De erfenis van het christendom in Europa is omstreden. Religie en verlichting lijken moeilijk samen te gaan in het Westen. Tegelijkertijd is de geschiedenis van alle Europese landen onlosmakelijk verbonden met ontwikkelingen die zich in de loop van vele eeuwen hebben voorgedaan in het christendom en de katholieke kerk. Ook de wortels van het universitair denken en het westers humanisme liggen daarin besloten. Dit boek wil een overzicht bieden van de grote lijnen in de geschiedenis van het katholicisme, zoals zich dat binnen Europa heeft ontwikkeld.
Wie vandaag de dag het nationale en internationale veld bekijkt, valt op dat in kerkhistorische handboeken, doorgaans een keuze wordt gemaakt voor hetzij een institutionele geschiedschrijving hetzij een ideeën – en mentaliteitsgeschiedenis. In dit boek kozen de auteurs er voor om beide ineen te schuiven met een brede interesse voor de kruisbestuivingen met de filosofische, politieke, juridische en soms ook economische aspecten van de samenleving in andere tijden. Deze geschiedenis van het katholicisme in Europa toont hoe het katholicisme in zijn lange geschiedenis vele vormen en gedaantes aannam, en hoe deze gemeenschap maar zelden uniform was.
Dit overzicht van het Europese katholicisme kwam tot stand op basis van colleges waarin een overzicht werd geboden van twee millennia christendom. In dit boek worden de belangrijkste ontwikkelingen en fases in het christendom en het katholicisme vanaf de vroege kerk in Jeruzalem, en zelfs de eeuwen daarvoor, tot de fase in de 21steeeuw, voorgesteld, van de overwinning van het christendom in de late Oudheid op het heidendom, de opkomst van de kloosterorden, de kruistochten, de Reformatie en de Contrareformatie, de moeizame verhouding tot de Verlichting, paus Pius XII, en het Tweede Vaticaans Concilie van 1962.
Dit boek laat zien hoe enkele Joden in Jeruzalem, een beweging in gang hebben gezet die de westerse cultuur, politiek en filosofie diepgravend zou vormgeven, en hoe de laatantieke Romeinse beschaving moeizaam transformeerde doordat christenen meer macht kregen. Het gaat over de fascinerende en veelzijdige middeleeuwen waarin de katholieke kerk zo dominant was, en over de periode van de 16de-eeuwse hervormingen waarin maatschappelijke, juridische en politieke veranderingen om zich heen grepen. De vraag naar de verhouding tussen religieus denken en moderne verlichte principes komt indringend aan de orde, evenals de actuele situatie van het katholicisme in het geseculariseerde Avondland.
In de eerste 2 hoofdstukken leest u o.a. over de periode van de tweede tempel, de Tora, Alexander de Grote en het hellenisme, Joden en Romeinen in het Jeruzalem van de eerste eeuw, de historische Jezus, de Paulinische nalatenschap en vroegchristelijk leiderschap, en de ‘leer van de apostelen’. In de 2 daarop volgende hoofdstukken verneemt u o.a. alles over vroege christenvervolgingen, de gnostiek, de apologeten, Irenaeus en Justinus, Origenes, en de grondleggers van het westerse kloosterleven. 
Dit wordt gevolgd door o.a. de situering en duiding van de vervolgingen onder Decius en Diocletianus, keizer Constantijn, het doketisme (de leer van de schijn van het lichaam en het lijden van Christus) en arianisme (Arius (256-336), presbyter van Alexandrië, tegen het dogma van de drie-eenheid), het concilie van Nicea, nestorianisme en miafysitisme (Christus’ goddelijke en menselijke natuur, zijn één in één godmenselijke natuur), en de concilies van Efese en Chalcedon. Dit eerste deel besluit met een hoofdstuk over o.a. Augustinus, het donatisme (de christelijke sekte van de Romeinse tegenbisschop van Carthago) en het pelagianisme, het geloof van de Britse monnik, Pelagius, in verband met de theologische strijd over kwesties als vrije wil, genade, erfzonde en kinderdoop, dat de zondeval de menselijke natuur niet heeft bedorven. 
In het uitgebreid, tweede deel leest u o.a. over Clovis en de Merovingische dynastie, de hofmeiers, Karel de Grote en de feodale hiërarchie, bisschoppen en missionarissen in de Frankische gebieden en de Iers-Schotse missie, Gregorius en de benedictijner missionarissen, en de Karolingische renaissance. In het 3de hoofdstuk vertellen de auteurs over het uiteenvallen van het Karolingische rijk en het ontstaan van nieuwe vorstendommen, Rome en Constantinopel (het grote schisma), het monotheletisme (de doctrine over hoe het goddelijke en het menselijke zich in de persoon van Jezus Christus verhouden), Iconoclasme en het filioque (het woord, “en de zoon”, uit de drie-eenheidsleer), het ‘grote schisma’ van 1054, en het christendom en de Europese islam. Dit hoofdstuk over de hoge middeleeuwen, besluit o.a. met de academische theologie van Bernardus en Abaelardus, scholastiek en thomisme, de universaliënstrijd, bedelorden en de strijd tegen de Albigenzen, begijnen en mystici, de Honderdjarige Oorlog, en het westers schisma.
Het meest uitgebreid deel, is weliswaar deel III, “Van Luther tot Napoleon”. Daarin leest u eerst over Zuidelijke hervorming, de Italiaanse renaissance en Erasmus en zijn tijdgenoten. Dit wordt gevolgd door de protestantse reformatie, Luthers kritiek op de kerk en de politieke reformatie, Zwingli en Calvijn, de Engelse reformatie, Koning Hendrik VIII en de Kerk van Engeland. Het daarop volgend hoofdstuk gaat dan over het Concilie van Trente, Ignatius van Loyola en de Societas Iesu, Jansenius en Michael Baius versus de protestanten en de jezuïeten, de jezuïeten versus de dominicanen, het jansenisme en het gallicanisme. In het 3de hoofdstuk, van dit deel, “Tachtig jaar godsdienstoorlogen”, leest u dan weer over de verdeeldheid in de Spaanse Nederlanden en het protestantisme in de uiteenvallende Lage Landen, de Nederduits gereformeerde kerk, de Hollandse Zending en de lange weg naar Westfalen (Vrede van Münster – 1648).
In de hoofdstukken 4 en 5, behandelen de auteurs, de barokke katholieke wereld, Descartes en het rationalisme, het Brits empirisme, Immanuel Kant, het liberaal staatsdenken en het Duits Jozefisme, de Amerikaanse Revolutie en de godsdienstvrijheid, Frankrijk en de anticlericale revolutie van Terreur tot Restauratie, en de opkomst van het Frans keizerrijk.
Na uitvoerige en bijzonder interessante uiteenzettingen over o.a. Het Congres van Wenen en zijn nasleep, Verlichting en Romantiek, de katholieke restauratie, de Duitse Romantiek en de Engelse Oxfordbeweging, gevolgd door de Katholieke restauratie na Napoleon en Pius IX, en de revolutiegolf van 1848, leest u in deel IV over het ultramontaans katholicisme, de Keulse kerkenstrijd en de Pruisische overheersing, de neoscholastiek, en de Kulturkampf. In de daarop volgende hoofdstukken, gaat het o.a. over Rerum Novarum, de Eerste Wereldoorlog, de Vaticaanse neutraliteit en het concordaatssysteem, gekneld tussen fascisme en communisme, en de herontdekking van het vroeg christendom. 
In het 5de deel ten slotte, “Het Tweede Vaticaans Concilie”, leest u over de liturgie, de openbaringsleer en de kerkstructuur onder paus Johannes XXIII, en over de erfenis en de heropening van het concilie, onder paus Paulus VI. De lijst van concilies, de zeven vroegste concilies, drie historische geloofsbelijdenissen, de lijst van pausen, historische kaarten, literatuur, de handige registers van personen, plaatsen en begrippen, vervolledigen dit monumentaal werk. Zeker lezen!
Karim Schelkens (Lier, 1977) is als biograaf en religiehistoricus verbonden aan de universiteiten van Tilburg en Leuven. Hij volgde opleidingen in teken- en schilderkunst, en na zijn academische studies in Leuven en in het Canadese Québec, publiceerde hij een twintigtal wetenschappelijke boeken, waarvan enkele met prijzen werden bekroond. Schelkens werd in de Lage Landen breder bekend door zijn veelbesproken biografie van Godfried Danneels.
Paul van Geest is hoogleraar Kerkgeschiedenis en Geschiedenis van de Theologie aan Tilburg University en hoogleraar Theologie en Economisch denken aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Joep van Gennip is postdoc-onderzoeker en docent in de Kerkgeschiedenis aan Tilburg University.
Karim Schelkens, Paul van Geest, Joep van Gennip Het Katholicisme in Europa, een geschiedenis 445 bladz. Boom uitgevers Amsterdam ISBN 9789024442034