Paul Celan was de belangrijkste dichter van de tweede helft van de vorige eeuw. In 2020 is hij honderd jaar geleden geboren en vijftig jaar geleden overleden. Na vele jaren niet beschikbaar te zijn geweest, zijn Celans gedichten nu, na de tweetalige Ambo-uitgave, vertaald door Paul Sars en Frans Roumen, uit 1988, weer leverbaar in een door de vertaler, Ton Naaijkens, geheel herziene uitgave.
Paul Celan (1920-1970) was een Duitstalige dichter met een literaire betekenis van wereldformaat. Celan, Roemeense uitspraak, Tschelan) was het pseudoniem van Paul Antschel, een anagram van zijn Roemeense achternaam, Ancel. Hij werd geboren in Czernowitz in Boekovina, in wat toen nog het koninkrijk Roemenië was, (nu Tsjernivtsi in het zuidwesten van Oekraïne), schreef en dichtte meestal in het Duits, en woonde lange tijd in Wenen en Parijs. Beïnvloed door het symbolisme en het surrealisme, thematiseerde hij indringend de joden vervolging, waarna zijn poëzie zoals de geconcentreerde, seriële beknoptheid van de muziek van Anton Webern, almaar cryptischer en hermetischer werd, verwijzend naar historische en politieke gebeurtenissen. 
In 1955 werd hij tot Frans staatsburger genaturaliseerd, maar in april 1970 sprong hij in de Seine in Parijs. Zijn beide ouders waren in het “Zwangsarbeitslager” in Michailowka in Wolgograd, door de nazi’s vermoord. Zijn stoffelijk overschot werd, net als van Joseph Roth, begraven op het cimetière de Thiais, in het zuidwesten van Parijs.
Celan schreef zelf in het Duits en maakte nl. een groot aantal vertalingen van poëzie uit het Frans, Engels, Russisch, Italiaans, Roemeens, Portugees en Hebreeuws. Zijn werk is een monument voor iedereen die, zoals in zijn ‘Todesfuge’, alleen in de lucht een graf heeft kunnen vinden. Zijn werk is een herdenking. Het is de indringende uitdrukking van verwantschap, betrokkenheid en liefde. Het geeft zich niet zomaar prijs, maar eenmaal aangekomen beklijft elk afzonderlijk woord.
De inhoud :
Vroege gedichten, Roes en memorie, Van drempel naar drempel
Proza Antwoord op een vraag van Librairie Flinker, Toespraak in Bremen
Spreektralie
Proza Gesprek in de bergen, Bij de vertaling van Mandelstams gedichten, Brief aan Hans Bender, De meridiaan
De niemandsroos, Ademkeer, Draadzonnen, Ingeduisterd
Proza La poésie, Toespraak voor de Hebreeuwse schrijversbond
Lichtdwang, Sneeuwpartij, Hof van de tijd, De Ilana-cyclus, Nieuwe cyclus (na Ilana), Nagelaten gedichten
Aantekeningen, nawoord, leven en werk, verantwoording 2003, verantwoording 2020, gebruikte literatuur, register van Duitse titels en beginregels, register van Nederlandse titels en beginregels sluiten het boek af.
Ton Naaijkens (°1953) (foto) is als hoogleraar Duitse letterkunde en Vertaalwetenschap aan de Universiteit Utrecht, verantwoordelijk voor de researchmaster Literair Vertalen. Binnen zijn onderwijs en onderzoek richt hij zich op vertaling en vertaalgeschiedenis en in meer algemene zin op de culturele transfer tussen de Nederlandstalige en de Duitstalige gebieden, met name wanneer interculturele uitwisseling uitmondt in vertaling. Poëzie en de vertaling ervan genieten zijn speciale belangstelling en hij richt zich daarbij in het bijzonder op het werk van twintigste-eeuwse en hedendaagse auteurs. Naaijkens is naast vertaler, een van de redacteuren van het tijdschrift over vertalen, “Filter”, en van het literair tijdschrift, “Terras”. Hij is ook co-editor van de reeks “Approaches to Translation Studies” (Brill Uitgevers).
Paul Celan Verzameld werk 917 bladz. Duits-Nederlands uitg. Atheneum-Polak & Van Gennep ISBN 9789025310813