“Nikolaus Ludwig Von Zinzendorf, Materialien und Dokumente, Die täglichen Losungen und Lehrtexte der Brüdergemeine”, uitgegeven door Georg Olms Verlag.

Graaf Nikolaus von Zinzendorf ving op zijn landgoed, Berthelsdorf in Herrnhut, (Ochranow) in de Duitse deelstaat Saksen, deel van de Landkreis Görlitz, een groep Moravische Broeders op. Uit deze groep vluchtelingen ontstond de Evangelische Broedergemeente, “Herrnhuter Brüdergemeine” of “Brüder-Unität“.

Nikolaus Ludwig Graf von Zinzendorf (1700-1760) (foto) was één van de belangrijkste protestantse theologen van de 18deeeuw en de uitvinder van de zogenaamde spreuken of “Losungen”. De Herrnhut-spreuken zijn als verzameling korte bijbel teksten uit het Oude en Nieuwe Testament, de meest gebruikte evangelische devotieboeken ter wereld. Ze bestaan uit een oudtestamentisch bijbel vers voor elke dag van het jaar, een bijpassend nieuwtestamentische woord en een lied of gebed.  De vorm van de spreuken is de afgelopen eeuwen keer op keer veranderd.

De spreuken van de broedergemeenschap Herrnhut worden als niet-confessioneel beschouwd omdat ze voor alle christenen zijn bedoeld, ongeacht hun geloof. Nikolaus Ludwig von Zinzendorf was verantwoordelijk voor de totstandkoming. Op 3 mei 1728 bedachten de broeders tijdens de gebruikelijke “zangstonde”, de eerste spreuk, “De liefde dreef hem, de liefde scheurde hem van de troon, en ik zou niet van hem moeten houden?” Vanaf dat moment ging een broeder elke ochtend naar elk van de 32 huizen in het dorp en reciteerde de spreuk van de dag, niet alleen de spreuk uitwisselend, maar ook pastorale zorg betuigend. ’s Avonds ging de betrokken broeder de voorbede en zorgen van de broeders voorop in de zangles.

De oprichting van Herrnhut op de “Hut(s)berg” bij Bautzen was te danken aan de vrijgevigheid en persoonlijke inzet van Nikolaus Ludwig Graf von Zinzendorf. In 1722 verleende hij nl. religieuze vluchtelingen uit Moravië, toegang tot zijn landgoed Berthelsdorf. Maar het verhaal van Herrhut begint veel eerder. In 1457 werd een van de eerste evangelische kerken in Bohemen opgericht, de Unitas Fratrum of Brüder-Unität. Deze “Boheemse Broeders” verwezen naar de hervormer Jan Hus, die in 1415 in Constanz, als ketter werd verbrand. Voor hen waren alleen de uitspraken van de Bijbel van toepassing op hun gemeenschap.

Als gevolg van de katholieke contrareformatie kwamen ze aan het begin van de 18de eeuw als gelovige vluchtelingen aan op het landgoed van Nikolaus Ludwig Graf von Zinzendorf in Oberlausitz. Hij verleende hen asiel en volgens hun uitgesproken religiositeit, plaatsten ze hun gemeenschap onder de “zorg van de Heer Jezus” en noemden ze hun kolonie, “Herrnhut”, zoals vermeld in de eerste brief van de landgoedbeheerder Heitz, en in het gebed van Christian David.

Nikolai Ludwig Graf von Zinzendorf und von Pottendorf (1700-1760) (foto) uit Dresden, was als Duits theoloog, de oprichter van de christelijke kolonie, “Herrnhut”.  Zijn ouders waren van adel en behoorden tot de piëtistische beweging. Hij ging in 1716 rechten studeren aan de Universiteit van Wittenberg en werd op rondreis gestuurd door Nederland, Frankrijk en delen van Duitsland. Daarbij werd hij verliefd op zijn nicht Theodora, maar haar moeder verbood het huwelijk.

Von Zinzendorf zag dit als een roeping, vestigde zich als landeigenaar, en trouwde met barones Erdmuth Dorothea (1700-1756 (foto). Vanuit zijn landgoed wilde Von Zinzendorf het piëtistisch gedachtegoed van Philipp Jakob Spener verder uitdragen. Von Zinzendorf organiseerde samenkomsten, en vanuit een drukkerij in Ebersdorf werden boeken en traktaten, catechismussen, liedboeken en bijbels verspreid.

De Duitse, lutherse theoloog en predikant, Philipp Jakob Spener (1635-1705) (foto) was de grondlegger van het Duitse piëtisme. Hij studeerde theologie in Straatsburg en werd in 1666, predikant in Frankfurt am Main. In 1675 publiceerde Spener zijn werk “Pia desideria” waarin hij pleitte voor ernstige en grondige studie van de Bijbel in particuliere bijeenkomsten; hernieuwde aandacht voor de bediening van leken, de verbinding tussen leer en leven, terughoudendheid en liefdevolle omgang in theologische disputen, hervorming van de predikantsopleiding en meer praktische prediking gericht op bekering. Von Zinzendorf had zowel kritiek op de dogma’s van de Lutherse orthodoxie uit zijn tijd als op het opkomend rationalisme. Hij verweet de rationalisten nl. een gebrek aan het werkelijk begrip van religie en het christendom.  

Toen von Zinzendorf overwoog om zich af te scheiden van de Lutherse kerk, klopte in 1722, een rondzwervende groep die vervolgd werd in Moravië en in Bohemen, bij hem aan en vroeg asiel. Deze volgelingen van Johannes Hus hadden te lijden onder de contrareformatie die de Rooms-Katholieke Kerk had ingesteld vanwege de toenemende invloed van de denkbeelden van reformator Maarten Luther, en raakten verspreid. Een groep van zo’n honderd mensen vluchtte in 1722 naar Duitsland, waar ze door Von Zinzendorf gastvrij werden onthaald en bouwden de stad, Herrnhut op een deel van zijn terrein. In de jaren daarna zouden ook andere groepen hun toevlucht nemen tot Herrnhut.

Von Zinzendorf zette zich in voor de vluchtelingen en ging met zijn tweede vrouw, de Missionarin en dichteres, Anna Nitschmann (1715-1760) (foto) en zijn kinderen, ook in Herrnhut wonen. Hij kreeg problemen met de autoriteiten en kreeg te maken met weerstand uit de Lutherse kerk. Het plan van von Zinzensdorf slaagde en vanuit Herrnhut werden verschillende zendelingen uitgestuurd, die gingen werken onder slaven in Deens-West-Indië en de Inuit op Groenland. Door zijn persoonlijke relatie met koning Christian VI had hij daar nl. toestemming voor gekregen. Ook kreeg het nieuw kerkgenootschap meer afdelingen in Duitsland, en algauw volgden Denemarken, Engeland, Nederland en Rusland.

Zelf reisde Von Zinzendorf in 1741-1742 met zijn vrouw naar Amerika, meer bepaald  Pennsylvania, en in 1750 verbleef hij een lange tijd in Londen. De uitstraling van deze nieuwe werk- en leefgemeenschap bereikte in een mum van tijd mensen uit andere kerken. Dit kwam niet in de laatste plaats door de bijzondere gaven van graaf Zinzendorf, die zijn door het piëtisme gevormde theologie, verder ontwikkelde. Na zijn overlijden in 1760, schonk hij het kasteel en het landgoed aan de broeders.Met de publicatie van de eerste gedrukte versie in 1731 werd in Herrenhut de dagelijkse spreuk niet meer elke dag opgetekend, maar meteen voor een heel jaar lang. Christian David beschreef dit optekenen van de spreuken voor het hele jaar in 1735, als een buitengewone bijeenkomst in aanwezigheid van de ouderlingen aan het eind van het jaar, met broeders en zusters van elke aanwezige klasse. De basisvorm van het bijbel woord en de verzen voor het zangboek, werden al in 1731 gegeven. De andere vorm was een zangboek in verzen met verwijzingen naar individuele bijbel passages, die later verdwenen. Het is opmerkelijk dat veel lezers door de spreuken, eigenlijk de bijbel dagelijks lezen.

Jaarlijks verschijnt er een boek, momenteel in ongeveer 50 talen, van Afrikaans tot Turks, met een totale oplage van meer dan 1,7 miljoen exemplaren. Gemiddeld wordt er elke vijf jaar een nieuwe taal toegevoegd. De spreuken worden sinds 1731 tot op heden onafgebroken gedrukt. Von Zinzendorf beïnvloedde tal van theologen en dichters zoals John Benjamin Wesley (1703-1791) (foto), de grondlegger van het methodisme, Gotthold Ephraim Lessing, Goethe, Johann Gottfried Herder en Friedrich Schleiermacher. In de 20ste eeuw sprak Karl Barth over Herrnhut als de eerste echte oecumene. Na een uitvoerige inleiding door Peter Zimmerling, volgt de facsimile van de oorspronkelijke gotische druk van de Losungen en Lehrtexte.

Peter Zimmerling (°1958) uit Nidda in Hessen, is evangelische theoloog en hoogleraar praktische theologie aan de theologische faculteit van de Universiteit van Leipzig. Daar is hij ook universitaire prediker. Hij werd Domherr van Meißen. Zijn focus ligt op prediking, pastorale zorg, vooral de herontdekking en herwaardering van biecht, evangelische spiritualiteit en christelijke mystiek. Hij onderzocht en publiceerde ook over Martin Luther als een praktische theoloog, het piëtisme, vooral over graaf Nikolaus von Zinzendorf, Dietrich Bonhoeffer, de charismatische beweging en vrome, vrouwelijke pioniers.

Van 1977 tot 1983 studeerde Zimmerling protestantse theologie in Tübingen en Erlangen. Daarna voltooide hij zijn vicariaat in de evangelische kerk in Hessen en Nassau. In 1990 promoveerde hij bij Jürgen Moltmann op Zinzendorfs leer van de Drie-eenheid. Van 1989 tot 1993 was hij Pfarrer der Offensive Junger Christen, een oecumenische gemeenschap van de Evangelische Kerk in Reichelsheim (Odenwald). In het wintersemester 1992/1993 was hij onderzoeksassistent aan de Universiteit van Heidelberg en vanaf 1993 was hij onderzoeksassistent aan de Universiteit van Mannheim en werkte hij aan zijn habilitatiethese. In 1999 maakte hij bij Michael Welker aan de Universiteit van Heidelberg, wetenschappelijke promotie over de Venia legendi voor het vak praktische theologie, een werk over de hedendaagse, charismatische bewegingen in Duitstalige landen. Presentatie en kritiek met speciale aandacht voor pneumatologische en ecclesiologische aspecten, en een lezing over het onderwerp “Pastorale zorg tussen menswetenschappen en theologie. Versuch einer neuen Verhältnisbestimmung“.

Hij werkte als privédocent praktische theologie, in 2002 werd hij eerste assistent aan de Universiteit van Mannheim, en in 2003 werd hij daar benoemd tot universitair docent. In februari 2005 werd hij door de Universiteit van Heidelberg benoemd tot buitengewoon hoogleraar en in april 2005 werd hij universitair hoofddocent praktische theologie aan de Universiteit van Leipzig. In 2008 werd hij de eerste voorzitter van het Evangelische Studienhaus Leipzig. In 2009 werd hij 2e universitaire prediker en decaan in Leipzig. Hij werd door de regionale bisschop van de Evangelisch-Lutherse staatskerk in Saksen tot Domherr van Meißen benoemd, en sinds 2012 is hij 1ste universiteitsprediker in Leipzig. In 2014 ontving Zimmerling in Bad Herrenalb de prijs van de Evangelische Akademie Baden voor zijn bijdrage aan de conferentie “Auf die Stille hören/Listen to silence”, Mystiek als manier van leven. Hij had met als titel, “Mitten im Gelärm das innere Schweigen bewahren, de VN-secretaris-generaal, Dag Hammarskjöld (1905-1961) en zijn mystieke spiritualiteit, als onderwerp.

Nikolaus Ludwig Von Zinzendorf Materialien und Dokumente Die täglichen Losungen und Lehrtexte der Brüdergemeine 1761–1800. Erster Band 1761-1765 Mit einer Einführung von Peter Zimmerling – Georg Olms ISBN 978-3-487-15786-3

Nikolaus Ludwig Von Zinzendorf Materialien und Dokumente Die täglichen Losungen und Lehrtexte der Brüdergemeine 1761–1800. Zweiter Band 1766-1770 Herausgegeben von Peter Zimmerling – Georg Olms ISBN 978-3-487-15856-3

https://www.stretto.be/2021/11/19/herrnhuter-weihnacht-moravian-christmas-door-vocal-concert-dresden-en-dresdner-instrumental-concert-o-l-v-peter-kopp-op-het-label-berlin-classics-300-jaar-herrnhut-een-brug-vanuit-ober/

https://www.stretto.be/2020/06/04/franz-von-gaudy-ausgewahlte-werke-band-1-venetianische-novellen-und-italienische-erzahlungen-herausgegeben-von-doris-fouquet-plumacher-een-uitgave-van-olms-een-ontdekking/