Op hun schitterende debuut-cd “Rions Noir” verkende “Ratas del viejo Mundo”, het ensemble van luitist Floris De Rycker, de fascinerende wereld van het chanson uit de late middeleeuwen en renaissance. Op hun al even schitterende cd, “Ossesso”, staan Italiaanse liefdesliederen uit de 14de – tot 16de eeuw. Nu brachten ze een cd uit met “Airs à boire et danser” (1636) van de Franse hofcomponist, Jean Boyer (vóór 1600-1648). Deze authentieke, 17de eeuwse, Franse drink- en dansliederen, waren afgeleid van het Air de cour.
Het Air de cour en aanverwante genres waren in de Franse barokperiode heel populair. Alleen al het aantal exemplaren van de meeste van deze collecties dat in veel Europese bibliotheken wordt bewaard, zegt iets over de verspreiding en populariteit van dit repertoire. Van de vele verzamelingen drink- en dansliederen uit die periode, zijn die van Boyer ritmisch en harmonisch waarschijnlijk de meest interessante. De teksten die hij op muziek zette, waren daarenboven over het algemeen verfijnder dan deze van veel van zijn tijdgenoten.
De eerste vermelding van Jean Boyer is toen hij tussenbeide kwam met betrekking tot zijn neef Jehan Bernard (ca. 1631 – na 1711), die zijn taken als voorzanger van de Koningskamer en Kapel in het voordeel van Jean neerlegde. De wet specificeerde dat Jean Boyer, de zoon was van wijlen Philibert Boyer, officier van justitie bij de rechtbank van het Parlement, en dat hij “ervaren was in de muziekkunst, zelfs op de luit en op de gamba’s”. Pas in februari 1617 trad hij op in ballet de cour en componeerde dat jaar een aria voor een onbekend ballet en een andere voor het “Ballet des Forgerons”. Boyer werkte ook mee aan andere balletten. In 1618 werkte hij mee aan het “Ballet de la Folie”, in 1621 aan het “Ballet de M. de Nemours” en het “Ballet des Indiens”, en in 1626 aan het Ballet du “Grand bal de la Douairière de Billebahaut”, een ballet de cour uit 1626, op gedichten van Claude de L’Estoile, Charles Sorel en Tristan L’Hermite, op muziek van Antoine Boësset, sieur de Villedieu, en Paul Auget. Dit ballet was net als hun “Ballet de Monsieur, frère du Roi” of “Ballet des Dandins”, opgedragen aan Gaston de France, de broer van Louis XIII.
De opdracht van zijn boeken met aria’s, gepubliceerd in 1619 en 1621, toont aan dat Boyer waarschijnlijk werkte voor Henri I, hertog van Nemours (1572-1632), die de gebruikelijke opdrachtgever was van de balletten voor de koning, en die hem mogelijk aan het hof had voorgesteld. Henri was de tweede zoon van hertog Jacob van Savoye-Nemours en diens echtgenote Anna d’Este, dochter van Ercole II d’Este, hertog van Modena, en weduwe van hertog François de Guise. In december 1629 werd Boyer benoemd tot “Secrétaire ordinaire de la Chambre du roi” en in 1636 nam hij de taak over van de ontslagnemende gambist, Gabriel Caignet de oudere (l’ainé). Hij werd ook “ordinaire de la musique” van koningin Anne d’Autriche, gehuwd met koning Louis XIII. Henry van Savoye-Nemours was ondertussen overleden en Boyer lijkt zich te hebben gehecht aan het huis van Gaston d’Orléans, de broer van de koning. Zijn twee livres de chansons, die hij in 1636 en 1642 publiceerde, tonen nl. banden met zijn omgeving.
In januari 1640 kocht Jean Boyer een huis in Wissous, ten zuiden van Parijs en in 1644, trouwde hij met Jeanne Aymar, de weduwe van Jacques de Mézières. Hij had een zus, Marguerite, getrouwd met François Gaulthier, officier van justitie in het parlement, en een broer Léon, die raadslid was van de koning, conseiller du roi et contrôleur des guerres, en een halfzuster, Suzanne Maugars, de echtgenote van Jean Bigot, advocaat in het parlement. Waarschijnlijk behoorde Suzanne tot de familie van de beroemde gambist, André Maugars (ca. 1580 – ca. 1645). Boyer overleed in mei 1648, toen hij nog “ordinaire de la Musique du roi et de la reine” was. Hij woonde toen in de rue des Marmousets en zijn inventaris bevatte twee theorben, een luit, twee gamba’s, twee gitaren, blokfluiten en in zijn huis in Wissous, nog een theorbe, een viola da gamba, een hobo en een musette. Ten tijde van zijn huwelijk bevatten zijn muziekboeken seculiere en spirituele werken van Claude Le Jeune, luittabulaturen, melodieën en liederen, wereldlijke liederen van Lassus en hun spirituele parodieën, en Italiaanse madrigalen. Het substantieel aandeel van spirituele contrafacten kan erop wijzen dat Boyer protestant was.
Het “Recueil de chansons à boire et danser” van Jean Boyer, werd in 1636 uitgegeven door Ballard, met het opschrift “Recueil de chansons à boire et danser” de Jean Boyer, de la Musique de la chambre du Roy, & de la Reyne, Dédicace à Monsieur de Flotte, gentilhomme ordinaire de la maison de Gaston d’Orléans, avec quelques pièces liminaires, contient 26 chansons pour boire à 2 voix dont 3 pour Gaston d’Orléans, et 25 chansons à danser à 1 voix”. Het 2de livre des chansons à danser et à boire werd in 1642 uitgegeven door Ballard, met als inhoud, 31 chansons pour danser, 4 courantes pour danser, 2 sarabandes, toutes à 1 voix, et 7 chansons pour danser à 2 voix. Ballard was ook de uitgever van Boyers “Airs de différents auteurs, mis en tablature de luth par eux-mêmes” en “Airs à 4 parties, par Jean Boyer parisien”. De uitvoerders zijn “Ratas del viejo Mundo” : Soetkin Baptist (alt), Michaela Riener (sopraan), Floris De Rycker (luit en cister), Romina Lischka (gamba), Jutta Troch (harp), Indrė Jurgelevičiūtė (een Litouwse zangeres en kanklėsspeelster) en Tomàs Maxé (bas). Niet te missen!
Tracklist:
-Absent de vos beaux yeux
(Ratas del viejo Mundo, Soetkin Baptist, Michaela Riener)
-Filandre à rauy mon cœur / Iris, voulez vo’ toujours vivre sous la dure loi du devoir ? / Je n’ay rien veu dessous les cieux qui m’aye dompté de ses armes / L’autre jour dessus la fougère
(Floris De Rycker, Dimos de Beun, Romina Lischka, Jutta Troch)
-Que ferai-je ? Que dirai-je ?
(Ratas del viejo Mundo, Soetkin Baptist, Michaela Riener)
-Je suis à présent à moi
(Ratas del viejo Mundo, Indrė Jurgelevičiūtė)
-Courante
(Floris De Rycker, Romina Lischka, Jutta Troch)
-Compère, j’ai trouvé du vin
(Ratas del viejo Mundo, Michaela Riener)
-Rigoureux souvenir d’une joie passée
(Tomàs Maxé, Indrė Jurgelevičiūtė, Soetkin Baptist, Michaela Riener)
-Donne-moi ton pucelage
(Jutta Troch, Soetkin Baptist)
-D’où vient que ces beaux yeux
(Ratas del viejo Mundo, Indrė Jurgelevičiūtė, Soetkin Baptist, Michaela Riener)
-Que faisais-tu, gros garçon
(Ratas del viejo Mundo, Indrė Jurgelevičiūtė, Soetkin Baptist, Michaela Riener)
-Sarabande
(Floris De Rycker, Dimos de Beun, Romina Lischka, Jutta Troch)
-Si j’aime autre que vous
(Floris De Rycker, Tomàs Maxé, Michaela Riener)
-Sombres forêts, noires vallées
(Ratas del viejo Mundo, Soetkin Baptist)
-Quoi ! Faut-il qu’une même flamme ?
(Ratas del viejo Mundo, Soetkin Baptist, Michaela Riener)
-N’avez-vous point d’autre discours
(Dimos de Beun, Michaela Riener)
-Quand je tiens ma chère bouteille
(Ratas del viejo Mundo, Soetkin Baptist)
-Beau, voyant votre douceur
(Indrė Jurgelevičiūtė)
-Beaux yeux divins, qui voyez dans mon cœur
(Ratas del viejo Mundo, Michaela Riener)
-Je veux plutôt vivre pour te servir
(Ratas del viejo Mundo, Indrė Jurgelevičiūtė, Soetkin Baptist, Michaela Riener)
Jean Boyer Chansons à boire et à danser Airs de cour Ratas del Viejo Mundo cd Ramée RAM1910