Aan de voet van de Zugspitze, in het dal van de Loisach, omringd door de Schneefernerkopf, de Wank en de Daniel, bevindt zich in het stadsdeel Partenkirchen, het Richard Strauss Instituut. In het stadsdeel Garmisch, liet de Keizer van de muziek, in 1907, een heel mooie villa bouwen. 
Richard Strauss woonde meer dan 40 jaar in Garmisch. Zijn ‘landhuis’, werd een welkom toevluchtsoord tussen internationale verplichtingen en concertreizen. Als één van de toonaangevende artistieke persoonlijkheden van zijn tijd, werkte Strauss in de grote muziekmetropolen zoals Berlijn, Dresden en Wenen. Hij was echter ’thuis’ in Garmisch, waar hij het grootste deel van de lente- en zomermaanden doorbracht, van het leven met zijn gezin genoot, en waar hij rust vond om te componeren.
Het Richard-Strauss-Instituut, een archief en museum in Garmisch-Partenkirchen in het zuiden van de Duitse deelstaat Beieren, wijdt zich aan het werk en leven van de beroemde componist en dirigent Richard Strauss (1864-1949). Na zijn operasucces in 1905 was Strauss nl. een vermogend man die zich hier in 1908, een zomerverblijf liet bouwen dat hij weliswaar de rest van zijn leven met zijn vrouw en kind, zoon Franz, bewoonde. De stad Garmisch-Partenkirchen vestigde het instituut daarom in een andere villa, namelijk een voormalig kuurhuis waarvan de stad eigenaar is.
Als internationaal expertisecentrum herbergt het Richard Strauss Instituut (RSI) een permanente tentoonstelling, een gespecialiseerde bibliotheek, een concertzaal en een archief. Het instituut organiseert ook regelmatig onder de bezielende leiding van Dr. Dominik Šedivý, thematische tentoonstellingen en symfonische en kamermuziekconcerten. Jaarlijks organiseert Garmisch overigens ook het Richard Strauss-festival. Musici en onderzoekers van alle continenten doen onderzoek in de bibliotheek of raadplegen schetsen en andere originele bronnen uit de archieven van de familie Strauss. Als centrum werkt het RSI nauw samen met conservatoria, universiteiten, operahuizen, musea, bibliotheken en andere instellingen van over de hele wereld.
Het instituut bestaat uit een archief en enkele heel mooie toonzalen. Het wordt financieel ondersteund door het Beiers ministerie voor wetenschap, onderzoek en kunst. De expositie leidt de bezoeker door het werk en leven van Strauss en er wordt een blik gegund in zijn werkplaats.
Er zijn ook opnames van zijn muziek te beluisteren en het instituut organiseert daarnaast in de aanwezige concertzaal (foto), concerten door zowel jonge als gerenommeerde musici. Kinderen kunnen zijn muziek op een speelse wijze ontdekken. Verder organiseert het instituut geregeld lezingen en heeft het een uitgebreide verzameling literatuur over de musicus. In de bibliotheek bevinden zich documenten van en over Richard Strauss.
In juni 1906 verwierf de eerste Pruisische Kapellmeister Richard Strauss in Garmisch een gebied van “5 Tagwerk Grund”. Twee jaar later, op 30 mei 1908, verhuisde hij met zijn vrouw Pauline en zoon Franz naar zijn nieuw huis. Strauss dankte de nodige middelen voor de bouw van zijn villa aan het sensationeel succes van zijn opera “Salome”. Keizer Wilhelm II, zijn hoogste werkgever, was helemaal niet enthousiast over de schandalige opera en zei: “Het spijt me dat Strauss deze ‘Salome’ heeft gecomponeerd, anders vind ik hem erg leuk. Hij zal zichzelf daarmee veel schade berokkenen. “De componist merkte op:” Ik heb de Garmisch-villa van deze schade kunnen bouwen!”
In talloze brieven die hij schreef tijdens zijn concertreizen aan zijn vrouw Pauline, sprak Strauss over het belang van zijn huis in Garmisch en zijn gehechtheid aan zijn familie. In een brief uit Brussel van 31 oktober 1930 schreef hij “dat het het mooist was in Beieren en in Oostenrijk, dat de lucht nergens zo goed was als in Garmisch, en nergens zo mooi als in het huis van de lieve Pauxerl.
In de jaren 1907 tot 1908 bouwde de Münchense Art Nouveau-architect, Emanuel von Seidl (1856-1919) (foto), de architect van het Staatstheater am Gärtnerplatz in München, de villa op het landgoed aan de Zoeppritzstraße in Garmisch. Marquartstein en Bad Ischl kwamen ook in aanmerking maar Richard Strauss gaf de voorkeur aan Garmisch, toen nog de naburige stad van Partenkirchen, omdat deze heel rustig en schaduwrijk was. 
De familie gebruikte het huis aanvankelijk als zomerverblijf maar iets later meteen als permanent verblijf. Het wit huis met twee verdiepingen is ontworpen als een historiserende schilddakconstructie met een aangrenzende hoektoren en erkers met stukwerk, gips en natuursteen. De architect heeft de vereisten geïmplementeerd die zijn gespecificeerd door Richard en Pauline Strauss (foto).
Direct achter de voorzijde bevindt zich de loggia op de begane grond aan de linkerkant, ernaast de eetkamer, en een erker die Strauss als ruimte gebruikte om Skat (kaartspel) te spelen. De eetkamer was volledig in larikshout, aan de muren hingen en hangen nog steeds talloze faience- en glasschilderijen. Deze kamer en het aangrenzend erkerraam werden bekend bij een breder publiek toen het in 1924 model stond voor het toneelontwerp van Strauss’ autobiografische opera “Intermezzo” op een zelf geschreven libretto. Talrijke glazen, schilderijen en jachttrofeeën van zijn zoon Franz, sieren de vestibule en het trappenhuis. Links van de vestibule bevinden zich de bijkeuken en rechts daarvan het salon.
Het salon is gemaakt door een aanbouw in de jaren twintig. Het bevat talloze schilderijen, waaronder een olieverfschilderij van Max Liebermann (foto) en vitrines met uitermate kostbaar glaswerk. De lambrisering in de aangrenzende kamer is gemodelleerd naar een kamer van de Pinacotheek in München. Hier zijn de bibliotheek en talloze memorabilia ondergebracht. 
Onder de memorabilia bevinden zich onder meer de eerste compositie, de “Schneiderpolka” van de zes-jarige Richard Strauss, medailles, herdenkingsmunten, certificaten van ontvangen eredoctoraten en ereburgerschappen, manuscripten, en een brief aan Richard Strauss van Verdi. De speciale stukken omvatten een porseleinen kopie van het groot Ruitermonument in Dresden, een geschenk van de stad Dresden ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag, en een rijkelijk versierde dirigeerstok, die Strauss op zijn 80ste verjaardag ontving van de stad Wenen.
De werkkamer bevindt zich ook op de begane grond. Bijna alle werken sinds “Elektra” (1909) zijn in deze kamer gecomponeerd. “Die Frau ohne Schatten” en “Ariadne auf Naxos” componeerde Strauss weliswaar tussen 1913 en 1917 in zijn woonst in Berlijn. De architect ontwierp de werkkamer volledig in kersenhout en herbergt grote kasten. De kamer is voorzien van een op maat gemaakte vleugel van het Westfaals pianobedrijf Ibach, een Strauss-buste van Hugo Lederer, een buste van Gluck, en een Strauss-portret (“Richard Strauss am Dirigentenpult”) (foto) uit 1929 van Wilhelm Viktor Krausz, voorstellend de componist als dirigent van de Weense Staatsopera.
De bibliotheek van de werkkamer herbergt historische werken evenals Duitse klassiekers. Op de eerste verdieping waren de slaapkamers, vandaag is er een archief gehuisvest. Het sterfbed van Richard Strauss is nu een pakkend gedenkteken. De villa bevindt zich in privébezit en is niet publiek toegankelijk. Een bezoek aan het Instituut mag u daarentegen geenszins uitstellen. Een must!
(Michel Dutrieue (Stretto) en Dr. Dominik Šedivý (RSI))
RICHARD-STRAUSS-INSTITUT GARMISCH-PARTENKIRCHEN
Schnitzschulstraße 19 | D-82467 Garmisch-Partenkirchen
+49 (0) 8821-910 5950 | rsi@gapa.de
Open van maandag tot vrijdag | 10 – 16 u.
http://www.richard-strauss-institut.de/de/richard-strauss-institut-home
“BEI RICHARD STRAUSS IN GARMISCH-PARTENKIRCHEN”
Met historische foto’s van het landgoed van Richard Strauss en met nieuwe, schitterende foto’s van Anton Brandl, biedt het boek “Bei Richard Strauss in Garmisch-Partenkirchen”, gepubliceerd door het Richard Strauss Instituut, samen met uitgeverij Prestel, een inzicht in de Garmisch Villa, waar creatief werk, de confrontatie met de westerse kunst en cultuurgeschiedenis, en het gezinsleven, het dagelijks leven van de beroemde componist en dirigent bepaalden. Het boek is verkrijgbaar in het Richard Strauss Instituut en bij de VVV aan de Richard-Strauss-Platz met de Richard Strauss Brunnen (foto) in Garmisch-Partenkirchen. Zeker lezen!
Christian Wolf/Jürgen May BEI RICHARD STRAUSS IN GARMISCH-PARTENKIRCHEN Foto’s van Anton Brandl 71 bladz. Uitg. Prestel ISBN 978-3-7913-3825-5