Op 7 mei 1824 klonk in Wenen voor het eerst Beethovens Negende Symfonie, de symfonie waarvan het manuscript in december 2002 door de Unesco werd uitgeroepen tot ‘werelderfgoed’, 
De uitvoering in 1824 was de belangrijkste artistieke gebeurtenis van het jaar, maar niemand kon die avond vermoeden dat Schillers ‘Ode an die Freude’ wereldwijd, symbool zou gaan staan voor vrijheid en universeel broederschap. Het werd de invloedrijkste compositie uit de muziekgeschiedenis en het meest gespeeld muziekthema aller tijden. De Negende Symfonie van Beethoven was een poging de mensheid vooruit te helpen, haar te helpen haar weg te vinden van de duisternis naar het licht, van chaos naar vrede.
In het kader van het Beethoven-jaar 2020 hebben de musici van het Freiburger Barockorchester onder leiding van dirigent Pablo Heras-Cassado deze negende symfonie opgenomen. Pablo Heras-Cassado’s visie op Beethovens bekendste werk is grensverleggend en vernieuwend. De negende wordt op deze opname gecombineerd met Beethovens zogenaamde “Koorfantasie” op. 80 voor piano, koor en orkest; een werk dat gezien wordt als de voorloper van de negende. Tijdens de première van de “koorfantasie” in 1808 werd de pianopartij door Beethoven zelf gespeeld. De pianopartij op deze opname wordt gespeeld door de beroemde pianist, Kristian Bezuidenhout.
De Fantasie (Fantasia) voor piano, vocale solisten, koor en orkest, op. 80, gewoonlijk de koorfantasie genoemd, werd in 1808 gecomponeerd door de toen 38-jarige Ludwig van Beethoven. Beethoven wilde dat de Fantasie zou dienen als afsluitend werk voor het benefietconcert dat hij op 22 december 1808 voor zichzelf opzette. De artiesten bestonden uit vocale solisten, koor, een orkest en Beethoven zelf als solist aan de piano. De Fantasie was ontworpen om alle deelnemers aan het concertprogramma te verenigen in één compositie. Het werk werd uiteindelijk als “kleine Neunte”, een soort voorloper van de latere Negende Symfonie.
De Fantasie werd voor het eerst uitgevoerd tijdens de Akademie (benefietconcert) van 22 december 1808, waar ook de Vijfde en Zesde Symfonieën en het Vierde Pianoconcerto hun première beleefden, evenals een uitvoering van fragmenten van Beethovens Mis in C. Om dit memorabel concertprogramma af te sluiten, wilde Beethoven een “briljante finale” die de verschillende muzikale elementen van de concertavond, piano solo, koor en orkest in één werk zou verenigen. De Fantasie, op. 80 was speciaal gecomponeerd om deze rol te vervullen. Beethoven speelde zelf de pianopartij en de openingssolo gaf een voorbeeld van zijn improvisatiestijl.
Beethoven componeerde het stuk in de tweede helft van december 1808 in een naar zijn maatstaven, ongewoon korte tijd. Het thema was afkomstig uit een eerder werk van Beethoven. Het was nl. een licht gewijzigde versie van “Seufzer eines Ungeliebten – Gegenliebe”, een cantate voor een hoge stem en piano op twee gedichten uit de bundel, “Lyrische Gedichte” (1789) van Gottfried August Bürger (1747-1794), uit ca. 1794-1795. Beethoven gaf een dichter wiens identiteit lang werd betwist, de opdracht om kort voor de voorstelling, de woorden te schrijven om in de reeds geschreven delen te passen.
Volgens Beethovens leerling Carl Czerny was die dichter weliswaar, Christoph Kuffner (1780-1846) (foto). De latere Beethoven-specialist, Gustav Nottebohm, betwijfelde deze toeschrijving echter en suggereerde dat het Georg Friedrich Treitschke (1776-1842) (foto) zou kunnen zijn geweest. Treitschke was van 1809 tot 1814, directeur van het Weense Theater an der Wien. Hij schreef trouwens in 1814, de definitieve tekst van Beethovens opera “Fidelio”. 
De première-uitvoering lijkt nogal rumoerig te zijn geweest. Volgens de secretaris van de componist, Anton Schindler, ‘viel het gewoon uit elkaar’, een resultaat dat waarschijnlijk te wijten was aan onvoldoende repetitietijd. Vanwege een fout in de uitvoering werd de uitvoering daarenboven halverwege gestopt en opnieuw opgestart…
De schitterende, vocale solisten zijn Christiane Karg (sopraan), Sophie Harmsen (mezzo), Werner Güra (tenor) en Florian Boesch (bariton). Kristian Bezuidenhout bespeelt in de Koorfantasie een pianoforte. In het bijbehorend boekje leest u heel interessante teksten van Barry Cooper en Christian Girardin. Niet te missen!
https://lnk.to/choralfantasy-herascasado
Beethoven Symphony no. 9, “Choral” Choral fantasy Karg Harmsen Güra Boesch Bezuidenhout Freiburger Barockorchester, Zürcher Sing-Akademie, Pablo Heras-Casado 2 cd harmonia mundi HMM902431.32