Ter gelegenheid van de grote Beethoven-viering dit jaar, brengt Arcana een nieuwe editie uit van een gerelateerde opname die in de jaren tachtig is gemaakt en die al vele jaren niet meer werd uitgegeven. Tot op de dag van vandaag is het één van de weinige complete opnames van Beethovens pianosonates op historische instrumenten, een in veel opzichten, ongeëvenaarde prestatie. Subliem!
De samenwerking tussen de vorig jaar overleden, Weense pianist Paul Badura-Skoda (1927-2019) en Michel Bernstein, de Franse platenproducent die Arcana oprichtte, bleek een van de meest vruchtbare en langdurige relaties in de opnamegeschiedenis te zijn. Eén van hun belangrijkste prestaties was de set met de complete pianosonates van Franz Schubert (foto), gespeeld op historische instrumenten. Opgenomen in de jaren 1990, is het één van de bestsellers van de Arcana-catalogus gebleven (A 364 – 9 CD’s).
Paul Badura-Skoda (1927-2019) was een leerling van Edwin Fischer en won als 20-jarige een Oostenrijkse muziekcompetitie. Sinds 1949 trad hij met vooraanstaande dirigenten op zoals Wilhelm Furtwängler en Herbert von Karajan. Hij had een internationale carrière en speelde meer dan tweehonderd composities, waarvan een belangrijk deel van Mozart, Beethoven en Schubert. Wat voor een pianist van zijn kaliber eerder uitzonderlijk was, was zijn toepassing van de historische uitvoeringspraktijk en het spelen op historische instrumenten. Hij dankte zijn bekendheid voor een groot deel dan ook aan zijn uitvoeringen en opnames van pianosonaten van Mozart en Schubert op historische vleugels voor het label, Astree. Veel ander werk verscheen op het label Genuin Classics.
Samen met zijn vrouw, de Münchense musicologe Eva Halfar (°1929), trad hij ook naar voor als componist en muziekuitgever. Samen met haar echtgenoot schreef zij o.a. “Mozart-Interpretation” en “Bach-Interpretation”. Daarnaast schreef hij cadenza’s voor pianoconcerti en kreeg een eredoctoraat van de Hochschule für Musik und Darstellende Kunst in Mannheim. Hun zoon, de pianist Michael Badura, die op 37-jarige leeftijd overleed, vormde een piano duo met Rico Gulda, de zoon van Friedrich Gulda. 
Door de schenking van zijn muziekverzameling aan het “Musikinstrumentenmuseum” van Schloss Kremsegg (foto’s) in Kremsmünster, is daar de speciale collectie aan hem gewijd. In het slot was aanvankelijk een auto- en motorfietsmuseum gevestigd. In 1996 kwam het slot in handen van Musica Kremsmünster die er een muziekinstrumentenmuseum vestigde. De oldtimers werden verkocht aan het Oldtimer Museum Kröpfl Hartberg in Stiermarken.
Beethovens vroege sonates uit 1795-1800 werden sterk beïnvloed door de sonates van Haydn en Mozart. Toch vond hij een nieuwe eigen stijl om klaviersonates te componeren. Zijn eerste 15 pianosonates hadden bv. vier bewegingen, wat in zijn tijd nogal ongewoon was. Nadat hij zijn eerste 15 sonates had gecomponeerd, schreef hij aan zijn goede vriend, de violist en mandolinespeler, Wenzel Krumpholz, “Vanaf nu ga ik een nieuwe weg inslaan”.
De sonates uit de tweede periode (1801-1814) waren effectief heel anders. Zijn experimenten met aanpassingen aan de sonatevorm van Haydn en Mozart werden meer gedurfd, evenals de diepte van zijn expressie. Na 1804 stopte Beethoven met het publiceren van sonates in reeksen en componeerde en publiceerde ze alleen nog als één enkel opus. Beethovens vijf late sonates uit 1816-1822, waren zijn moeilijkste werken. Maar, nogmaals vond zijn muziek opnieuw een nieuwe weg, vaak fugatisch en doorgedreven contrapuntisch, en met een verregaande, radicale afwijking van de conventionele sonatevorm. De ‘Hammerklavier’ op. 106 uit 1819 werd en wordt nog steeds beschouwd als zijn moeilijkst te begrijpen en te spelen sonate. Tot bijna vijftien jaar later werd deze Sonate als onspeelbaar beschouwd, tot Liszt het meesterwerk op een concert speelde.
Voor de opname van de complete pianosonates van Beethoven heeft Paul Badura-Skoda zeven verschillende instrumenten gekozen. De beste van hen hebben een onnavolgbare klank, een rijkdom aan kleuren en een ondefinieerbare charme. Dat is de reden waarom Paul Badura-Skoda uitsluitend met originele instrumenten werkte en het risico van moeilijkheden accepteerde om de poëzie en uitstraling van het pianistisch discours naar voor te brengen. 
Badura-Skoda bespeelt hier pianofortes waarvan het bouwjaar correspondeert met de verschillende perioden waarin de Sonaten gecomponeerd zijn, Johann Schantz, Wenen ca. 1790 (cd 1, cd 3), John Broadwood, Londen ca. 1796 (cd 2), Anton Walter, Wenen ca. 1790 (cd 4), Caspar Schmidt, Praag ca. 1830 (cd 5), Georg Hasska, Wenen ca. 1815 (cd 6), John Broadwood, Londen ca. 1815 (cd 7) en Conrad Graf, Wenen ca. 1824 (cd 8, cd 9). Deze Beethoven-cyclus is prachtig. De interpretatie van Badura-Skoka is transparant, consistent en robuust, de klank van de piano’s verbetert naarmate de latere sonates naderen, en de Graf fortepiano is een superieur instrument. Een sublieme uitgave. Niet te missen!
Ludwig van Beethoven The Complete Piano Sonatas Played on Period Instruments Paul Badura-Skoda 9 cd Arcana A 203