In de 12de eeuw was er het conflict tussen Pierre Abélard, die de wetenschap nieuwe wegen wees door de eis van rationele benadering, en Bernardus van Clairvaux, die alleen waarde hechtte aan religieus-intuïtieve kennis. Raoul Bauer ziet in zijn boek een overeenkomstige situatie met wat hij “de verweesde twintigste eeuw” noemt.
De 12de eeuw was een tijd vol creatieve vernieuwing en een periode waarin de botsing plaatsvond tussen twee invloedrijke denkers. De dialecticus Abélard benaderde de werkelijkheid rationeel, de mysticus Bernardus van Clairvaux hechtte alleen waarde aan religieus-intuïtieve kennis. Tussen beide genieën had het tot een vruchtbare dialoog kunnen komen, maar het liep uit op een regelrechte confrontatie. Bernardus beschuldigde Abélard van ketterij, waarna Abélard het zwijgen werd opgelegd. Maar diens zoektocht naar rationele kennis en waarheid bleef overeind. Geloof en rede, intuïtie en wetenschap werden voor eeuwen elkaars tegenpolen. “Dezelfde uitersten treden ook vandaag op”, schrijft Bauer.
De auteur meent dat het crisisgevoel dat onze tijd kenmerkt, te wijten is aan de “dictatuur van het rationalisme”, waardoor belangrijke geestelijke waarden worden onderdrukt. Dezelfde uitersten treden ook in onze tijd op. 
“De beschaving gebruikt haar immense kennis en haar groot technisch kunnen niet in dienst van, maar ten koste van de mens”, schrijft Bauer. “Hoe komt het toch”, zo vervolgt hij, “dat de mens deze wanorde niet onder controle krijgt? Dit ontspoord rationalisme heeft de werkelijkheid van mens en wereld naar zijn eigen formalistische en kwantificeerbare normen geplooid”. Zijn onderzoek en zoektocht naar de oorsprong van deze ontsporing bracht hem naar de 12de-eeuwse renaissance. Raoul Bauer trok een rechte lijn van dit conflict uit de 12de eeuw naar de cultuurcrisis van vandaag, en kwam tot een verrassend en controversieel inzicht.
Na het Woord vooraf “Omzien in onrust” en de Inleiding “Een ontmoeting met de twaalfde eeuw”, volgt een beknopt deel I “Een verweesde eeuw”, waarin Bauer het heeft over ‘Het beeld van een crisistijd en de dictatuur van het rationalisme’. In zijn deel II “Een actuele ontmoeting”, onderverdeeld in drie hoofdstukken, “De erfenis van een bewogen tijd”, “Bernardus’ bovenmenselijke kruistocht” en “Een geniale mislukking”, heeft hij het dan expliciet over Bernardus van Clairvaux versus Petrus Abelardus. Na inleidende beschouwingen over de Gregoriaanse hervorming, de kloosterhervorming en de Orde van Cîteaux, vertelt hij in zijn tweede, uitgebreid hoofdstuk over het leven en de boodschap van de legendarische abt van Clairvaux, behoeder van de kerk. 
Verder heeft hij het in dit hoofdstuk o.a. over een strijd tussen pausen (Innocentius II en de tegenpaus Anacletus II), ridders en mystieke beleving, de tweede kruistocht 1146-1148, en het conflict met Abelardus. Hierna is het de beurt aan het leven en werk Petrus Abelardus, de geniale leraar, monnik, filosoof en abt. Ten slotte gaat het in het hoofdstuk, “Een geniale mislukking” over het klooster, een school van nederigheid en liefde. Warm aanbevolen.
Raoul Bauer, historicus en doctor in de letteren, is emeritus hoogleraar cultuurgeschiedenis. Hij publiceerde eerder bij Sterck & Devreese “Karel de Grote” en “Niet meer blaffen naar de maan, Wetenschap, religie en magie in de vroege middeleeuwen.”, en bij Davidsfonds, “”Clovis in de schaduw van twee vrouwen”.
Raoul Bauer De geniale mislukking van de middeleeuwen 144 bladz. uitg. Sterck & Devreese ISBN 9789056155872 