Na de publicatie van zijn wereldvermaarde “Cultuur der Renaissance in Italië” gaf Jacob Burckhardt een bijzondere reeks colleges die voor het nageslacht bewaard is gebleven: “Weltgeschichtliche Betrachtungen” (1905), “Wereldhistorische beschouwingen”. Hierin ontwikkelde hij een persoonlijke visie op de grote, vele eeuwen omspannende ontwikkelingen in de menselijke beschaving. Het boek is nu voor het eerst in het Nederlands vertaald en van een nabeschouwing voorzien door Peter Claessens, die eerder werk vertaalde van Harry Kessler, Gert Ledig, Alma Mahler en Friedrich Nietzsche.

Jacob Burckhardt (1818-1897) was als Zwitsers cultuur- en kunsthistoricus één van de vooraanstaandste kunsthistorici van de 19^de eeuw. Hij studeerde aan de universiteiten van Bonn en Berlijn en doceerde aan de universiteiten van Bazel en Zürich. In 1858 keerde hij vanuit Zürich terug naar Bazel, waar hij tot 1893 les gaf. Hij werd in dit jaar opgevolgd door Heinrich Wölfflin, een van zijn studenten. Hij voerde onder andere met Friedrich Nietzsche een briefcorrespondentie.

Burckhardt is vooral bekend geworden met zijn werken over de cultuur van de renaissance. Zijn belangrijkste boek “Die Kultur der Renaissance in Italien” (1860), is tot op de dag van vandaag een standaardwerk. Daarnaast heeft hij ook werken geschreven over Rubens, de Middeleeuwen en de klassieke oudheid (“Griechische Kulturgeschichte”). Jacob Burckhardt zag in de Renaissance de wederkomst van de Westerse beschaving zoals die in de klassieke tijd was geweest. Het belangrijkste van de renaissance vond hij de seculiere wereldvisie en het zelfbewustzijn van de “gewone” man.Burckhardt vatte de geschiedenis op als het speelveld van drie elkaar weerstrevende en beïnvloedende krachten: cultuur, staat en religie. Hij benadrukte het belang van historische kennis en de waarde van diversiteit in de kunst- en cultuurproductie, en daarbij waarschuwde hij voor de vervlakking van de cultuur en de opkomst van massabewegingen, populisme, nationalisme en militarisme

Werner Kaegi (1901-1979) (foto) was een Zwitsers geschiedkundige. Tot zijn belangrijkste werk behoort zijn omvangrijke biografie over de Zwitserse cultuurhistoricus Jacob Burckhardt en vertaalde werken van de Nederlandse cultuurhistoricus Johan Huizinga. Van 1935 tot 1971 was hij hoogleraar Mittlere und Neuere Geschichte. aan de universiteit van Bazel. Na het voorwoord door Werner Kaegi en de verantwoording van de vertaling van de Nietzsche specialist, Peter Claessens, volgen de zes hoogst interessante hoofdstukken. In hoofdstuk 1 leest u over de begaafdheid van de negentiende eeuw voor historisch onderzoek en in hoofdstuk twee zijn de staat, de religie, de cultuur en de geschiedkundige beschouwing van de poëzie aan de orde. Hoofdstuk 3 bevat een beschouwing van de zes onderlinge verhoudingen, nl. de cultuur bepaald door de staat, de cultuur bepaald door de religie, de staat bepaald door de religie, de staat bepaald door de cultuur, de religie bepaald door de staat, en de religie bepaald door de cultuur.

Daarop volgen in Hoofdstuk 4, de historische crises met aanvullende opmerkingen over de oorsprong en aard van de huidige crisis. Het volgende hoofdstuk gaat over het individu en het algemene (historische grootheid), en in hoofdstuk 6 ten slotte, gaat het over geluk en ongeluk in de wereldgeschiedenis. De nabeschouwing door Peter Claessens, gevleugelde woorden (o.a. Christendom, Geluk, Macht, Religie en Vooruitgang) van Jacob Burckhardt, noten van de vertaler en het register, vervolledigen deze meer dan belangwekkende uitgave.

Als cultuurhistoricus staat Jacob Burckhardt op één lijn met grote denkers als Tocqueville, Nietzsche en Huizinga. Na de publicatie van De cultuur der Renaissance in Italië, waarmee hij wereldberoemd werd, gaf hij een bijzondere reeks colleges over de waarde van de geschiedenis voor het leven: Wereldhistorische beschouwingen. Dit boek geldt als zijn intiemste en origineelste werk, zijn geestelijk testament. Het was zijn persoonlijke visie op de grote, vele eeuwen omspannende ontwikkelingen in de menselijke beschaving. ‘Een van de vruchtbaarste geschriften die de moderne historische wetenschap ons geschonken heeft’ (Johan Huizinga over “Wereldhistorische beschouwingen”). Een uitgave met een bijzondere meerwaarde. Niet te missen!

Jacob Burckhardt Wereldhistorische beschouwingen 368 bladz. uitg. Boom ISBN9789024424696