbereikbare schoonheid. De Sonate voor Arpeggione was waarschijnlijk in opdracht gecomponeerd van Schuberts vriend, de gitarist Vincenz Schuster, die ook een virtuoos was op de arpeggione, een instrument dat slechts één jaar daarvoor was uitgevonden. De arpeggione was eigenlijk een basviool met gitaarstemming. Het was een soort gebogen gitaar waarvan de zes snaren gestreken werden. Tegen de tijd dat Schuberts Sonate in 1871 postuum werd gepubliceerd, was het enthousiasme voor de nieuwigheid van de arpeggione echter al verdwenen, samen met het instrument zelf.
Tegenwoordig is de compositie bijna uitsluitend te horen in transcripties voor cello en piano of voor altviool en piano, gearrangeerd na de postume publicatie, hoewel er ook versies voor contrabas, fluit, euphonium en klarinet voor de arpeggione, en gitaar of harp voor het pianospel, worden uitgevoerd. De bewerkers hebben daarbij geprobeerd om het kleiner bereik van deze alternatieve instrumenten, in vergelijking met de arpeggione, aan te passen, en de daarmee gepaard gaande wijzigingen in articulatie (4 versus 6 snaren). Een heel bijzondere uitvoering. Hemels!
De zogenaamde F-A-E Sonate voor viool en piano was een gezamenlijke compositie van Albert Dietrich (foto), Robert Schumann en de jonge Johannes Brahms (foto), gecomponeerd in 1853 voor de violist Joseph Joachim (foto) n.a.v. de aanwezigheid van de violist in Düsseldorf. Joachim was nl in Düsseldorf voor de première in oktober 1853 van de Fantasie voor viool en orkest, op. 131 van Schumann. Dit was voor Robert Schumann de aanleiding om een vioolsonate te componeren ter ere van Joachim. 
Hijzelf componeerde twee bewegingen (Intermezzo en Finale), en zijn leerling Albert Dietrich en de toen twintigjarige Johannes Brahms, die als gast van de familie Schumann in Düsseldorf verbleef, componeerden elk één beweging. Dietrich componeerde de eerste beweging (Allegro) en Brahms componeerde het Scherzo als derde beweging. Het in oktober 1853 voltooid manuscript van de “F.A.E. Sonate” werd op 28 oktober 1853 aan Joseph Joachim in een bloemenmand aangeboden als onderdeel van een “Abendgesellschaft” ten huize van de Schumanns. De dan 26-jarige sprookjesschrijfster, Gisela von Arnim, de dochter van Bettina (Brentano) en Achim von Arnim. was die avond verkleed als “Gärtnerin”, een vrouwelijke tuinman.
Het Motto F. A. E. „Frei aber einsam“, was het devies van Joseph Joachim. Vertaald in of corresponderend met muzieknoten, werd de letters F-A-E., de noten fa, la en mi. Deze werden in de vier bewegingen verwerkt, ook in een andere volgorde, deels als motief, in thema’s of als begeleidingsfiguren. Ze zijn het duidelijkst hoorbaar in de bewegingen van Albert Dietrich en Schumann. In het Scherzo van Brahms zitten ze weliswaar eerder verborgen. Een bijzonder originele en waardevolle uitgave door twee topmusici. De cd’s werden o.l.v. Steven Maes en Felicia Bockstael, opgenomen in de Stadsgehoorzaal in Leiden. Wiespelwey bespeelt een Guadagnini uit 1760 en Giacometti bespeelt een Steinway grand model D – 507435. In het bijbehorend boekje leest u een gesprek van Pieter Wiespelwey met muziekcriticus, Stefan Grondelaers. Niet te missen!
Schubert Brahms The Complete Duos / Coda Pieter Wispelwey Paolo Giacometti 2 cd Evil Penguin EPRC 030