“Vivaldi-Verdi,The Four Seasons” door Riccardo Minasi en Orchestra La Scintilla, op het label Accentus Music. Schitterend!

Het orkest La Scintilla koos voor hun nieuwe cd, het thema van de “Vier Seizoenen”. Voor een orkest gespecialiseerd in historische uitvoeringen, lag de keuze voor Vivaldi’s meesterwerk voor de hand. Na hun meesterlijke opnames van o.a. Bellini’s “Norma” en “La Sonnambula” en Rossini’s “Otello” en “Le Comte Ory”, kozen ze daarnaast voor “Les Saisons” van Giuseppe Verdi, het ballet uit zijn opera, “Les vêpres siciliennes”. Riccardo Minasi (foto) was aanvankelijk solist en eerste violist van “Le Concert des Nations” van Jordi Savall, “Accademia Bizantina”, Concerto Italiano, Il Giardino Armonico, “Concerto Vocale” van René Jacobs, Collegium 1704 en “Ensemble 415” van Chiara Banchini. Deze internationaal bekende violist en dirigent heeft nu een nieuw samenwerkingsverband met het Orchestra La Scintilla, opgericht in 1998 en gevestigd in het Opernhaus Zürich. Samen met het ensemble, dat gespecialiseerd is in historische uitvoeringen, heeft Minasi de vier beroemde concerti van Antonio Vivaldi, gekoppeld aan de 125 jaar later gecomponeerde balletmuziek van Verdi. Deze koppeling geeft het ensemble de mogelijkheid om zowel de breedte van zijn repertoire als zijn aanzienlijke flexibiliteit te laten horen. Verdi op historische instrumenten is daarenboven een heel nieuwe, auditieve ervaring.

Tussen 1703 en 1717 was Antonio Vivaldi maestro di violino en maestro di coro, en later maestro de’ concerti van het “Pio Ospedale della Pietà” in Venetië, één van de vier “Ospedali Grandi”, naast het “Ospedali Maggiori”, het “Ospedale degl’Incurabili” en het “Ospedale di Santa Maria dei Derelitti”. In 1717 of 1718 kreeg Vivaldi de prestigieuze functie aangeboden van Maestro di Cappella aan het hof van de kaiserlicher Feldmarschall, prins Philipp von Hessen-Darmstadt (foto), gouverneur van Mantua en de vroegere broodheer van Nicola Porpora. Vivaldi componeerde voor de prins zijn opera, “Tito Manlio”, op een libretto van de Italiaanse dichter, Matteo Noris (1640–1714), over de consul en dictator, Titus Manlius Torquatus, en het conflict in de 4de eeuw voor Chr. tussen hem en de Latijnen in de regio Latium en de uitbreiding van de Romeinse macht in Midden-Italië.In 1722 verhuisde hij van Mantua naar Rome, waar hij zijn nieuwe operastijl introduceerde, en waar Paus Benedictus XIII hem uitnodigde om voor hem te spelen. In 1725 keerde hij terug naar Venetië, waar hij in hetzelfde jaar vier opera’s componeerde en produceerde. Het was in die periode dat Vivaldi vier magistrale Vioolconcerti componeerde die de seizoenen van het jaar, sonoor tot uitdrukking brachten. Hoewel drie van de concerti volledig origineel waren, ontleende het eerste concerto, “Lente”, motieven van een Sinfonia tot de eerste acte van zijn opera “Il Giustino”. De inspiratie voor de concerti was hoogstwaarschijnlijk de herinnering aan het innemend mooi platteland rond Mantua.

De concerti waren een revolutie qua muzikale conceptie. In deze concerti imiteerde en evoceerde Vivaldi nl. stromende kreken, diverse soorten zangvogels, (elk specifiek gekarakteriseerd), blaffende honden, zoemende muggen, huilende herders, stormen, dronken dansers, een nachtelijke sterrenhemel, jachtpartijen, zowel vanuit het standpunt van de jagers als vanuit het gezichtspunt van het wild, bevroren landschappen, schaatsende kinderen en warme haardvuren. Talloze details maakten de concerti tot voorlopers van het instrumentaal realisme, de drukkende hitte en de irritante zwermen insecten in de zomer, de klank van jachthoorns in de herfst en de ijskoude winter.De ‘Vier Jaargetijden/Seizoenen’ op.8/1-4, voor het eerst gepubliceerd in Amsterdam in 1725, was dan ook een mijlpaal in de Italiaanse orkestliteratuur van de 18de eeuw. Het opvallend kenmerk van het werk is dat het voor het eerst een nieuw wereldbeeld uitdrukt als programmamuziek. Hier werd de mens gedomineerd door de krachten van de natuur, terwijl hij voorheen in het centrum van de natuur stond. Geïnspireerd door “L’allegro” en “Il penseroso”, twee jeugdwerken van de Engelse schrijver, John Milton, schreef Vivaldi een sonnet voor elk van de vier concerti, waarvan hij het programma vervolgens nauwgezet volgde met passende markeringen in de partituur. In hun geheel waren de vier concerti als het ware een kleurrijke, instrumentale miniatuuropera, waarin Vivaldi zijn eerdere ervaring als operacomponist en vioolvirtuoos liet samensmelten.“Les Quatres Saisons” is het belangrijkste ballet uit Verdi’s opera, “Les vêpres siciliennes”. Dit ballet voor het gemaskerd bal in de 2de scène van de 3de akte, was als “divertissement” geïnspireerd op het “Ballet de Cour”. Op de affiche van de première stond immers,” divertissement, Les Saisons” (foto). Het publiek kende dit type ballet onder meer van de carnaval bals van de opera en voelde zich meteen aangesproken.De verwijzing van het divertissement net na de mars en net voor de finale van de 3de akte, “Ô fête brillante!”, naar de plot van de opera, nl. de Siciliaanse volksopstand tegen de Fransen, die op 31 maart 1282 in Palermo uitbrak, gechoreografeerd voor de wereldpremière door Lucien Petipa, was duidelijk. Het publiek wist dat Guy de Montfort, de Gouverneur/vice-koning van Sicilië onder Charles d’Anjou, de Koning van Napels, op het bal vermoord zou worden. Met de inbreng van het ballet verhoogde Verdi de spanning.

De première van Verdi’s grand opéra, “Les vêpres siciliennes” in vijf bedrijven op een Frans libretto van Charles Duveyrier (foto) en Eugène Scribe (foto) naar hun werk “Le duc d’Albe” uit 1838, vond plaats in de Opéra van Parijs op 13 juni 1855. Duveyrier en Scribe baseerden zich voor hun libretto op “Lu rebellamentu di Sichilia, Cronica di lu rebellamentu di Sichilia contra re Carlu” (foto), een Siciliaanse historische kroniek over “Le guerre del Vespro”, in het Nederlands bekend als “Siciliaanse Vespers”, en stelden het eerst voor aan Halévy en Donizetti, vooraleer uiteindelijk Verdi het libretto in 1854 op muziek zette. In 1839 was Donizetti begonnen aan zijn opera, “Le duc d’Albe” of “Il duca d’Alba”, maar voltooide ze niet. De opera werd voltooid door o.a. Matteo Salvi en ging pas in 1882 in première in het Teatro Apollo in Rome, in de Italiaanse versie van Angelo Zanardini.In 1855 werd het libretto van Scribe en Duveyrier over de Spaanse generaal, Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel (bekend als Alva) (1507-1582), de derde hertog van Alba en landvoogd van de Nederlanden aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog, veranderd van de Spaanse bezetting van Vlaanderen (Brussel en Antwerpen) in 1573 naar de Franse bezetting van Sicilië in 1282. De Italiaanse versie van het ‘dramma in cinque atti’ met als titel, “Giovanna de Guzman” (foto), op een Italiaans libretto van de Italiaanse, patriottische dichter, Arnaldo Fusinato, werd voor het eerst opgevoerd in het Teatro Ducale in Parma in december 1855 en in het teatro Regio in Turijn, en vervolgens in 1856, op een libretto van Eugenio Caimi, in de Scala van Milaan. Deze versies speelden zich af in Portugal in 1640, tijdens de Spaanse bezetting.De opera kreeg nog andere titels zoals “Batilde di Turenna” (melodramma in cinque atti), voor de première in het Teatro San Carlo in Napels in 1857, “Giovanna di Braganza”, naar de Portugese infanta, Joana, Príncipessa da Beira (1635-1653), de oudste dochter van de Portugese koning, João IV en Luisa de Guzmán (Luísa de Gusmão), en “Giovanna di Sicilia”, voor het zijn originele maar geïtalianiseerde titel, “I vespri siciliani” kreeg, na de onafhankelijkheid van Italië in 1861.

De interpretatieve benadering van Riccardo Minasi, met zijn extreme aandacht voor retoriek en agogiek, waardoor de muziek nog spraakzamer, merkbaarder en merkwaardiger wordt, is volledig overtuigend. La Scintilla speelt zeer alert, hanteert ideale tempi, en de met veel smaak gespeelde vioolsolo’s van Ricardo Minasi dragen bij tot het uitstekend eindresultaat. De nieuwe klank die de samenwerking met Riccardo Minasi in het orkest bracht, is meteen hoorbaar. In tegenstelling tot Vivaldi, klinkt La Scintilla met Verdi als een groot romantisch orkest.

Het ensemble laat het dansante en de glans van de muziek van dichtbij ervaren en de motieven, zoals de dansers die in de winter huiveren en zich proberen op te warmen bij het vuur, of de oogst in de zomerhitte, zijn perfect weergegeven. Het orkest en de Italiaanse dirigent en violist, Riccardo Minasi (°1978), ook chef-dirigent van het Mozarteumorchester Salzburg, en dirigent van het Ensemble Resonanz, overtuigen met een perfecte uitvoering. Warm aanbevolen.

Vivaldi The Four Seasons Riccardo Minasi Orchestra La Scintilla cd Accentus Music PHR0112

https://www.stretto.be/2020/06/08/eberhard-straub-wagner-und-verdi-een-uitgave-van-klett-cotta/

https://www.stretto.be/2020/06/08/joachim-campe-verdi-eine-biographie-uitgegeven-door-primus-verlag/