Begin 2019 was het Kuss Quartet het eerste Duits strijkkwartet dat Stradivari’s legendarisch ‘Paganini Quartet’ in bruikleen kreeg van de Nippon Music Foundation. Het kwartet speelde Beethovens complete strijkkwartetcyclus op deze instrumenten in juni 2019, op uitnodiging van de Suntory Hal in Tokyo. De live opgenomen cyclus werd nu uitgebracht door het Brits label, Rubicon Classics met de steun van G. Henle Verlag.

Het Kuss Quartet staat bekend om hun indringende uitvoeringen van het kwartetrepertoire van Haydn tot Birtwistle en Adés. De opname heeft een interessant naschrift – de Franse componist Bruno Mantovani (°1974) (foto) componeerde zijn zesde strijkkwartet speciaal voor het Kuss Quartet. Hij baseerde zich daarvoor op materiaal van elk Beethoven-kwartet, als een aanhankelijk eerbetoon aan de grote componist op zijn 250ste verjaardag. De strijkkwartetcyclus van Ludwig van Beethoven, het absoluut hoogtepunt van kwartetspel, is een van de grote dromen in de carrière van elk professioneel strijkkwartet. Dit project was erg kostbaar, want de geluidstechnicus vloog met al zijn apparatuur, mee uit Duitsland.

Er wordt al eens gezegd dat Mozart de fijnste, Brahms de mooiste, maar Beethoven de beste strijkkwartetten componeerde. De Strijkkwartetten omvatten de drie belangrijke perioden in de ontwikkeling en het leven van de geniale componist, zijn vormingsjaren, de zogenaamde ‘heroïsche’ middenperiode, en deze van zijn artistieke volwassenheid, elk met zijn eigen karakteristieke, innovatieve eigenschappen.

In zijn 16 strijkkwartetten, de eerste reeks van zes gepubliceerd in 1801 en de laatste, voltooid in 1826 en gepubliceerd na de dood van de componist, was Beethoven door het ontwikkelen en uitbreiden van een vorm die al een perfectie leek te hebben bereikt in het latere werk van Haydn en Mozart, innovatief als altijd. De eerste vermelding van een strijkkwartet kwam door het verzoek van graaf Apponyi in 1795. Dit had geen onmiddellijk resultaat, maar het lijkt waarschijnlijk dat Beethoven in deze jaren werd beïnvloed door Emanuel Aloys Förster, een musicus van 22 jaar ouder, wiens vaardigheid als contrapunt leraar hij bewonderde en aan anderen aanbevool, terwijl hij profiteerde van het voorbeeld van Försters eigen kwartetten. De eerste groep strijkkwartetten van Beethoven, gepubliceerd als op. 18, bestond uit kwartetten geschreven tussen 1798 en 1800 en was opgedragen aan Prins Lobkowitz (foto).

In 1798 kwam de theoloog en violist, Karl Amenda (foto) naar Wenen als leermeester van de kinderen van prins Lichnowsky. Zijn baan leidde tot een ontmoeting met Beethoven en het begin van een hechte vriendschap. Het was aan Amenda dat Beethoven zijn zorgen over zijn toenemende doofheid kon uiten. In 1799 verliet Amenda Wenen om zijn gezinsverplichtingen thuis te vervullen, maar hun vriendschap ging door. In een lange brief aan Amenda in juli 1801 verwees Beethoven naar een kwartet dat hij eerst aan hem had opgedragen, het eerste van een reeks van zes, op. 18, opgedragen aan Prins Lobkowitz. Beethoven waarschuwde Amenda (foto) dat hij ingrijpende wijzigingen had aangebracht in zijn kwartet en beweerde nu pas te hebben geleerd hoe hij kwartetten moest schrijven.

De periode van Beethovens laatste kwartetten begon met op.127, voltooid in 1825, het eerste van de drie kwartetten in opdracht van Prins Nikolaus Galitzin (foto). Het werk aan het tweede van de drie op.132, werd onderbroken door ziekte, terwijl het derde, op.130, oorspronkelijk eindigde met de veeleisende Grosse Fuge die naderhand afzonderlijk werd gepubliceerd en opgedragen werd aan kardinaal aartshertog Rudolph. Beethovens laatste twee kwartetten, op.135 en op.131, werden postuum gepubliceerd. De Grosse Fuge op.133 had door zijn moderniteit een gemengde receptie, maar werd naderhand door zijn contrapuntische complexiteit, beschouwd als een meesterwerk.

Beethoven voltooide zijn kwartet in cis klein, op.131, de laatste van een groep van drie, in 1826. Het heeft zeven bewegingen en werd door de componist beschouwd als de grootste van zijn werken in deze vorm. De oorspronkelijke opdracht was aan zijn vriend Johann Wolfmayer, maar hij droeg het werk uiteindelijk op aan baron Joseph von Stutterheim, als dank voor het voorzien in een plaats in diens regiment voor Beethovens neef Karl, die een zelfmoordpoging achter de rug had.

Het handelsmerk van het Kuss Quartet is hun conceptmatige programmering. Met gemeenschappelijke thema’s die door hun programma’s lopen, bieden ze unieke ervaringen voor zowel een gewend publiek als nieuwe luisteraars. Leider Jana Kuss en Oliver Wille spelen al meer dan 25 jaar zij aan zij. Samen met hun jarenlange collega’s William Coleman en Mikayel Hakhnazaryan proberen ze het standaardrepertoire te valideren en te verruimen door nieuwe werken te spelen.

Het kwartet heeft dankzij de steun van de deelstaat Nedersaksen/Musik 21, de afgelopen jaren vier nieuwe werken in opdracht voor strijkkwartet aan Enno Poppe, Aribert Reimann, Manfred Trojahn en Bruno Mantovani kunnen bestellen. Hun partners waren Muziekgebouw Amsterdam, Biënnale van Parijs, Wigmore Hall London en Suntory Hall Tokyo. Iris ter Schiphorst, Mark André en Francisco Coll componeren de komende jaren nieuwe strijkkwartetten voor het Kuss Quartet. Aan het begin van hun carrière ontving het kwartet de eerste prijzen van de Duitse Muziekraad en het Borciani Concours, ontving het een Borletti-Buitoni Award en was het een “Rising Star” van de European Concert Hall Organization. Tegenwoordig inspireert het Kuss Quartet de volgende generatie in tal van masterclasses. William Coleman (Mozarteum, Salzburg) en Oliver Wille (in Hannover en Birmingham) zijn daarnaast ook professoren aan Europese universiteiten. Eind 2019, ter gelegenheid van de viering rond 100 jaar Mieczylsaw Weinberg, bracht Sony Classical samen met Olga Scheps het Pianokwintet uit. In 2018 ontving het kwartet de Opus Klassik-prijs, voor hun opname van werken van Rudi Stephans, ook op het Sony-label.

Jana Kuss, Primaria van het Kuss Quartet, werd geboren en groeide op in Oost-Berlijn en kreeg haar eerste vioollessen op zesjarige leeftijd. Ze studeerde aan de speciale muziekschool Hanns Eisler (het “Carl-Philipp-Emanuel Bach Gymnasium”) bij prof. Eberhard Feltz, die later ook de mentor werd van het in 1991 opgericht kwartet met Oliver Wille. Jana Kuss kreeg een beurs van de Studienstiftung des Deutschen Volkes en studeerde viool bij Prof. Adelina Oprean in Bazel, bij Prof. Thomas Brandis in Berlijn en samen met het kwartet, aan het New England Conservatory in Boston, bij Prof. Paul Katz (Cleveland Quartet). Ze ontving andere belangrijke impulsen van Walter Levin en György Kurtág. De succesvolle carrière van het Kuss Quartet bleef zich ontwikkelen doordat het ensemble in 2002 zowel de German Music Council Prize won als de felbegeerde Quartet Award “Premio Paolo Borciani”. Sindsdien treden ze op op alle belangrijke nationale en internationale podia van concertzalen en festivals om hun ervaring en kennis door te geven in masterclasses. De duopartner van Jana Kuss is sinds seizoen 2013/14 pianist Eric Schneider. Ze speelt normaal op een viool van Carlo Ferdinando Landolfi (Milaan 1756).

Oliver Wille werd geboren in Berlijn in 1975 en begon op vijfjarige leeftijd viool te spelen. Hij studeerde in Berlijn en Keulen, aan de Indiana University Bloomington en aan het New England Conservatory Boston. Zijn docenten waren onder meer prof. Eberhard Feltz, Christoph Poppen, Mauricio Fuks, Ulf Wallin en Michelle Auclair. Samen met Jana Kuss is Oliver Wille een van de oprichters van het Kuss Quartet. Hij modereert regelmatig lezingenconcerten, creëert nieuwe concertformaten en leidt workshops, bijvoorbeeld op het Heidelberg Spring Festival, hij schrijft ook programmabrochures en cd-boekjes. Sinds oktober 2011 doceert Oliver Wille als hoogleraar kamermuziek aan de Muziekacademie in Hannover. Het instituut is door zijn creatieve en innovatieve projecten een pionier op het gebied van kamermuziekeducatie.

Hij is gasthoogleraar aan het Royal Birmingham Conservatory en is directeur van een nieuwe kwartetacademie. Eerder werkte hij aan de Universiteit van Karlsruhe en doceerde hij samen met Walter Levin het Graduate Quartet Program aan de Music Academy Bazel. In 2013 verving hij prof. Mauricio Fuks aan de Indiana University. Sinds 2013 leidt hij een kwartet masterclass op de Internationale Concertweken in Goslar en was hij artistiek directeur van de Internationale Zomeracademie Nedersaksen in het klooster van Frenswegen gedurende 3 jaar. Hij geeft regelmatig cursussen bij ProQuartet in Parijs. In 2011 nam hij de artistieke leiding van de kamermuziekserie in Hannover over, van 2014–1616 cureerde hij een kwartetfestival ‘kwartetaffaires’ in de nieuwe hal van de Holzhausenschlösschen in Frankfurt. Sinds 2016 is Oliver Wille artistiek leider van het Summer Music Festival Hitzacker. Sinds 2018 is hij voorzitter van de Board of Trustees van de Karl Klingler Foundation. De commissie van de Duitse Muziekraad heeft hem ook benoemd tot voorzitter van de adviesraad en jury van de Duitse muziekcompetitie.

William Coleman heeft veel opgetreden als kamermusicus en solist en als violist van het veelgeprezen Berlijnse Kuss Quartet. Zijn concertprogramma omvatte concerten op de festivals van Salzburg en Edinburgh, evenals in de Berlin Philharmonie, het Konzerthaus en Musikverein in Wenen, Wigmore Hall, Theater du Chatelet Paris, Washington Library of Congress en Carnegie Hall. William studeerde bij Thomas Riebl en Veronika Hagen aan de universiteit “Mozarteum” in Salzburg en bij Kim Kashkashian aan het New England Conservatory in Boston. Gedurende deze tijd kreeg hij ook regelmatig coaching van de Hongaarse pianist Ferenc Rados. Hij trad op met enkele van ’s werelds beste muzikanten, waaronder Pierre-Laurent Aimard, Christian Tetzlaff, Yuri Bashmet, Miklos Perenyi, Kim Kashkashian, Boris Pergamenschikov, Leif Ove Andsnes, Til Felner, Antje Weithaas en Clemens Hagen, evenals uitgebreide ervaring rechtstreeks samenwerkend met hedendaagse componisten zoals Helmut Lachenmann en György Kurtag. In 2002 trad William toe tot het Kuss Quartet.

Hij is uitgenodigd om wereldwijd masterclasses te geven, onder meer in de Verenigde Staten, de Kronberg Academy, de Suntory Academy in Tokyo, evenals voor soloconcerten en masterclasses in Singapore en Australië. Het Kuss Quartet heeft talloze cd’s opgenomen voor Sony/BMG, ECM en Onyx. Er zijn ook wereldwijd opnames voor radio en televisie, meest recentelijk de kwartetuitzending voor de BBC, live vanuit de Frick Collection in New York. Hoogtepunten van het komende seizoen zijn onder meer uitnodigingen voor retourneren naar de belangrijkste concertlocaties in Salzburg, Madrid, Florence, Stuttgart, Keulen, Londen, New York, Washington, Zürich en Berlijn. Sinds 2015 is hij hoogleraar altviool aan de Universität “Mozarteum” in Salzburg. William Coleman speelt op een Carlo Antonio Testore uit 1736, ooit eigendom van de legendarische violist Lionel Tertis, en speelt uitsluitend met Evah Pirazzi Gold-snaren.

Cellist Mikayel Hakhnazaryan staat bekend als een veelzijdige muzikant in de wereld van de klassieke muziek – als lid van het Kuss Quartet, waarmee hij wereldwijd optreedt in alle concertzalen zoals de Philharmonie Berlin, Carnegie Hall New York, Wigmore Hall London, Musikverein Vienna en op festivals als Rheingau Festival, Salzburg en Luzern, om er maar een paar te noemen. Vaste kamermuziekpartners zijn Miklós Perényi, David Geringas, Leif Ove Andsnes, Paul Meyer, Sharon Kam, Mojca Erdmann en Avi Avital. Geboren in een muzikale familie, vervolgde Mikayel zijn studie na zijn afstuderen aan het Staatsconservatorium in Armenië bij Tibor Varga en Marcio Carneiro in Sion en voltooide ze aan de Musikakademie Basel bij Prof. Ivan Monighetti.

Hij raakte geïnspireerd door Steven Isserlis en volgde regelmatig zijn masterclasses. Tijdens zijn studie in Zwitserland trad hij regelmatig op als solist bij het Kamerorkest Tibor Varga, bij het Armeens Filharmonisch Orkest en het Nationaal Jeugd Symfonie Orkest van Armenië. In die tijd was hij lid van het Basel String Quartet en het Zurich String Trio. Mikayel was eerste cellist van onder meer het Basque National Orchestra, Lucerne Symphony Orchestra, Camerata Bern, Kammerorchester Basel, Gstaad Festival Orchestra, Cappella Andrea Barca. Sinds 2014 is hij solocello van het kamerorkest van München en is hij regelmatig te gast bij het Berlin Philharmonic Orchestra en hun kamermuziekgroepen (12 cellisten / Scharoun Ensemble). Mikayel speelt normaal op een cello van Andrea Castagneri uit 1735.

Evah Pirazzi Gold vioolsnaren houden qua klank het midden tussen de warmte van Obligato en de kracht van Evah Pirazzi. Ze bieden dan ook een stevige en toch zoete, warmere klank met veel boventonen zonder daarbij in te boeten aan volume en kracht. De goud omwonden sol-snaar geeft extra warmte en diepte. De Evah Pirazzi Gold snarenset van edelstaal, aluminium, zilver en goud omwonden, wordt verder gekenmerkt door een uitstekende balans over de vier snaren heen, waardoor het geheel mooi rond klinkt. Alle vier leden van het Kuss Kwartet bespelen hier de instrumenten met Evah Pirazzi Gold snaren.

Beethoven The String Quartets Live from Suntory Hall, Tokyo Kuss Quartet 8 cd Rubicon RCD1045