Aan de hand van vier vrouwenlevens, wordt u meegezogen in de beklemmende realiteit waar de bewoners van ziekenhuis, La Salpétrière, dagelijks mee worstelen. Maar zijn ze wel gek, of heeft de maatschappij hen als gek bestempeld om van hen af te zijn? En, komen ze er ooit nog uit? Deze roman, “Le Bal des folles”, uit het Frans vertaald door Andreas Dijkzeul, is een meesterwerk. Het Hôpital de la Salpêtrière in Parijs, nu het Hôpital de la Pitié-Salpêtrière, dat het Institut du cerveau et de la moelle épinière huisvest, dat u kan kennen van Hedwig uit “Van de koele meren des doods” van Frederik van Eeden, die tijdens haar verblijf in Parijs, opgenomen werd in dit Hôpital, en waar nota bene, Prinses Diana (1961-1997) is overleden, was één van de belangrijkste en bekendste centra voor psychiatrie en neurologie in Europa. Het werd gebouwd in opdracht van koning Lodewijk XIV en werd eerst gebruikt als salpeterfabriek (Kaliumnitraat). Na enige jaren werd het gebouw in gebruik genomen als opvoed- en opvangcentrum voor geestelijk gestoorde vrouwen en prostituees.Het ziekenhuis kwam in de tweede helft van de 19de eeuw tot grote bloei, met name door het baanbrekend werk van de geniale directeur, Jean-Martin Charcot (1825-1893) (foto), een van de grondleggers van de neurologie, ziekten van de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen. Charcot deed in de latere jaren van zijn carrière, ook onderzoek naar de verschijnselen van hysterie, waarvoor hij o.a. hypnose gebruikte. Onder zijn leiding werd Salpêtrière, hét Europees centrum voor onderzoek naar hysterie en dissociatieve aandoeningen, waar uitgebreid onderzoek gedaan werd naar de toepassing van hypnose. Ook werden er neurologische aandoeningen als epilepsie, amyotrofe laterale sclerose, waarbij de motorische zenuwcellen in het ruggenmerg, de hersenstam en de motorische schors van de hersenen afsterven,  en multiple sclerose, een aandoening van het centraal zenuwstelsel, bestudeerd en beschreven.Veel inmiddels bekende namen, waren werkzaam of studeerden aan het Salpêtrière, onder wie Pierre Janet, specialist van de psychopathologie, Jules Cotard, de Franse neuroloog, die bekend is geworden door het naar hem genoemd syndroom, (een identificatiesyndroom waarbij men gelooft niet te bestaan of juist meent dood te zijn), Paul Segond, de pionier van de gynaecologische chirurgie van de baarmoeder, vulva, vagina, eierstokken en borsten, Georges Gilles de la Tourette, bekend van de naar hem vernoemde verschijnselen van ongecontroleerde spierbewegingen en het maken van geluiden, Pierre Marie, door zijn experimenteel- en cognitief- psychologisch onderzoek, een pionier aangaande de klinische behandeling van psychische aandoeningen, Sigmund Freud, (door zijn contact met de hypnose van Charcot ontstond de psychoanalyse, de interpretatie en therapeutische behandeling van psychische stoornissen), Joseph Babinski, de Pools-Franse neuroloog, bekend van de voetzoolreflex, een aandoening in het centraal zenuwstelsel, zijnde, de hersenen of het ruggenmerg, Philippe Pinel, de hoofdarts, die beschouwd wordt als de vader van de moderne psychiatrie, en Alfred Binet, de Franse psycholoog, die als één van de eersten, op het terrein van de experimentele psychologie,  (de basis van de cognitieve psychologie, nu functieleer), werkte.

De roman speelt zich af in dit legendarisch Hôpital de la Salpêtrière, in 1885. Ieder jaar werd er nl. een “Bal der Gekken”, “service des hystériques”, georganiseerd. Verdeeld over twee zalen, aan de ene kant de idioten, en aan de andere kant de hysterici, de depressieven en de maniakken, mocht Parijs een avond deel uitmaken van het laatste experiment van dokter Charcot. Heel Parijs was nl. in de ban van dokter Charcot en zijn openbare hypnosesessies, waarbij hij gek of hysterisch verklaarde vrouwen, het “uitschot van de samenleving”, hopeloze, onschuldige vrouwen, behandelde, waar anders, steenrijke “heren”, brutaal, seksueel van profiteerden! Maar, waren die vrouwen eigenlijk wel gek, of bestempelde de maatschappij de vrouwen als dusdanig om van hen af te zijn? Éen avond per jaar, als de Parijse elite, met de bewoners van het gesticht “danste”, leek deze vraag irrelevant. Het bal der gekken was voor zowel deze “elite” als de verbannen vrouwen, hét hoogtepunt van het jaar en voor de vrouwen, een zeldzaam moment van hoop…Het verhaal gaat als volgt. Geneviève werkt al jarenlang als hoofdzuster in La Salpêtrière. Na het verlies van haar veel te vroeg overleden zusje, heeft ze het geloof de rug toegekeerd en al haar hoop en vertrouwen gevestigd op dokter Charcot en zijn nieuwe wetenschap. Maar alles begint te veranderen met de komst van Eugénie, de 19-jarige dochter uit een bourgeoisiefamilie. Eugénie heeft nl. een geheim en heeft dringend hulp nodig, hulp die Geneviève haar kan bieden. Tijdens het bal der gekken, wordt alles op zijn kop gezet en worden de bestaande verhoudingen voorgoed aan het wankelen gebracht…Meer mag ik niet verklappen. Meesterlijk!Victoria Mas (°1987) is de dochter van de zangeres, Jeanne Mas (°1958). Na een bachelor in Talen en Letteren en een master in Moderne Literatuur aan de Sorbonne, publiceerde ze in 2019 haar (eerste) roman, “Le Bal des folles”. Het was een groot succes en leverde haar de Stanislasprijs op voor de eerste roman, de Patrimoines BPE5-prijs, en de Première Plume-prijs. In 2019, ontving ze ook de Renaudot-prijs voor middelbare scholieren (Prix Renaudot des lycéens). De roman werd trouwens verfilmd door Mélanie Laurent, als actrice, bekend geworden door haar rollen als Shosanna Dreyfus/Emmanuelle Mimieux, in de fictieve oorlogsfilm, “Inglourious Basterds”, uit 2009, van de Amerikaanse regisseur, acteur en scenarioschrijver, Quentin Tarantino.

Victoria Mas Het bal der gekken 240 bladz. uitg. Spectrum ISBN  9789000376865