Levensdraden verhaalt over mannen en vrouwen die de taal van naald en draad hebben gebruikt om hun stem te laten horen. Levensdraden strekt zich uit van middeleeuws Frankrijk tot naoorlogs Nederland, van een krijgsgevangenkamp in Singapore tot een familiezolder in Schotland, van de politieke propaganda van het tapijt van Bayeux en soldaten uit de Eerste Wereldoorlog met PTSS (posttraumatische stressstoornis) tot de kaarten die meisjes in de Nieuwe Wereld naaiden.

Mary, Queen of Scots stond in zestiende-eeuws Engeland onder huisarrest en haar brieven werden gecensureerd. Toch wist ze via haar borduurwerk geheime boodschappen over te brengen aan de buitenwereld. Van recentere datum zijn de nieuwsberichten over fabrieksarbeiders die hun noodkreten naaiden op de labels van de kleding die zij maakten. Wie geen stem heeft om zich verstaanbaar te maken, zoekt onherroepelijk naar een andere communicatievorm.

“Naaldwerk”, zo lezen we, “kan geschiedenis vastleggen, ingewikkelde sociale informatie overbrengen over iemands status, relaties geloof, herkomst en loyaliteit. Het kan herinneringen bewaren, persoonlijke en collectieve getuigenissen beschermen en vastleggen. Het heeft een belangrijke rol in het archiveren van traditie en in het vertellen van verhalen via een medium dat emotionele en fysieke betekenis heeft. Stof en draad kunnen een gebed overbrengen, een kaart uitzetten, een manifest verspreiden, een waarschuwing geven, een zegening opleggen, een cultuur vieren en verloren gegane levens herdenken.

Die levens worden niet alleen in beelden vastgelegd, maar ook door textuur en kleur, verschillende soorten steken, verschillende manieren van knippen, bijeenvoegen, hergebruiken en quilten, om nog duidelijker de verschillende lagen van onze menselijkheid te laten zien. Naaien is een manier om ons bestaan vast te leggen op stof: onze plaats in de wereld uit te stippelen, onze identiteit uit te spreken, iets van onszelf te delen met anderen en het onomstotelijk bewijs van onze aanwezigheid in steken na te laten”.

Voor de moeders van verdwenen jongeren in Argentinië was het in de jaren zeventig moeilijk om te protesteren. Maar elke donderdag liepen ze langs de overheidsgebouwen met hoofddoeken waarop ze hun namen hadden geborduurd. Zo voerden ze actie, met naald en draad als wapen.

“Threads of Life A History of the World Through the Eye of a Needle” (Levensdraden) is een heel originele kroniek van identiteit, protest, herinnering, macht en politiek, meesterlijk verteld aan de hand van de geschiedenis van mannen en vrouwen die, dwars door de eeuwen en over continenten heen, de taal van naald en draad hebben gebruikt om hun stem te laten horen, zelfs in de moeilijkste omstandigheden. Het is een fascinerend en ontroerend boek over de grote sociale, emotionele en politieke betekenis van handwerk. Een aanrader.

Clare Hunter is textielkunstenaar en -curator. Zij schreef deze unieke geschiedenis met een grote kennis van een ambacht dat al te vaak over het hoofd is gezien of vergeten.

CLARE HUNTER Levensdraden Een wereldgeschiedenis door het oog van de naald 376 bladz. Uitg. Balans ISBN 9789463820028