Charles-Valentin Alkan maakte naam als pianist in het 19de -eeuwse Parijs en leek voort bestemd voor een glinsterende carrière. Maar na een reeks tegenslagen trok hij zich terug in relatieve afzondering en werd lange tijd vergeten. 
Charles-Valentin Alkan (1813-1888) was een Frans-joodse componist en virtuoos pianist. Op het hoogtepunt van zijn roem in de jaren 1830 en 1840, was hij, samen met zijn vrienden en collega’s, Chopin en Liszt, een van de toonaangevende pianisten in Parijs, een stad waar hij vrijwel zijn hele leven doorbracht.
Alkan ging reeds op 6-jarieg leeftijd naar het Conservatorium van Parijs. Maar, zijn carrière in de salons en concertzalen van Parijs, werd gekenmerkt door zijn incidentele lange terugtrekkingen uit openbare uitvoering, om persoonlijke redenen. Hoewel hij een brede kring van vrienden en kennissen had in de Parijse artistieke wereld, onder wie Eugène Delacroix en George Sand, begon hij vanaf 1848 een teruggetrokken levensstijl aan te nemen, terwijl hij verder componeerde, vrijwel uitsluitend voor de piano. Gedurende deze periode publiceerde hij o.a. zijn collecties grootschalige studies in alle grote (op. 35) en kleine toonaarden (op. 39). De laatste omvat zijn hier opgenomen Symfonie voor Solo Piano (op. 39, nrs. 4-7) en Concerto voor Solo Piano (op. 39, nrs. 8-10), die vaak als zijn meesterwerken worden beschouwd en van grote muzikale en technische aard zijn.
Alkans gehechtheid aan zijn Joodse afkomst werd zowel in zijn leven als in zijn werk getoond. Hij was de eerste componist die Joodse melodieën in kunstmuziek opnam, sprak vloeiend Hebreeuws en Grieks, en besteedde veel tijd aan een complete nieuwe vertaling van de Bijbel in het Frans. Dit werk, zoals veel van zijn muzikale composities, is nu helaas verloren. Alkan is nooit getrouwd geweest, maar zijn vermoedelijke zoon, Élie-Miriam Delaborde (1839-1913) (foto) werd, net als Alkan, een beroemde pianovirtuoos en een componist. Élie-Miriam was na het overlijden van Georges Bizet, de minnares van zijn weduwe, Geneviève Strauss (foto), La Duchesse de Guermantes en Odette de Crécy in “À la recherche du temps perdu” van Marcel Proust.
Na zijn overlijden, die volgens een hardnekkige maar ongegronde legende werd veroorzaakt door een vallende boekenkast, werd de muziek van Charles-Valentin Alkan verwaarloosd, maar wel ondersteund door slechts enkele musici, onder wie Ferruccio Busoni, Egon Petri en Kaikhosru Sorabji. Vanaf het einde van de jaren 1960, hebben veel pianisten onder leiding van Raymond Lewenthal en Ronald Smith, zijn muziek opgenomen en terug op het repertoire geplaatst.
Op de cd staan twee composities uit de reeks “Douze études dans tous les tons mineurs” op. 39 (1857) voor piano solo, de Symphony , nrs. 4-7 (I. Allegro, II. Marche funèbre. Andantino, III. Menuet, IV. Finale. Presto) en het Concerto, nrs. 8-10 (I. Allegro assai, II. Adagio, III. Allegretto alla barbaresca).
De 3 delen van het Concerto pour piano seul maken deel uit van een 12-delige cyclus getiteld “Douze études dans tous les tons mineurs”, gepubliceerd in 1857. Met secties gemarkeerd als “Tutti”, “Solo” en “Piano”, vereist het stuk dat de solist de stemmen van zowel het orkest als de solist weergeeft. De stijl en de vorm van de muziek krijgen een monumentale kwaliteit – rijke, dik geplaatste texturen en harmonieën … roepen de klankwereld van een heel orkest op.
Het werk vertoont progressieve tonaliteit, beginnend in G♯ klein en eindigend in F♯ major, een gevolg van het feit dat het stuk drie opeenvolgende composities uit de cyclus van 12 etudes is, die elk in een toonaard, een reine kwart hoger zijn dan zijn voorganger. Het stuk, inclusief alle 3 bewegingen, is 121 pagina’s lang en duurt ongeveer 50 minuten om uit te voeren. Alleen al het eerste deel, bestaat uit 72 pagina’s en duurt meer dan 29 minuten. Alkan gaf toestemming om het stuk in te korten om “un morceau de concert, d’une durée ordinaire” te bekomen. Pas in 1939 speelde de Duits-Nederlandse pianist, Egon Petri (1881-1962), het stuk in zijn geheel.
In de jaren 1960 en 1970 begonnen de werken van Alkan opnieuw aan het licht te komen. Alkans muziek vertoont een formidabel begrip van vorm en structuur, een sterke beheersing van melodie, een hoog gevoel voor drama en een ongekende exploitatie van de mogelijkheden van de piano. Een aanrader.
Paul Wee is advocaat, gespecialiseerd in handelsrecht, en verschijnt regelmatig voor overheden, bedrijven, financiële instellingen en particulieren. Geboren in Australië, begon hij op vierjarige leeftijd met zijn pianostudie en vervolgde deze aan de Manhattan School of Music in New York. Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Oxford maar combineert zijn liefde voor de piano met de eisen van een drukke internationale carrière als advocaat.
Charles-Valentin Alkan Concerto and Symphony for Solo Piano Paul Wee cd BIS BIS2465