Het Stadtcasino Basel schittert opnieuw. Het wereldberoemd, Zwitsers architectenbureau, Herzog & de Meuron, kreeg de opdracht om de uitbreiding te bouwen, en op 26 augustus 2020, kon het huisorkest, het Sinfonieorchester Basel, er eindelijk weer optreden o.l.v. hun chef-dirigent, Ivor Bolton.
Het programma stond in het teken van de heropening en van een muziekwereld die zich nieuw vormde na de corona-lockdown. Met Beethoven, Satie, Strauss en Dvorák, vierde het orkest de vernieuwde zaal in een veelgeprezen concert, dat nu ook te beluisteren is voor iedereen die er in augustus in het stadscasino, niet bij kon zijn. Met de heropening van het Stadtcasino krijgt de muziekstad Basel haar uniek klankjuweel terug. Na een intensieve renovatiefase, vierde het Bazels Symfonie Orkest in augustus 2020, zijn terugkeer naar de muziekzaal, die volgens plannen van de Bazelse architect, Johann Jakob Stehlin (1826-1894), in 1876, werd voltooid als residentieorkest van het Stadtcasino Basel. 
De historische muziekzaal, naar het Schuhschachtel- of Scheunen-Prinzip, is akoestisch gezien één van ’s werelds beste concertzalen. De vooraanstaande architecten, Jacques Herzog en Pierre de Meuron, beiden in 1950 in Bazel geboren, die hun hoofdkantoor in Basel hebben, hebben al verschillende, beroemde gebouwen en concertzalen ontworpen, meest recentelijk Tate Modern 2 in Londen en de Elbphilharmonie in Hamburg. Hun bekendheid startte toen ze in Duisburg, een voormalige graanopslagplaats aan de Innenhafen, het oude havengebied, ombouwden tot het “Museum Küppersmühle für Moderne Kunst”.
De geschiedenis van het Stadtcasino gaat terug tot 1808, toen de Allgemeine Lesegesellschaft Basel het huidige Reinacherhof huurde voor gezamenlijke discussie- en spelbijeenkomsten. Met het snel toenemend aantal leden werd in 1820 de Voorlopige Commissie voor de bouw van een genootschapshuis opgericht als onderdeel van het Zwitsers muziekfestival in Bazel, dat aan de jonge architect, Melchior Berri (1801-1854), opdracht gaf voor de planning. In 1822 begonnen de bouwwerkzaamheden op een locatie in het stadscentrum aan de Barfüsserplatz. Tegelijkertijd werd op particulier initiatief, het zomercasino buiten de stadsmuren in de huidige wijk, St. Alban, gebouwd voor de burgers die zich in de zomer terugtrokken op hun landgoederen. 
De Casino-Gesellschaft Basel werd officieel opgericht in februari 1824 en het Stadtcasino werd in 1826 in gebruik genomen. De grote concertzaal, die vooral het huidig belang van het Stadtcasino verklaart, maakte geen deel uit van het Berri-gebouw, maar werd er in 1876 door Stehlin aan toegevoegd. In 1897 vond onder leiding van Theodor Herzl, het eerste zionistisch wereldcongres plaats in de muziekzaal. Hier schreef en verkondigde Theodor Herzl zijn “Basel-programma”, waarin hij de politieke koers schetste voor de oprichting van een Joodse staat.
De voorlaatste grote renovatie van het Stadtcasino vond plaats in 1976. Omdat het toenmalig Stadtcasino in verschillende opzichten niet meer voldeed aan de toekomstige eisen, kondigde het casinobedrijf een wedstrijd aan voor een nieuwbouwproject van 2000 tot 2007, dat werd gewonnen door de Brits-Iraakse architecte, Zaha Hadid (1950-2016) uit Bagdad, bekend van o.a. het Havenhuis in Antwerpen. Hoewel het project brede politieke en culturele steun kreeg en een groot deel van de financiering werd gedekt door particuliere giften, werd het in juni 2007, bij referendum afgewezen. Uit een later onderzoek naar het stemgedrag bleek nochtans dat veel tegenstanders de architectonische kwaliteit van het project erkenden. De belangrijkste reden voor hun negatieve houding was de aanzienlijk grotere bouwkubus in vergelijking met het bestaand gebouw, waardoor het project aan de Barfüsserplatz te dominant leek. 
Tussen 2016 en 2020 werd het gebouw dan herbouwd en uitgebreid volgens plannen van Herzog & de Meuron (foto). Het Stadtcasino bevat nu drie grote zalen, de Musiksaal, de Festsaal en de Hans Huber-Saal, genaamd naar de grote, Zwitserse componist, pianist en pedagoog, Hans Huber (1852-1921), de oprichter van de Schweizerischen Tonkünstlervereins (STV), het Basler Konservatorium (1905), leider van de Basler Gesangverein, en directeur van het conservatorium in Bazel.
De huidige opname werd gemaakt in coproductie met de SRF, die het eerste concert van het symfonieorkest opnam in het Stadtcasino Basel. Het programma van het concert op 26 augustus 2020 stond volledig in het teken van de heropening. Naast de opname van het concert in de weelderige concertzaal, presenteert het rijkelijk vormgegeven boekje ook een essay van Elke Heidenreich, die al jaren aan het orkest verbonden is.
Het concert begon met Beethovens ouverture “Die Weihe des Hauses”, waarmee in 1822, het Theater in der Josefstadt in Wenen werd geopend. De componist zelf dirigeerde de première. Beethovens muziek bij “Die Weihe des Hauses” uit 1822 was een aanpassing van zijn “Die Ruinen Athen”, op 113, uit 1811. “Die Ruinen von Athen” werd gecomponeerd om in 1812, de opening van het nieuw Duits theater in Pest te vieren. Opdrachtgever tot de bouw was Franz Joseph Karl, aartshertog van Oostenrijk. Gecomponeerd om het gelijknamig toneelstuk van August von Kotzebue te begeleiden, was de toneelmuziek substantieel genoeg om een soort Singspiel in één akte te zijn. 
Ter gelegenheid van de heropening van het Josefstadt Theater in Wenen op 3 oktober 1822, paste de marine oorlogscommissaris Carl Meisl (1773-1853), het oorspronkelijk toneelstuk van August von Kotzebue aan. Meisl wijzigde de tekst zodat de bestaande muziek van Beethoven niet meer volledig overeenkwam met de nieuwe tekst, en voegde de tekst “Wo sich die Pulse”, toe, waarvoor Beethoven nieuwe muziek schreef (WoO 98), “Musik zu Carl Meisls Gelegenheitsfestspiel”, Hess 118. Beethoven bracht weliswaar weinig verandering aan zijn bestaande “Begleitmusik”, maar voegde een finaal koor toe met vioolsolo en ballet, (“Heil unserm König”), herzag een mars (op. 114), en componeerde een nieuwe ouverture (op. 124). Het was het eerste werk van Beethoven na zijn studie van Bach en Händel en werd daarom sterk door hen beïnvloed. Beethoven droeg de ouverture op aan de Russische Prins Nikolaus von Galitzin.
Met Debussy’s orkestratie van Satie’s 3de Gymnopédie, zweefde een overvloed aan delicate tonen, gewichtloos, de prachtig gerestaureerde zaal binnen. Satie noemde zijn muziek “musique d” ameublement”, een interieurmuziekstuk, dat symbolisch kan worden opgevat als de akoestische inrichting van de muziekzaal. Met het wondermooi orkestlied, “Morgen” met viool solo uit 1897, van Richard Strauss, presenteerde de Duitse sopraan, Christina Landshamer (foto), zich als artist in residence. Christina Landshamer (°1977) studeerde in haar geboortestad München en in Stuttgart bij Angelica Vogel, Konrad Richter en Dunja Vejzović. Ze debuteerde in 2011 op de Salzburger Festspiele, en een jaar later bij De Nationale Opera, in Mozarts “Die Zauberflöte” o.l.v. Marc Albrecht. Naast rollen in opera’s van Mozart, Puccini en Bizet, vertolkt Christina Landshamer hedendaagse operapersonages. Zo zong ze in de wereldpremière van Hans Zenders opera “Chief Josef” bij de Staatsoper Berlin. Haar carrière concentreert zich weliswaar voornamelijk op oratoria en het concertrepertoire. Ze zong onder meer met het Tonhalle-Orchester Zürich, het Gewandhausorchester Leipzig, het Orchestre de Paris en de New York Philharmonic.
Ten slotte symboliseerde Dvořáks 9de Symfonie (“Z nového světa”) (“Uit de nieuwe wereld”), de bijzondere start van een nieuw hoofdstuk in de roemrijke geschiedenis van het Sinfonieorchester Basel. Dvořák componeerde de symfonie in 1893 tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten. Zijn zomerwoning van dat jaar, in Spillville in Iowa, is nu ingericht als het “Bily Clocks Museum”, met uurwerken van de broers, Frank en Joseph Bily, en een verdieping, gewijd aan het verblijf van Antonin Dvořák. De symfonie ging in première in december 1893, in Carnegie Hall in New York. Ze werd uitgevoerd door de New York Philharmonic o.l.v. Anton Seidl.
De concertavond in augustus in Bazel, was voor het orkest, de soliste en de dirigent, een veelgeprezen succes. De Süddeutsche Zeitung prees “de wonderbaarlijk heldere en frisse respons”, terwijl de NZZ het “een prachtige concertzaal” noemde. In de avondkrant München stond, “Wanneer Zwitsers dromen”. Dit alles is nu te beluisteren op cd. Niet te missen!
De van opleiding Engelse klavecinist, Ivor Bolton (°1958), studeerde aan Clare College (Universiteit van Cambridge) (1976-80) en vervolgens directie aan de Royal College of Music. Hij werd repetitor in de National Opera Studio en werd dirigent van de Schola Cantorum in Oxford. Bolton werd tevens Assistant Chorus Master en begin jaren ’80, werd hij dirigent van het Glyndebourne Opera Festival. Hij maakte zijn opera debuut in 1986 met Stravinsky’s “The Rake’s Progress”. Van 1992 tot 1997 was hij muziekdirecteur van Glyndebourne Touring Opera (nu Glyndebourne on Tour) en van 1994 tot 1996, dirigent het Scottish Chamber Orchestra. Hij dirigeerde ook de St James’s Baroque Players in Londen waarmee hij in 1987 de klavecimbel concerti BWV 1052-1058 van Bach opnam. Vanaf 2012 dirigeerde hij ook het Dresdner Festspielorchester. Bolton was van 2004 tot 2016 dirigent van het Mozarteum Orchester in Salzburg. In juni 2015 kondigde het Sinfonieorchester Basel de benoeming aan van Bolton als de opvolger van Dennis Russell Davies (2009-2016) als de volgende chef-dirigent, met ingang van het seizoen 2016-2017. In maart 2018 kondigde het orkest de verlenging aan van het contract van Bolton tot en met het seizoen 2024-2025.
Het Sinfonieorchester Basel werd opgericht in 1876, in hetzelfde jaar als de concertzaal Basel (Stadtcasino Basel) werd gebouwd. Tijdens zijn geschiedenis speelde het orkest wereldpremières van werken van o.a. Béla Bartók, Arthur Honegger en Bohuslav Martinů. Het orkest draagt zijn huidige naam ‘Sinfonieorchester Basel’ sinds 1997, toen de twee orkesten Basler Sinfonie-Orchester en Radio Sinfonieorchester samensmolten tot één ensemble. Een andere mijlpaal in de geschiedenis van het orkest vond plaats in 2012, toen het Sinfonieorchester Basel en de jarenlange organisator AMG (Allgemeine Musikgesellschaft Basel) besloten om uit elkaar te gaan. Sindsdien organiseert het Sinfonieorchester Basel zijn eigen abonnementsconcerten.
Live from Stadtcasino Basel Sinfonieorchester Basel Ivor Bolton Beethoven Satie Strauss Dvorák cd Berlin Classics 0301675BC
https://www.stretto.be/2017/08/16/complete-symfonieen-van-anton-bruckner-door-ivor-bolton/