Tussen 1680 en 1728 bracht Marin Marais (1656-1728) het pièce de viole naar het toppunt van perfectie. Hij was een gedreven leraar, was ook de uitgever van zijn eigen muziek en bedacht speciale tekens om bepaalde ornamenten voor het spel op de gamba aan te duiden. Op de Ricercar cd’s zijn Suites opgenomen die veel minder bekend zijn dan zijn vijf boeken met meer dan 550 composities voor gamba en basso continuo.
De Franse gamba speler, Marin Marais (foto) werkte het grootste deel van zijn leven aan het hof in Versailles en componeerde hoofdzakelijk voor zijn instrument, de viola da gamba (viole), en basso continuo. Hij begon zijn loopbaan als zanger in het koor van de Saint-Chapelle en leerde gamba spelen bij Nicolas Hotman en Monsieur de Sainte-Colombe. Hij bekwaamde zich verder bij Lully en speelde in het orkest van de Académie Royale de Musique, dat onder leiding stond van Lully. In 1676 kwam hij als musicus in dienst van het koninklijk hof, werd drie jaar later ‘Ordinaire de la chambre du roy pour la viole’, en in 1685 volgde zijn benoeming tot solist. Tot 1715 diende hij onder de Zonnekoning en tot 1725 onder Lodewijk XV. Marin Marais componeerde tussen 1686 en 1725, vijf boeken, getiteld “Pièces de Violes”, een verzameling van wel meer dan 550 stukken, de meeste voor zijn eigen instrument.
Tijdens zijn onderzoek aan het Salzburgs Mozarteum, bestudeerde de Italiaanse gamba speler, Vittorio Ghielmi (foto’s), de tekens die Marais aanduidde om bepaalde ornamenten op de gamba te spelen. “Dit bracht me”, zo vertelt hij, “tot een nieuwe visie op Franse barokmuziek, die niet alleen van toepassing is op de viola da gamba, maar ook op vocale en orkestrale muziek. De tekens onthullen de techniek van het spel in actie. In tegenstelling tot de statische beschrijvingen in de verhandelingen van die tijd, heb je de indruk dat je didactische ‘video’s’ ziet”. 
Deze cd, volledig gewijd aan de muziek van Marais, wisselt muziek voor gamba solo af met stukken voor ensemble, die alle opnieuw geïnterpreteerd werden in het licht van de nieuwe ontdekking van de ‘codes’ (“Le secret”) van “Monsieur Marais”. Naast Parijse gamba’s uit die tijd bezit Vittorio Ghielmi een instrument van de beroemde luthier, Michel Colichon (een vriend van Marais’ leraar, Monsieur de Sainte-Colombe), gemaakt in Parijs in 1688. Slechts twee van de vijf overgebleven violen van Colichon zijn nog speelbaar. De uitvoerders zijn Vittorio Ghielmi (viola da gamba en pardessus de viole), Luca Planta (aartsluit en theorbe) en Il Suonar parlante Orchestra. Op hun cd staan o.a. Les voix humaines (I. Marche pour les matelots, II. La Biscayenne, III. Deuxième air des matelots, IV. Troisième air des matelots), en “La siamoise” en “Les regrets”, twee World Première Recordings.
De “Pièces en trios pour les flûtes, violons et dessus de viole avec la basse continue” (1692) stellen een totaal andere zijde van het werk van Marin Marais voor. Hij componeerde ze niet voor zichzelf en zijn eigen basgamba, maar eerder voor zijn collega’s, de musici van de “Chambre du Roi”. Marais baande met deze Trio’s, de weg naar een nieuw instrumentaal genre in Frankrijk. Samen met Lully was Marin Marais één van de eersten in Frankrijk die stukken voor een trio van twee dessus en een bas heeft gecomponeerd.
Als Ordinaire de la Chambre du Roy pour la viole sinds 1679, publiceerde hij in 1692 deze “Pièces en trio” voor fluiten, violen en dessus de viole in 1692, en droeg ze op aan Mademoiselle Roland, een danseres en een vriendin van de familie Marais. De stukken die werden gegroepeerd naar aan elkaar gerelateerde toonaarden (C groot, g klein, D groot, Bes groot, e klein, c klein), waren niet echt typisch Franse suites (er zijn geen allemandes of courantes), maar waren eerder opeenvolgingen van dansen beoefend aan het hof, (sarabandes, gigues, gavottes en menuetten), die beginnen met een prélude en vaak eindigen met een vrijer en meer ontwikkelde vorm zoals chaconne, passacaille, simphonie of plainte. Het model van Marin Marais waren Lully’s balletten, die vaak passages in trio bevatten.
De leden van het Ricercar Consort bepaalden de keuze van hun instrumenten op basis van de stukken. In de “suites” 1, 2 & 5 combineren ze twee dwarsfluiten met twee violen, in de andere (3, 4 & 6) combineren ze twee blokfluiten met een dessus de viole. Op dat moment bestonden de twee soorten fluiten, blokfluit en traverso, immers nog naast elkaar. Onder de instrumentalisten van dit ensemble horen we François Fernandez op de viool en Philippe Pierlot (foto) op gamba, de in 2005, veel te jong overleden Sophie Watillon, dessus de viole, maar ook de violist, Enrico Gatti en Vincent Dumestre op gitaar en theorbe, musici die subtiel met elkaar dialogeren in dit intiem en verfijnd, dansend maar soms ook melancholisch repertoire, het geheel ondersteund door de basso continuo (basse de viole, theorbe, gitaar, klavecimbel). De solo partijen voor fluit en blokfluit worden gespeeld door Marc Hantai (foto) en Danièle Etienne, fluit, en Frédéric De roos en Patrick Denecker (foto), blokfluit.Beide uitgaven geven een vrij volledig sonoor beeld van de wereld van Marain Marais. Aanraders!
Le secret de Monsieur Marais Luca Pianca Il Suonar parlante Orchestra, cd ALPHA453
Marin Marais Trios pour le coucher du Roi door Ricercar Consort Philippe Pierlot 2 cd RIC 154