Op deze cd ontdekt u Boheemse liederen voor de mis en het gebed uit het vroeg 15de-eeuws Praags universiteitsmilieu. Het hymneboek Jistebnický kancionál is nl. een Tsjechisch met de hand geschreven hymneboek van rond 1430 en de eerste getuige van een geconcentreerde poging om de liturgie van de westerse kerk in de volkstaal te vertalen.
Het “Jistebnický Kancionál” is het grootst overgebleven compendium en de belangrijkste bron van Hussieten liturgie en zang in de Tsjechische landen. Het bevat Tsjechische vertalingen van de Latijnse liturgie, religieuze hymnen, liederen voor vespers en ook Tsjechische volkskerstliederen. Het manuscript is gedeponeerd in het Nationaal Museum van Praag. Het manuscript bevat een Latijnse hymne die in het Tsjechisch is vertaald, en originele muziek in Tsjechische teksten. 
Toen Leopold Katz (1854-1927), een zeventienjarige student aan het gymnasium in Tábor, later advocaat, beschermheer van kunstenaars en lid van de Tsjechische Academie van Wetenschappen en Kunsten, in 1872, op de zolder van de pastorie, in het Zuid-Boheems dorp Jistebnice, een oud manuscript met Tsjechische liederen ontdekte, besefte hij niet hoe enorm de waarde ervan was. Katz wees zijn leraar klassieke filologie aan het gymnasium op zijn vondst, en via hem kwam het monument in handen van de historicus František Palacký (1798-1876) (foto), de auteur van “Dějiny národu českého v Čechách a v Moravě” (“Geschiedenis van het Tsjechische volk in Bohemen en Moravië”), die onmiddellijk de waarde ervan inzag. De pastoor van Jistebnice, P. Josef Schuller, schonk het manuscript vervolgens aan het Nationaal Museum in Praag.
Tegenwoordig is het gezangboek vooral bekend vanwege het Hussietenkoorlied “Ktož jsú boží bojovníci” (“Ye Who Are Warriors of God and of his law”). Deze melodie is wereldwijd bekend geworden doordat ze is opgenomen in Smetana’s symfonische gedichten Tábor en Blaník, delen van zijn cyclus Ma Vlast (Mijn Vaderland). Tussen 1419 en ongeveer 1434 vonden in het gebied van het toenmalige koninkrijk Bohemen (tegenwoordig Tsjechië), nl. een aantal Hussietenoorlogen plaats. In die periode voerden de Rooms-Duitse keizer en de Rooms-Katholieke Kerk militaire acties tegen de protestantse hussieten, vernoemd naar Johannes Hus.
Het opvallendste aspect van het handgeschreven hymneboek is dat het liederen in het Tsjechisch voor het getijdengebed bevat. Het lijkt erop dat het doel was om de liturgie in de eigen taal toegankelijk te maken voor de brede, religieuze gemeenschap. Een aantal onbeantwoorde vragen en mysteries omringen weliswaar nog steeds het Jistebnice-manuscript. Deze opname door het internationaal gewaardeerd vocaal Tiburtina Ensemble, waarbij de heldere vrouwenstemmen de pure schoonheid van de nummers overbrengen, tilt tot op zekere hoogte de sluier van het mysterie op. “Wat klonken mijn favoriete, Latijnse koorstukken geweldig in het Oud-Tsjechisch!” vertelt Barbora Kabátková. “Ik beschouw de Jistebnický kancionál als een geweldige ontdekking, en ik hoop dat de luisteraars het op dezelfde manier zullen waarnemen.”
De makers probeerden vooral Latijnse koorliederen te vertalen naar het Tsjechisch, maar vaak begonnen ze ook hun eigen melodieën te maken. Onder andere is het verslag van de paasliturgie erg waardevol, wat, dankzij gedetailleerde instructies, inzicht geeft in de hussieten-eredienst. De artistiek leider van het Tiburtina Ensemble, Barbora Kabátková, verklaarde, “Ik had geen idee dat ik er zoveel mooie muziek in zou vinden. Tijdens mijn studie musicologie kende ik de bron heel oppervlakkig en niets motiveerde me om die beter te leren kennen. Het was pas door het werk van de universitair hoofddocent Hana Wörner – Vlhová, dat mijn ogen open gingen en me inspireerde om dieper in het manuscript te duiken. In mijn ogen is de grootste waarde de inhoud, niet alleen in termen van muziek, maar ook in termen van teksten. Het is een perfect beeld van de mens in de late 14de – en vroege 15de eeuw”.
Het ensemble is genoemd naar de Sibylla Tiburtina of Sibyla Tiburská, een waarzegster die de beroemdste Sibille van de Middeleeuwen werd, vooral omdat haar profetieën nauw verband hielden met het christendom. De parallellen tussen de heidense Sibylla en de christelijke profetes waren de nobele oorsprong, de predikingspaden, de vragen van de machtigen en het vermogen van de profetessen om tot het einde der eeuwen te komen. Het Tiburtina Ensemble is gevestigd in Praag en staat onder leiding van de sopraan, Barbora Kabátková.
De groep bestaande uit vrouwelijke vocalisten, werd in 2008 gevormd door oud-leden van de Schola Benedicta. Het repertoire van het Tiburtina Ensemble bestaat voornamelijk uit gregoriaans en middeleeuwse polyfonie, o.a. Hildegard von Bingen, maar ook hedendaagse muziek staat geregeld op het programma. Het Tiburtina Ensemble is vooral geïnteresseerd in een correcte tekstdeclamatie, die het baseert op onderzoek naar de contemporaine theorie en muziekpraktijk.
Jistebnický Kancionál Sound Of The Bohemian Pre-Reformation Tiburtina Ensemble, Barbora Kabátková cd Supraphon SU42912
Stretto – Magazine voor kunst, geschiedenis, filosofie, literatuur en muziek.
Michel Dutrieue.
