Ben Wilson laat in zijn geweldig boek, “Metropolis”, zien, dat het leven in steden de kraamkamer van en de drijfveer achter de belangrijkste veranderingen was. In de tweehonderd millennia van het menselijk bestaan heeft niets ons grondiger veranderd dan de stad.
Aan het eind van de laatste ijstijd, ongeveer 11.700 jaar geleden, veranderde het leven van de mensen op aarde ingrijpend. Overal in de wereld begonnen gemeenschappen van jager-verzamelaars wilde gewassen te kweken en te veredelen, die konden profiteren van een opwarmende aarde. Maar vooral in de Vruchtbare Sikkel of Halvemaan – een halve cirkel die van de Nijl in het westen naar de Perzische Golf in het oosten liep en de huidige landen Egypte, Syrië, Libanon, Israël, Palestina, Jordanië, Irak, Zuidoost-Turkije en de westelijke strook van Iran omvatte – bevond zich het voor landbouw meest geschikte gebied. Deze relatief kleine regio bood naast hoogteverschillen de meest uiteenlopende topografische en klimatologische omstandigheden, die een buitengewoon grote biodiversiteit opleverden. Binnen een paar duizend jaar veranderde de wieg van de landbouw in de wieg van de stedenbouw.
Ben Wilson vertelt in “Metropolis: A History of Humankind’s Greatest Invention”, het glorieus verhaal van de bloei van de stedelijke mensheid, beginnend in Uruk, de eerste stad in 5000 v.C. Hij laat zien dat steden nooit een noodzaak waren, maar toen ze er eenmaal waren, creëerde de nabijheid van andere mensen een enorme kracht die uitvindingen, kunst en handel tot grote hoogte dreven – een snelkookpan voor vooruitgang en beschaving. Hij neemt zijn lezer mee langs de beroemde steden van de afgelopen 7000 jaar, van het beginnende burgerschap in het oude Athene, de wereldwijde handel in negende-eeuws Bagdad, de rol van Londense koffiehuizen bij het ontstaan van financiële markten, het moderne huiselijke comfort in het centrum van Amsterdam tot aan het flaneren in het Parijs van de belle époque. Ook kijkt hij naar de impact die wolkenkrabbers hadden en hebben in New York, naar het uitgestrekte landschap in Los Angeles en de recente ecologische vernieuwingen in Shanghai.
“Steden als Uruk, Babylon, Rome, Teotihuacán en Byzantium, maar ook Bagdad, Venetië, Parijs, New York en Shanghai”, zo lezen we, “hebben mensen steeds weer gefascineerd als de geïdealiseerde steden waarin hun fantasie werkelijkheid is geworden en die als het summum van menselijke creativiteit gelden. Enkidu vertegenwoordigt de mensheid in een nog ongerepte natuur, iemand die nu gedwongen wordt te kiezen tussen de vrijheid van de wildernis en de kunstmatige wereld van de stad. Shamat is de personificatie van de hoogontwikkelde stadscultuur. Net als zij, blijken deze steden bedwelmend en verleidelijk te zijn; ze beloven de verwezenlijking van ons potentieel, van onze vermogens.”
“Eén van de grote veranderingen waarmee de wereld de afgelopen dertig jaar te stellen heeft gehad, is het verbluffend feit dat wereldsteden zich als het ware losmaken van de landen waarvan ze deel uitmaken. De wereldeconomie draait meer en meer om slechts een paar steden en stedelijke regio’s: in 2025 zullen 440 steden met een gezamenlijke bevolking van 600 miljoen zielen (7 procent van alle mensen) goed zijn voor de helft van het mondiaal, bruto binnenlands product. In veel opkomende markten nemen afzonderlijke steden als São Paulo, Lagos, Moskou en Johannesburg in hun eentje een derde tot de helft van de totale geldwaarde van de geproduceerde goederen en diensten in hun land voor hun rekening. Lagos, waar 10 procent van Nigeria’s bevolking woont, zorgt voor 60 procent van de handel en de industriële activiteiten van het land; als de stad een onafhankelijke stadstaat zou worden, zou ze het op vier na rijkste land in Afrika zijn. 
In China komt 40 procent van ’s lands totale economische output uit maar drie megastadregio’ s. Dat is geen nieuw verschijnsel. In feite betreft het een terugkeer naar een situatie die bijna de hele geschiedenis door heeft gegolden – de wel heel grote rol die de supersterstad in het leven van de mens heeft gespeeld. Ook in het oude Mesopotamië, in Meso-Amerika voor de komst van Columbus, gedurende de opkomst van de Griekse ‘polis’ en tijdens de bloeiperiode van de middeleeuwse stadstaat, heeft een selecte groep metropolen de handel gemonopoliseerd en hele natiestaten weggeconcurreerd”.
In de tweehonderd millennia van ons bestaan heeft niets ons zo diepgaand gevormd als de stad. Historicus Ben Wilson, auteur van bestverkochte en bekroonde boeken over de Britse geschiedenis, vertelt nu het grootse, glorieuze verhaal van hoe het leven in de stad de menselijke cultuur heeft laten bloeien. Te beginnen met Uruk, ’s werelds eerste stad, daterend uit 5000 voor Christus en gedenkwaardig afgebeeld in het Gilgamesj-epos, laat hij zien dat steden nooit een noodzaak waren, maar dat zodra ze bestonden, hun dichtheid zo’n bloei van menselijk streven veroorzaakte, waardoor nieuwe beroepen ontstonden, vormen van kunst, aanbidding en handel, dat ze niets minder dan de beschaving op gang brachten.
Het boek opent met de wereldkaart, en na de inleiding, “De eeuw van de metropool”, volgen “De geboorte van de stad – Uruk (4000-1900 v. Chr.)”, “De hof van Eden en de stad van de zonde – Harappa en Babylon (2000-539 v. Chr.)”, “Kosmopolis – Athene en Alexandrië, (507-30 v. Chr)”, “Keizerlijke megastad – Rome, (30 v. Chr.-537 n. Chr.)”, en “Gastropolis – Bagdad, (537-1258)”. Daarna leest u over “Steden in oorlogstijd – Lübeck, (1226-1491)”, “Steden in de wereld – Lissabon, Malakka, Tenochtitlan, Amsterdam, (1492-1666)”, “De gemoedelijke metropool – Londen, (1666-1820)”, “De poorten van de hel? – Manchester en Chicago, (1830-1914)”, “Het Parijssyndroom-Parijs, (1830-1914)”, “Menschen (sic) in een wolkenkrabber – New York, (1899-1939)”, “Vernietiging- Warschau, (1939-1945)”, “Geluiden uit de voorsteden – Los Angeles, (1945-1999)”, en “Megastad – Lagos, (1999-2020)”. Levendig en erudiet geschreven. Een must!
Ben Wilson Metropolis De grootste uitvinding van de mens 520 bladz. uitg. Spectrum ISBN 9789000358816