Het immens oeuvre van Ludwig van Beethoven blijft tot op de dag van vandaag mensen inspireren. Dat Beethoven de hoofdrolspeler was en is in een van de krachtigste mediadiscours in de cultuurgeschiedenis met universeel bereik, was en blijft ook bepalend voor de wereldwijde bewondering van deze uitzonderlijk componist.
Er is nauwelijks een andere componist wiens persoonlijkheid zo veel lijkt te spreken door zijn werk, dan Beethoven. Voorstellingen van Beethoven zelf, de natuurliefhebber, het teruggetrokken genie, Beethoven, de machtige ideeënkunstenaar, en van waar hij symbolisch voor stond en nog steeds voor staat, hebben aanzienlijk bijgedragen aan de vorming en manifestatie van zijn mythe in muziek, literatuur, film en andere visuele media. Met hun uitzonderlijk boek, “Beethoven visuell”, werpen Werner Telesko, Susana Zapke en Stefan Schmidl een nieuw licht op de indrukwekkende ‘iconografie’ van de componist. Beethoven in de natuur, in zijn materiële omgeving, maar ook in verband met het immateriële, vormen de belangrijkste vakgebieden van de visuele werelden van de verbeelding.
De drie auteurs zijn ervan overtuigd dat de vragen over de kracht van mediadiscours in de cultuurgeschiedenis en hun bijdrage aan de totstandkoming en bestendiging van de ‘Beethoven-mythe, nog niet voldoende zijn behandeld. Om die reden werden drie centrale en consistent relevante motiefcomplexen geselecteerd, in relatie tot talrijke Beethoven projecties en ideeën, met behulp waarvan essentiële aspecten van de mythen die al meer dan twee eeuwen bestaan, kunnen worden vastgesteld. Vanuit verschillende methodologische benaderingen, die tegelijkertijd de breedte van het engagement met Beethoven documenteren, onderzochten ze de ongebruikelijke dichtheid van complexiteit die in veel media kan worden aangetoond, een complexiteit die bijgedragen heeft aan de vorming van de visuele en tekstuele ‘overdrijving’, kenmerkend voor het fenomeen Beethoven. Tegelijkertijd werd dit bekeken in nauwe historische en inhoudelijke relatie tot de literaire en filosofische verhandelingen over Beethoven.
Werner Telesko behandelt in zijn essay het thema van Beethovens verbintenis met de natuurlijke omgeving en richt zich vooral op de vraag naar de verschillende soorten beelden vanuit een kunsthistorisch perspectief, waarbij duidelijk wordt dat de filosofische en literaire debatten van de respectieve tijd, de productie van beelden beïnvloedt en daardoor in staat is om de metafoor van de natuur als de centrale interpretatiecategorie van Beethoven, te verklaren.
Susana Zapke plaatst Beethoven in het interieur als een allegorisch diverse en leesbare, creatieve ruimte van het genie, die op zijn beurt functioneert als een aanvulling op de buitenruimte en op de natuur, in de zin van het cultuur-natuurdiscours van de Verlichting. Het interieur wordt een terrein van interpretatie voor de psychologische fysionomie van de kunstenaar en zijn werk, en onthult burgerlijke denk- en beeldtradities van het respectievelijk cultuurhistorisch tijdperk. Stefan Schmidl behandelt de lokalisatie van de componist in de immateriële ruimte en wijst op Beethovens projecties in de sferen van het onwerkelijke, sacrale en tijdloze, waarbij virtualiteit als middel om visualisaties weer te geven, grenzen van hallucinaties, dromen en zieners beroert.
Het boek is onderverdeeld in 2 x 3 teksten. Na „[…] dem Auge keine Ruhe geben […], Mediengeschichtliche Anmerkungen zu den Visualisierungen Beethovens”, van Werner Telesko, vervolgen Stefan Schmidl en Susana Zapke met “Pluralität und Globalität, Über die Bilder Beethovens” en “Beethoven im Interieur, Gedanken zum heterotopischen Raum”. Hierna volgen de essays, “Beethoven und das Naturräumliche, Visualisierungen des Komponisten als Verkörperung der schöpferischen Natur” (Werner Telesko), “Beethoven im Interieur, Über die Poetik der Träumerei und das ‚innere Reich der Töne” (Susana Zapke), en “Mystische Bildgegenwarten, Beethoven in Räumen des Immateriellen und des Transzendenten” (Stefan Schmidl). “Beethoven visuell, Der Komponist im Spiegel bildlicher Vorstellungswelten” is een heel mooi, rijk geïllustreerde boek, met een interessant commentarieerde catalogus. Warm aanbevolen.
Werner Telesko is docent kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Wenen en onderzoeksassistent aan de Oostenrijkse Academie van Wetenschappen (ÖAW) met als onderzoek, barokke iconografie. Van de Oostenrijkse kunst in de 18de – en 19de eeuw.
Susana Zapke, hoogleraar muziekgeschiedenis aan de Musik und Kunst Privatuniversität Wien (MUK), is vicerector en was hoofd van het Institut für Wissenschaft und Forschung (2014-2019). Ze is Hoofd van talrijke onderzoeksprojecten. 
Stefan Schmidl is eveneens hoogleraar muziekgeschiedenis aan de Musik und Kunst Privatuniversität Wien en is onderzoeksassistent aan de Österreichischen Akademie der Wissenschaften met als onderzoek, ideologie en muzikale representatie, filmmuziek in Europa 1939-1945.
Werner Telesko Susana Zapke Stefan Schmidl Beethoven visuell, Der Komponist im Spiegel bildlicher Vorstellungswelten 252 bladz. geïllustreerd Duits uitg. Hollitzer ISBN 978-3-99012-790-2
