Droomplaats Traunsee. Imposante bergen en kristalheldere wateren vormden en vormen een adembenemend decor voor de jaarlijkse zomervakantie. In de 19de eeuw kwamen er rond het meer, aristocraten en burgers, kunstenaars en industriëlen, acteurs en operettecomponisten, hertogen en zelfs de koning van Hannover samen, beroemde Ringstrasse architecten kwamen naar Gmunden, Altmünster, Traunkirchen en Ebensee, en imposante villa’s werden gebouwd voor de Wittgensteins of voor de Berlijnse bankiers, de familie Mendelssohn, of voor de familie Miller Aichholz, bij wie Johannes Brahms regelmatig te gast was. Erich Wolfgang Korngold verwierf een landgoed in de Hösel bergen en Arnold Schönberg vond er, in de politiek donkerste, meest macabere tijden, een paradijselijke toevlucht.
In de schaduw van de magistrale Traunstein vestigden zich gasten die noodgedwongen moesten vluchten en hier een nieuw thuis vonden. Er waren prinselijke huizen die hun vorstendommen verloren hadden in de onrust van de 19de eeuw, en er was de komst van het angstaanjagend nationalisme. Het huis van Hannover kwam uit het noorden, het huis Toscana uit het zuiden, en Gmunden, gunstig gelegen, op de weg naar Bad Ischl, nodigende andere beroemdheden uit. Dit boek vertelt niet alleen over de prinselijke huizen, maar ook over de vele mensen die de Traunsee als zomerverblijf kozen. Omdat de reikwijdte van het boek beperkt is was de selectie moeilijk, en dus was er enkel plaats voor een subjectieve selectie van de vele prachtige villa’s en hun vele, heel bijzondere inwoners. Maar desondanks is het opnieuw een magnifiek boek geworden omdat, volgens de auteur, “zij er verschillende lotgevallen, pioniers en sterke vrouwen, musici en vele artiesten ontmoette”.
Er waren de Löwenthals in Traunkirchen, de Korngolds in Gmunden, de Nossals in Bad Ischl en de Sonnenthals in Unterach. De Mendelssohns vestigden zich in Schörfling am Attersee en Rindbach bij Ebensee. Musici bevolkten de Traunsee, geïnspireerd door Arnold Schönberg die zich bewoog tussen Gmunden en Traunkirchen, Haus Miller-Aichholz was de ontmoetingsplaats van de Brahms-kring, Hugo Wolf kon er rekenen op de steun van de familie Köchert, en de vioolvirtuoos Joseph Joachim verbleef in Huize Cumberland, evenals de familie Asten in Rindbach. En voeg daarbij de diva’s Pauline Lucca, Friederike Gossmann en Milla Scholz, die vandaag zijn vergeten.
Maar, de Traunsee had nog een ander aspect, nl. kastelen en prachtige villa’s, gebouwd door de grootste architecten van toen. Theophil Hansen ontwierp er in de jaren 1850, de villa van de zusters Pantschoulidzeff, en de Villa Wisgrill was een werk van Heinrich von Ferstel, vandaag helaas, helaas gesloopt. Maar, Gustav Gugitz’ indrukwekkende Villa Lanna is er nog steeds een lust voor het oog, en de Hannoveraanse architect Ferdinand Schorbach maakte het neogotisch kasteel Cumberland. En er valt in dit boek nog zo veel meer te ontdekken.
Het boek gidst u langs zes van de mooiste wegen die u in uw leven ooit kan volgen :
Weg 1
“Gott rächt.” Erich Wolfgang und Luzi Korngolds geliebter Höselberg
Gschwandt bei Gmunden, Schlossberg
“Die glänzendste Virtuosenerscheinung seit Paganini …” Der Meistergeiger Joseph Joachim und das Haus Hannover Gmunden, Cumberlandstraße
“In unserem Hause war die Frau Gebieterin.” Marie Lang zwischen Gmunden und Altmünster Gmunden, Schiffnerstraße
Weg 2
Die drei Villen der Geschwister Adler. Oder: U-Boote am Traunsee Gmunden, Josef-Dangl-Straße 1, Franz-Stelzhamer-Straße
“Beim zweiten Gartentürl links ist das Museum.” Familie Miller-Aichholz und Johannes Brahms Gmunden, Lindenstraße
Die Erfindung des Pedalharmoniums Gmunden, Kuferzeile
“Schön, gescheidt und lieb.” Die Kunststickerin Henriette Mankiewicz Gmunden, Kuferzeile
Eugenie und Eugenie. Von Bankiers und Chemikern Gmunden, Anton-von-Satori-Straße
Weg 3
Gianni und Miltschi oder Das Verhängnis des Balletts Gmunden, Toscanapark
Gustav Klimts Gemälde hinter dem Sofa. Familie Wittgenstein-Stonborough Gmunden, Toscanapark
Wie aus Friederike Gossmann Fifi Prokesch wurde Gmunden, Gartengasse
“Industrie mit Kunst und Poesie den innigsten Bund geschlossen”. Die Villa Lanna
Gmunden, Pensionatsstraße
“In einem von Blumenduft erfüllten Glashaus …” Die Schriftstellerin Hermynia Zur Mühlen Gmunden, Johann-Nepomuk-David-Weg
Ein Opernhaus für Gmunden Gmunden, Mitterweg
Weg 4
Tradition und Moderne. Salo Cohn und seine Familie Altmünster, Fischerweg
“Der Duft von Rosen und Phlox war überwältigend …” Jolan Dehner-Freistadtls Erinnerungen Altmünster, Fischerweg
Schauspielerinnen und zwielichtige Gestalten. Die Familie Friedländer Altmünster, Hauptstraße
“Ich weiß ein liebes, stilles Haus …” Eine Villa mit vielen Namen Altmünster, Nachdemsee
“… wird sich Traunkirchen demnächst in ein Klein-Venedig verwandelt haben”. Familie Köchert und ihr Schützling Hugo Wolf Altmünster, Hochholz 9 und Nachdemsee
Weg 5
“Meine alten Schwesterln – die sind mir Sonne, Mond und Sterne …” Slatin Pascha in Traunkirchen Traunkirchen, Uferstraße
Von Marienerscheinungen und einem verbotenen Begräbnis: die “Russenvilla” Traunkirchen, Klosterplatz
Schubert-Freund und Schwimmlehrer. Die vielen Seiten des Joseph Spaun Traunkirchen, Klosterplatz
Die “Anka”-Jause in Traunkirchen Traunkirchen, Alte Post
Familie Rosenthal und Beethovens Schädel Traunkirchen, Adresse unbekannt
Weg 6
Die erste Villa in Rindbach Ebensee, Strandbadstraße
Johannes Brahms, Joseph Joachim und die Schwestern Asten Ebensee, Fichteneckweg und Mendelssohn-Straße
Die Berliner Bankiers Mendelssohn Ebensee, Fichteneckweg und Mendelssohn-Straße
Adembenemend ! Zeker, zeker lezen en bezoeken.
Marie-Theres Arnbom DIE VILLEN VOM TRAUNSEE, Wenn Häuser Geschichten erzählen, Duits Uitg. Amalthea 251 bladz. ISBN-13 978-3-99050-149-8