Omzeggens alle operacomponisten waren op het gebied van de symfonie, het strijkkwartet of de sonate, helemaal niet zo productief. Deze genres, traditioneel geassocieerd met de gedisciplineerde structuur van de sonatevorm, vereisten nl. een heel andere benadering. Verdi was een typisch voorbeeld. Hij was een man van het gezongen theater, die een dertigtal opera’s componeerde, en die niet meteen met instrumentale vormen kon worden geassocieerd. Nochtans…

Giuseppe Verdi voltooide zijn enig strijkkwartet in 1873, ongeveer in de periode van “Aida” en zijn Missa da Requiem. Onzeker over de waarde ervan, stelde hij de publicatie wel drie jaar uit. Met verbazingwekkende bescheidenheid beweerde hij het louter ter vermaak te hebben gecomponeerd … Hij stelde zich ook bloot aan kritiek dat het stuk misschien minder idiomatisch was toen hij het plan verwelkomde om het werk in Londen met twintig spelers uit te voeren, “aangezien er bepaalde passages zijn die een vollere klank vereisen dan een kwartet kan leveren”, aldus Verdi. De compositie is zoveel meer dan louter een afleiding van het componeren van geniale opera’s. Hoewel Verdi niet probeerde om de rigoureuze ontwikkelingsprocessen van de grote kwartetcomponisten na te bootsen, creëerde hij op zijn eigen manier een hoogst individueel en bevredigend werk dat zich kenmerkte door compositorisch vakmanschap.

Verdi’s productie van “Aida”, begin maart 1873, liep vertraging op door de plotselinge ziekte van de sopraan Teresa Stolz. Verdi concentreerde zijn tijd in Napels op het schrijven van zijn eerste kamermuziekwerk, een Strijkkwartet in mi klein. Het werk ging twee dagen na “Aida” in première, tijdens een informeel recital in zijn hotel op 1 april 1873. De namen van de oorspronkelijke uitvoerders zijn alleen bewaard gebleven als de Pinto-broers, viool, Salvadore, altviool en Giarritiello, cello. Verdi gaf commentaar op het werk en zei: “Ik heb een kwartet geschreven tijdens mijn vrije tijd in Napels. Ik heb het op een avond in mijn huis laten uitvoeren, zonder er het minste belang aan te hechten en zonder iemand in het bijzonder uit te nodigen. Alleen de zeven of acht personen die mij gewoonlijk komen bezoeken waren aanwezig. Ik weet niet of het Kwartet mooi of lelijk is, maar ik weet wel dat het een Kwartet is!”. Arturo Toscanini maakte van het kwartet een versie voor strijkorkest.

Janne (later Jean) Sibelius werd ontzettend beïnvloed en zelfs grotendeels gevormd door de heel intellectuele en artistieke familie waarmee hij door zijn huwelijk in contact kwam. Op 10 juni 1892 huwde hij nl. met Aino Järnefelt (1871-1969). Aino Järnefelt uit Helsinki, was de dochter van generaal Alexander Järnefelt en zijn vrouw Elisabeth Clodt von Jürgensburg. Haar broers waren de schrijver Arvid Järnefelt, de schilder Eero Järnefelt en de componist en dirigent Armas Järnefelt. Hun huis, naar haar “Ainola” (foto) genaamd, werd in 1903 gebouwd aan het Tuusula meer in Järvenpää. Ze kregen zes dochters, Eva, Ruth, Kirsti (die op zeer jonge leeftijd aan tyfus overleed), Katarina, Margareta en Heidi.

Eva trouwde met de industrieel Arvi Paloheimo en werd later zelf CEO van de Paloheimo Corporation. Ruth Snellman werd een prominente actrice, Katarina werd de vrouw van een bankier, en Heidi Blomstedt een ontwerpster, haar man Aulis Blomstedt was architect. Margareta trouwde met de dirigent Jussi Jalas. In Ainola, het huis waarin Jean Sibelius woonde tot aan zijn overlijden in 1957, componeerde hij meer dan 300 werken. Het huis is nu een museum. Een van de meest gekoesterde objecten is de Steinway piano die Sibelius in 1915 cadeau kreeg voor zijn vijftigste verjaardag.

In zijn vroegste creatieve periode voelde Sibelius zich sterk aangetrokken tot kamermuziek. De lijst van zijn juvenilia omvat een pianokwintet, vier pianotrio’s en een twintigtal werken voor strijkkwartet, waarvan sommige onvolledig zijn. Des te verrassender is het daarom dat hij in zijn volwassenheid slechts één strijkkwartet componeerde. Sibelius componeerde zijn enige grote strijkkwartet, getiteld “Voces Intimae”, tussen eind 1908 en april 1909, hoewel zijn eerste schetsen al dateerden van 1899-1903. Sibelius had een lange tijd nodig om dit strijkkwartet voltooid te krijgen. Hij begon aan dit kwartet rond 1900, werkte eraan in 1909 in Londen, waar hij zijn composities “En Saga” en “Finlandia” dirigeerde. De Engelsen waren dol op zijn muziek en onder leiding van Henry Wood en Granville Bantock kreeg Sibelius contact met de gegoede aristocratie van het Verenigd Koninkrijk. In april 1909 voltooide hij de compositie in Berlijn. De première was in april 1910 in het Helsinki Muziek Instituut.

Ten tijde van de voltooiing van het werk had hij last van een keeltumor waarvan hij dacht dat deze levensbedreigend was, maar die toch niet kwaadaardig bleek te zijn. Zowel “Voces Intimae” als de Vierde symfonie (1910-1911), weerspiegelden zijn innerlijk leven gedurende de jaren onmiddellijk na de operatie toen hij door de schaduw van de vallei van de dood was gegaan. Op medisch advies onthield Sibelius zich zeven jaar lang met tegenzin van alcohol en tabak, om een herhaling van de tumor te voorkomen, een periode die zijn vrouw Aino omschreef als de gelukkigste tijd van haar leven. Vertavo String Quartet is een Noors ensemble, opgericht in Hamar in 1984. De 4 vrouwelijke leden zijn Øyvor Volle en Berit Cardas, viool, Henninge Landaas, altviool en Bjørg Lewis, cello.

Verdi Sibelius Vertavo String Quartet cd Lawo Classics LWC 1201